Brabants waterschap investeert vele miljoenen om giftige medicijnresten uit het rioolwater te halen

Jaarlijks komt er 190.000 kilo aan medicijnresten in de sloot en dat is giftig voor het onderwaterleven. In waterschap De Dommel komt een dure installatie om het water te zuiveren, maar het waterschap voorkomt liever dat medicijnen in het riool komen.

14 miljoen euro uitgeven aan een waterzuiveringsinstallatie. Het is een grote investering, maar waterschap De Dommel is bereid het bedrag neer te leggen. De nieuwe ozon-installatie kan namelijk 70 procent van de medicijnresten uit het water halen. En dat is volgens watergraaf Erik de Ridder hard nodig.

Medicijnresten niet gefilterd

De effecten van zulke resten op het onderwaterleven zijn namelijk groot, waarschuwt hij. "Wat je ziet, is dat vissen eronder te lijden hebben. Bijvoorbeeld doordat ze van geslacht kunnen veranderen, gedragsveranderingen ondergaan en hun weefsel kan worden aangetast."

Een groot deel van de medicijnresten die we uitplassen of uitpoepen komt uiteindelijk in het oppervlaktewater terecht. Slechts op enkele locaties in Nederland wordt nu al gewerkt met nieuwe technieken, zoals een ozon-installatie, om het water beter te zuiveren.

190.000 kilo in het water

Waterschap De Dommel is daar straks een van. De Ridder: "We voegen ozon toe aan het gezuiverde afvalwater en op die manier breken we die medicijnresten af en verdwijnen ze uit het water, wat wij weer lozen op het oppervlaktewater."

Dat medicijnresten een enorm probleem zijn, blijkt uit cijfers van het RIVM. Het gaat om grote hoeveelheden, benadrukt ook De Ridder. "We zien dat er in heel Nederland ongeveer 190.000 kilo medicijnresten per jaar in het water terechtkomen."

Speciale ozon-installatie

Verspreid over Nederland staan in totaal 315 waterzuiveringsinstallaties, waar het rioolwater wordt schoongemaakt en weer terug geloosd. Maar het aantal chemische stoffen groeit en alles uit het water halen is een kostbare zaak.

De ozon-installatie die nu bij Hapert wordt gebouwd om bijvoorbeeld ook medicijnresten te kunnen filteren, is volgens waterschap De Dommel pas de de derde in het hele land.

Schoonmaken kost veel geld

Aan al deze extra zuiveringsmaatregelen hangt wel een fors prijskaartje, weet De Ridder. Maandag werd al bekend dat Nederland volgend jaar een paar tientjes meer gaan betalen aan waterschapsbelasting en dat is mede nodig om de waterkwaliteit te verbeteren.

"Het is het eerlijke verhaal", zegt de watergraaf. "De komende jaren zullen we nog voor honderden miljoenen moeten investeren om dat te doen wat aan ons gevraagd wordt. Wij zijn verantwoordelijk voor de goede waterkwaliteit en dat betekent dus ook dat het wat kost."

Campagne in ziekenhuizen

Om die kosten te beperken wordt er in Noord-Brabant ook ingezet op voorlichting. Voorkomen dat medicijnresten in het rioolwater komen, is beter dan ze achteraf eruit filteren, zo is de gedachte.

Met een voorlichtingscampagne trekken de Brabantse waterschappen daarom langs verschillende ziekenhuizen in de provincie. In de hal van het Anna Ziekenhuis in Geldrop staat daarom nu een gele installatie. Daarin wordt 'de reis van Pil Rik' verteld door middel van een interactieve tentoonstelling.

Kennis over effecten

"Je kan hier zien hoe dit geneesmiddel door het lichaam heen gaat en vervolgens in het milieu terechtkomt", vertelt apotheker Emma van Roosmalen over de campagne. Ze is voorzitter van klankbordgroep 'Duurzame farmacie' van apothekersorganisatie KNMP en zet zich in voor verduurzaming van het apothekersvak.

Dat er meer bekend wordt over de kwalijke gevolgen van medicijnresten in het oppervlaktewater is hard nodig, zegt ze. "Voor mensen vormt het geen risico, maar voor het waterleven is het wel een gevaar", benadrukt ze.

Bron: EenVandaag

'Veel rode vlaggen omhoog'

Hoogleraar humane en ecologische risicobeoordeling aan de Radboud Universiteit in Nijmegen Ad Ragas kent de schadelijke gevolgen voor vissen en andere waterdieren maar al te goed. Hij was betrokken bij onderzoek naar medicijnresten in de Overijsselse Vecht.

Uit het recent gepubliceerde onderzoek blijkt dat de risico's voor mensen meevallen. "Maar als het om het onderwaterleven gaat, zien we veel rode vlaggen omhoog gaan", zegt Ragas. "Er lijken normen te worden overschreden en er zijn aanzienlijke risico's."

Vooral pijnstillers teruggevonden

De medicijnen die de onderzoekers hebben gevonden in de Vecht zijn vaak pijnstillers die zonder recept bij de apotheek of drogist gehaald kunnen worden. De hoogleraar weet dat het om 80 procent van de aangetroffen medicijnresten gaat.

"Die worden in grootste hoeveelheden gebruikt", zegt hij. "Dan moet je denken aan bijvoorbeeld de pijnstillers zoals ibuprofen, diclofenac, maar ook medicijnen tegen diabetes. Die worden continu geslikt en een klein deel van die medicijnen wordt ook weer uitgeplast en uitgepoept. Via de wc komt het zo in het riool terecht en dan uiteindelijk ook in de rivier."

'Spoel medicijnen nooit door wc'

Ragas vindt dat er daarom veel kritischer moet worden omgegaan met het voorschijven en gebruik van medicijnen. "Alles wat niet in het afvalwater terechtkomt, hoef je er ook niet uit te halen. Dus voorkomen is beter dan genezen."

Dat is ook onderdeel van de voorlichtingscampagne in Brabant. Apotheker Van Roosmalen ziet een rol voor de patiënt én apotheker. "Patiënten moeten goed omgaan met hun medicijnen. En als je ze over hebt, lever je ze in bij de apotheek, in plaats van ze in de wc te gooien." Daarbij moeten apothekers alleen medicijnen voorschrijven als dat echt nodig is of als er geen duurzame alternatieven zijn, benadrukt ze.

Geen normen voor medicijnresten

Tegelijkertijd moeten er ook snel normen worden gesteld, vindt watergraaf De Ridder. Op dit moment geldt er namelijk geen wettelijk maximum aan de hoeveelheid medicijnresten in het oppervlaktewater. Dat terwijl er vanaf 2027 strenge wetgeving over de waterkwaliteit wordt ingevoerd.

Normen kunnen waterschappen helpen om het probleem aan te pakken, benadrukt hij. "Wij hebben dan ook legitimatie om al die investeringen te gaan doen", zegt De Ridder. "Wij moeten uiteindelijk zorgen voor een goede waterkwaliteit en dat begint met eruit te halen wat er niet in hoort."