meer NPO start

Boodschappenmandje in 1,5 jaar tijd een derde duurder geworden, supermarkten berekenen kosten 'maar voor een deel' door

Boodschappenmandje in 1,5 jaar tijd een derde duurder geworden, supermarkten berekenen kosten 'maar voor een deel' door
Bron: ANP

Dat boodschappen flink duurder zijn geworden, zal niemand zijn ontgaan. En de prijzen blijven doorstijgen: sinds september 2021 is de prijs van het gemiddelde boodschappenmandje met 31 procent gestegen, blijkt uit nieuwe cijfers van marktonderzoeker GfK.

GfK houdt sinds september 2021 bij hoe duur de boodschappen bij negen verschillende supermarkten zijn. Het bureau bekijkt hoeveel consumenten gemiddeld moeten betalen voor hetzelfde boodschappenmandje met 55 basisproducten, van zowel A-merken als huismerken. Aanbiedingen worden niet meegerekend.

131 euro voor boodschappenmandje

Uit het onderzoek blijkt dat het boodschappenmandje, met producten als brood, melk en schoonmaakmiddelen, in de laatste 11 maanden 18 procent procent duurder is geworden. Waar de basisproducten vorig jaar samen nog 111 euro kostten, is de kassabon volgens GfK nu gestegen naar 131 euro. Als je de huidige prijzen vergelijkt met september 2021 is de stijging zelfs 31 procent.

Producten die het afgelopen jaar het hardst in prijs stegen, zijn olie (32 procent), toiletpapier (31 procent), hondenvoer in blik (31 procent) en spaghetti (29 procent). Maar niet alles is duurder geworden: voor toiletreinigers, vloeibare toiletzeep en batterijen betaal je juist minder.

Bekijk hier de reportage over dit onderwerp

Doen supermarkten wel genoeg?

Doen supermarkten eigenlijk wel genoeg om hun producten betaalbaar te houden? Uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 30.000 consumenten uit het Opiniepanel blijkt dat veel mensen denken van niet: 86 procent vertrouwt er niet op dat supermarkten hun best doen om hun prijzen zo laag mogelijk te houden.

Als reden daarvoor wordt vaak naar de winst van Ahold Delhaize gewezen: de eigenaar van Albert Heijn boekte vorig jaar 1,5 miljard euro winst. Een winststijging van 13 procent zorgde voor de hoogste nettowinst in 10 jaar tijd voor het bedrijf. Het supermarktconcern laat in een reactie weten er alles aan te doen de prijs voor de consument zo laag mogelijk te houden.

'Tientallen procenten minder winst'

Ook het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de brancheorganisatie voor supermarkten, benadrukt dat de kostenstijgingen niet volledig worden afgewenteld op de consument. Directeur Marc Jansen wil het beeld dat de bedrijven hoge winsten behalen nuanceren: "Veel supermarkten hebben niet te maken met aandeelhouders."

"Je moet ook goed beseffen dat de winstcomponent van supermarkten maar 1 tot 2 procent van de omzet is", legt hij uit. Supermarkten proberen volgens hem een deel van de pijn voor consumenten weg te nemen 'door lagere winsten te accepteren voor henzelf'. Ze hebben daarom 'tot tientallen procenten minder' winst gemaakt, beweert hij.

Bekijk ook

Kosten 'voor een deel' doorberekend

De CBL-directeur vertelt dat de inkoopkosten voor supermarkten 75 tot 80 procent van de totale omzet zijn. "Dus het is belangrijk om daarin voordelig te blijven." Er wordt volgens hem soms dan ook 'stevig' onderhandeld met leveranciers, zeker als een hogere inkoopprijs 'niet verklaarbaar' is. "Maar we zien toch wel dat heel veel kosten niet anders kunnen dan doorberekend worden."

Jansen legt uit dat supermarkten tussen twee partijen in zitten: "Fabrikanten, leveranciers, boeren en tuinders willen meer voor hun producten vanwege de gestegen kosten, en consumenten willen niet te veel betalen. Daar moet je elke dag een oplossing voor bedenken." Hij benadrukt dat consumenten 'voor een deel' opdraaien voor de hogere kosten die in de hele keten gemaakt worden.

'Mensen kunnen huismerk kiezen'

Hij wijst erop dat mensen ook zelf kunnen besparen op hun boodschappen: "De consument heeft in de winkel de keuze uit dure producten en goedkopere producten, zoals huismerken. Voor honderden producten zijn duizenden alternatieven." Mensen hebben keuze, wil Jansen maar zeggen: "Je kunt ook het huismerk proberen."

En veel mensen zoeken al naar alternatieven voor de dure boodschappen, weet marktonderzoeker Eric Harmsen van GfK. "Als gevolg van de hoge prijzen zien wij in het onderzoek dat mensen vaker naar verschillende supermarkten gaan, op zoek naar aanbiedingen of lagere prijzen. We zien tegelijk dat eigen merken het veel beter doen dan merkproducten."

Bekijk ook

Beschikbaar inkomen gestegen

Tegelijkertijd wordt natuurlijk ook niet iedereen even hard geraakt door de aanhoudende hoge inflatie. Zo is het beschikbaar inkomen van de gemiddelde Nederlander in 2022 met 2 procent gestegen, heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekend. Volgens economisch commentator Martin Visser heeft dat met een aantal zaken te maken.

"Er is sprake van een loonstijging, mede door nieuwe cao-akkoorden. Mensen zijn meer uren gaan werken en dus ook meer gaan verdienen. "Bovendien zijn meer mensen aan werk gekomen afgelopen jaar, door de gunstige arbeidsmarkt", legt hij het gestegen beschikbaar inkomen uit.

'Niet het hele verhaal'

Toch vertelt dit volgens Visser niet het hele verhaal: "De cijfers vertellen namelijk niet waarom mensen meer zijn gaan werken. Dat kan zijn om de boodschappen of energierekening te kunnen blijven betalen. Dus een hoger beschikbaar inkomen zegt niet direct dat iemand meer geld te besteden heeft."

Bovendien gaan dit soort cijfers over gemiddelden, benadrukt hij. "Er is een groep waar de financiële klappen vallen en die het niet meer zelf kunnen opvangen. Deze mensen zijn erg gecompenseerd door de overheid, maar als die steun volgend jaar wegvalt, wordt de groep die de eindjes niet meer aan elkaar kan knopen groter. Het is afwachten wat er gaat gebeuren."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom er nog steeds veel geweld in de voetbalwereld is

Intimidatie en bedreigingen van de eigen supporters: in de voetbalwereld komt dat nog steeds voor. Uit onderzoek van Trouw blijkt zelfs dat bij zeker zes voetbalclubs bestuurders hier last van hebben. Sommigen stapten zelfs op.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Weg van WhatsApp en dan: Signal, Telegram? De voor- en nadelen van alternatieve berichtenapps op een rij

Weg van WhatsApp en dan: Signal, Telegram? De voor- en nadelen van alternatieve berichtenapps op een rij
Berichtendiensten Telegram, WhatsApp en Signal
Bron: ANP

WhatsApp is al jaren de populairste berichtenapp in Nederland. Maar de app staat nu ineens behoorlijk ter discussie. Steeds meer mensen twijfelen over het gebruik ervan. Maar wat ga je dan gebruiken? En hoe weet je of je dan de juiste keuze maakt?

"Als je WhatsApp gebruikt, blijf je bijdragen aan de data-infrastructuur van big tech. Wie nu zegt: 'ik wil van WhatsApp af', neemt ook afstand van de invloed van tech-miljonairs", zegt directeur Marleen Stikker van Waag Futurelab en De Digitale Stad (DDS), een van de eerste online gemeenschappen ter wereld.

Gebrek aan factchecking

Volgens Stikker is een van de redenen waarom mensen WhatsApp verlaten de invloed van Meta, het bedrijf achter WhatsApp, Facebook en Instagram. "Zuckerberg heeft vanaf het begin laten zien weinig respect te hebben voor privacy en gebruikersrechten", zegt ze. "Toen hij merkte hoeveel persoonlijke data hij in handen kreeg, was zijn reactie: 'dumb fucks'. En bij het Cambridge Analytica-schandaal rond brexit werd die data zelfs gebruikt voor politieke manipulatie."

Ook het gebrek aan factchecking op Facebook en Instagram - ook van Meta - speelt mee, vertelt Stikker. "Zuckerberg heeft aangekondigd dat hij daar in Amerika mee stopt en dat is een zorgwekkende ontwikkeling. Wie nu zegt: 'ik wil van WhatsApp af', neemt dus afstand van de invloed van tech-miljonairs die in het gevlei willen komen van Trump."

Signal als alternatief

WhatsApp versleutelt berichten, maar verzamelt nog steeds metadata. "Ze kunnen niet zien wat je zegt, maar wel veel andere informatie verzamelen", legt Stikker uit. "Denk aan je contactenlijst, met wie en hoe vaak je communiceert en vanaf welke apparaten. Die metadata wordt bijgehouden en verhandeld."

Daarom zoeken veel mensen een alternatief, en Signal is daarbij favoriet. Volgens de Consumentenbond is het momenteel de meest gedownloade berichtenapp en de beste keuze voor wie privacy belangrijk vindt.

info

Vragen in de chat

Dit artikel is geschreven omdat er in onze chat veel vragen kwamen over het gebruik van WhatsApp en het overstappen op alternatieve berichtenapps, zoals Signal.

Bekijk ook

Hoe veilig is Signal?

Signal werkt bijna hetzelfde als WhatsApp. "Je installeert de app, koppelt je telefoonnummer en ziet direct welke contacten ook Signal gebruiken", staat op de website van de Consumentenbond. "Je kunt berichten sturen, bellen, foto's delen en groepschats starten."

Toch is er een belangrijk verschil: Signal bewaart geen gegevens over gebruikers. "Het grote voordeel is dat Signal geen metadata bijhoudt", zegt hoogleraar nieuwe media en digitale cultuur Richard Rogers. "Bij WhatsApp en Telegram moet je extra stappen nemen om je chats te beveiligen. Bij Signal is dat standaard ingeschakeld."

Geen commercieel bedrijf

Signal is geen commercieel bedrijf, maar een stichting. "Het is ooit opgezet door hacker-activisten", vertelt Rogers. "Ook de voormalige CEO van WhatsApp was erbij betrokken, maar Signal heeft altijd vastgehouden aan zijn non-profitmissie."

De stichting wordt geleid door Meredith Whittaker, een voorvechter van online privacy. "Dat betekent dat er geen commerciële aandeelhouders zijn die winst willen maken op jouw data", legt Stikker uit. "Signal is een zeldzaam voorbeeld van een techbedrijf dat niet draait om geld, maar om privacy."

info

Functies van Signal

  • Signal en WhatsApp bieden vergelijkbare manieren om te communiceren. Je kunt gesproken berichten versturen, korte video's opnemen met de selfiecamera en live bellen of videobellen via het telefoonsymbool in de app.
  • Met Signal kun je eenvoudig een Tikkie-betaalverzoek versturen. In plaats van te kiezen voor 'Deel via WhatsApp', druk je op het pijltje omhoog en selecteer je Signal als verzendoptie.
  • Een handige functie van Signal is dat je berichten kunt laten verdwijnen na een bepaalde tijd. Binnen elk gesprek kun je via het stopwatch-icoon instellen hoe lang een bericht zichtbaar blijft.
  • Wil je een bericht direct verwijderen? Dat kan zowel bij jezelf als bij de ontvanger(s) door het bericht ingedrukt te houden en op de verwijderknop te klikken
  • Ook voor foto's en video's biedt Signal extra privacy. Je kunt instellen dat een afbeelding of video slechts Ă©Ă©n keer bekeken kan worden. Dit doe je door, voordat je het bestand verstuurt, op het incognito-pictogram (het gezichtsmaskertje) te klikken. Dit verandert dan in '1x', waarna het bestand na openen direct verdwijnt.
  • Wil je langere berichten typen? Dan is de desktopversie van Signal handig. Je koppelt deze eenvoudig aan je telefoon door een QR-code te scannen.

Bron: de Consumentenbond

Slechte moderatie op Telegram

Telegram wordt ook vaak genoemd als alternatief, maar heeft een minder goede reputatie. "Het wordt bijvoorbeeld veel gebruikt door extremistische groepen, omdat de moderatie zwak is", zegt Rogers. "Signal wordt juist veel gebruikt door journalisten en mensenrechtenorganisaties vanwege de sterke beveiliging."

"Bij WhatsApp en Telegram moet je zelf extra beveiliging inschakelen, terwijl Signal standaard alles goed regelt." Maar volgens Rogers is Signal minder geschikt voor grote groepen. "Bij WhatsApp en Telegram kunnen groepschats honderden mensen bevatten, bij Signal ligt die grens lager."

Bekijk ook

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Volgens Stikker zijn er verschillende redenen waarom mensen overstappen naar Signal. "De meest principiële gebruikers zitten er al langer. Andere mensen vonden het eerst te ingewikkeld, maar willen nu bijdragen aan alternatieven."

Een groeiende groep maakt de overstap niet per se uit gemak, maar omdat ze een maatschappelijke verantwoordelijkheid voelen. "Als werkgevers, universiteiten of vriendengroepen Signal als norm gaan zien, volgen anderen vanzelf. We zitten nu in een transitie."

Rol van de overheid

Volgens haar is het niet alleen een persoonlijke keuze, maar ook een collectieve. "Als Europa en Nederland willen we niet afhankelijk zijn van grote techbedrijven. Door WhatsApp te verlaten en alternatieven te steunen, verander je het speelveld. Blijf je, dan blijft big tech bepalen hoe we communiceren."

De overheid kan een belangrijke rol spelen in de overstap naar privacyvriendelijke alternatieven, volgens Rogers. "Als zij zelf apps zoals Signal gebruiken, geven ze een krachtig signaal af." Daarnaast kunnen ze wetgeving maken om de bescherming van data en privacy te versterken. Door normen te stellen, bijvoorbeeld door WhatsApp te weren uit ambtelijke communicatie, kunnen ze helpen om veiligere alternatieven de standaard te maken.

De overstap: makkelijk of lastig?

Het overstappen naar Signal vergt wat moeite. "Je moet nieuwe groepen aanmaken en mensen uitnodigen", zegt Rogers. "Maar het werkt verder hetzelfde als WhatsApp, dus als je eenmaal bent overgestapt, merk je weinig verschil."

Daarnaast biedt Signal extra privacyopties. Je kunt bijvoorbeeld berichten automatisch laten verdwijnen, een pincode instellen en zelfs je telefoonnummer verbergen, staat op de website van de Consumentenbond.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant