radio LIVE
meer NPO start

Brengt eindrapport commissie-Spies rust terug in CDA en formatie? 'Het kan heel ingewikkeld worden'

Brengt eindrapport commissie-Spies rust terug in CDA en formatie? 'Het kan heel ingewikkeld worden'
Pieter Omtzigt en Wopke Hoekstra
Bron: ANP

Wat is er misgegaan tijdens de verkiezingscampagne van het CDA? De commissie-Spies deed onderzoek en komt morgen met het eindrapport. Een belangrijke dag voor de partij, want iedereen is toe aan rust, maar het tegenovergestelde kan gebeuren.

Het rapport van Spies zal harde noten moeten kraken. Politiek commentator Joost Vullings verwacht dat veel CDA'ers kritiek krijgen, maar niet onderuit de zak. "Tijdens de campagne van Wopke Hoekstra is het nodige misgegaan. Zijn televisie-optredens waren dramatisch. Daarom zal er ook de nodige kritiek op hem komen. Toch kan die kritiek niet keihard zijn, want dan zou het leiderschap van Hoekstra ter discussie gesteld kunnen worden."

Reconstructie: wat ging er mis bij het CDA?

Dramatisch jaar

Het was een jaar vol politieke drama's voor het CDA. Eerst was er de lijsttrekkersverkiezing waar Wopke Hoekstra voor bedankte en die Hugo de Jonge nipt won van Pieter Omtzigt. Even later bleek dat Hugo de Jonge het toch te druk had als coronaminister en droeg hij het stokje alsnog over aan Wopke Hoekstra.

Pieter Omtzigt drukte zijn eigen campagneposter en achteraf bleek dat hij zich tijdens de campagne op afstand gezet voelde. Toen de formatiestukken van verkenner Kajsa Ollongren uitlekten en daar 'Omtzigt functie elders' op stond, was de maat vol voor het populaire Tweede Kamerlid Omtzigt.

Kajsa Ollongren met de bewuste notulen
Bron: ANP
Kajsa Ollongren met de bewuste notulen

Bekijk ook

Uitgelekte memo

En op het moment dat je denkt dat het bijna niet erger kan, lekte 4 weken geleden de interne memo van Pieter Omtzigt uit waarmee de gebeurtenissen op de spits werden gedreven. Omtzigt schreef zijn terugblik op de verkiezingscampagne in een lang stuk als input voor de commissie-Spies die de gang van zaken rondom de campagne onderzoekt.

Liesbeth Spies is oud-politica van het CDA en is aangesteld om de partij in de spiegel te laten kijken. In de memo suggereert Omtzigt onder meer dat fundraisers invloed hebben gehad op het aanstellen van Wopke Hoekstra als lijsttrekker en op de inhoud van het verkiezingsprogramma.

In de spiegel kijken

Het doel van het rapport van de commissie-Spies is om als partij eens goed aan zelfreflectie te doen na de ongelukkige verkiezingscampagne. Demissionair minister Ferd Grapperhaus zegt daarover: "Als je verder wil komen, moet je altijd in de spiegel durven kijken, ook als je er even niet zo goed uitziet."

Ook lokale leden en CDA-stemmers vinden het tijd om terug te kijken. Gerjan Eleveld stemt CDA en zegt: "Met het vertrek van Omtzigt is het eerlijke verhaal van de partij verdwenen." De CDA-afdeling in Deurne zei eerder tegen de NOS dat ze de CDA-jasjes in de kast laten hangen tijdens de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. Veel leden vinden dat er pas weer plannen gemaakt kunnen worden voor de volgende verkiezingen als de plooien van afgelopen jaar gladgestreken zijn.

Bekijk ook

De uitdaging voor Hoekstra

Het CDA noemt zich van oudsher een middenpartij, maar onder leiding van zowel Sybrand Buma als Wopke Hoekstra lijkt de partij inhoudelijk iets naar rechts verschoven te zijn. Volgens Grapperhaus moet de partij de middenpartij blijven die het altijd geweest is, 'die links en rechts verbindt'.

Joost Vullings studiogesprek
Bron: EenVandaag
Joost Vullings

Volgens politiek commentator Joost Vullings is dat een uitdaging voor Hoekstra: "Wopke Hoekstra moet zijn eigen rechtse geluid en andere stromingen binnen de partij weten te verdedigen. Op die manier kan hij laten zien dat hij een politiek leider is."

De gevolgen van de ledenvergadering

Omtzigt vertrok uit het CDA na het uitlekken van zijn memo. Volgens politiek commentator Joost Vullings is dat hoofdstuk nog niet helemaal afgesloten. "Het is onvermijdelijk dat er vanuit leden van het CDA een oproep komt voor een lijmpoging met Omtzigt zodra hij weer begint in Den Haag." De verwachting is dat Omtzigt in september weer aan het werk gaat na zijn burn-out.

Op 11 september wordt er tijdens een Algemene Ledenvergadering van het CDA gesproken over het rapport van de commissie-Spies. Volgens Vullings kan de uiterste consequentie van alle interne kritiek zijn dat er door de leden gezegd wordt: we moeten deze periode niet regeren en eerst onze eigen problemen oplossen. "Dat is niet wat de partijtop wil, dus dat zou een hele ingewikkelde situatie opleveren voor het CDA."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Omsingeling als 'militaire oefening': waarom China juist nu druk op Taiwan opvoert

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Wat 'eenheid van kabinetsbeleid' is en waarom politiek Den Haag dat zo belangrijk vindt

Wat 'eenheid van kabinetsbeleid' is en waarom politiek Den Haag dat zo belangrijk vindt
Asielminister Marjolein Faber en premier Dick Schoof bij het Kamerdebat over de lintjesaffaire
Bron: ANP

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

Bekijk ook

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Bekijk ook

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."

Wat 'eenheid van kabinetsbeleid' is en waarom politiek Den Haag dat zo belangrijk vindt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant