Het asielzoekerscentrum dat vlak na opening beschoten werd is nu door de bewoners van Musselkanaal in het hart gesloten. Maar het AZC, dat al 25 jaar onderdeel is van het Groningse dorp, gaat sluiten. Bewoners zijn zo gehecht aan het centrum en de asielzoekers dat ze in opstand komen. Het AZC zorgt voor werkgelegenheid voor Musselkanalers én asielzoekers, en het contact tussen de twee zorgt ervoor dat nieuwkomers sneller inburgeren.

Het asielzoekerscentrum is een van de elf AZC’s die het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) dit jaar gaat sluiten. Na de uitzonderlijke toestroom van vluchtelingen de afgelopen jaren, is er nu een overschot aan bedden en zijn niet alle AZC’s meer nodig. Behalve in Musselkanaal sluiten er ook centra in Nijmegen, Balk, Veenhuizen, Alkmaar, Zeewolde, Utrecht, Zeist, Goes, Maastricht en Sweikhuizen.

AZC hoort bij Musselkanaal

Op een paar incidenten na vlak na de opening van het AZC in 1993, is er geen protest geweest vanuit de gemeenschap. Francis Boen is wethouder van de Gemeente Stadskanaal waar ook Musselkanaal onder valt. Volgens hem is het AZC onderdeel geworden van Musselkanaal. “De asielzoekers die er zitten komen en gaan maar in de tijd dat ze er zijn draaien ze volop mee in de gemeenschap én leren ze de taal.” In het krimpdorp met 7000 inwoners doen de 400 asielzoekers aan vrijwilligerswerk en dragen ze bij aan de economie en werkgelegenheid. "Je krijgt echt een band met elkaar, als ik een paar weken niet ben geweest word ik enthousiast begroet, dat doet mij wat", vertelt Wander Gersonius van stichting Dorpsbelang.

In een brief aan het COA doet de ondernemersvereniging van Musselkanaal een poging tot heroverweging van de beslissing het AZC te sluiten. “Het is nooit een punt geweest dat hier een AZC zou komen. Men heeft dit bijzonder snel geaccepteerd in Musselkanaal”, schrijft Henk Leenders van de vereniging. “De bewoners van het AZC horen bij het straatbeeld in Musselkanaal. Ze dragen bij tot de leefbaarheid in ons dorp, ook in economische zin.”

Heldere communicatie werkt

Hoe het kan dat het AZC zo’n speciale plek heeft gekregen in Musselkanaal, wijdt wethouder Francis Boen aan de sterke communicatie op bestuurlijk niveau maar ook met de asielzoekers en inwoners van Musselkanaal. “Natuurlijk is ook hier discussie geweest maar alles wordt helder besproken. Blijkbaar werkt het om te investeren in mensen en met elkaar helder en open te communiceren.” Maar de communicatie vanuit het COA laat te wensen over, vindt wethouder Boen. "We hebben in de krant moeten lezen dat het AZC dichtgaat, dat valt nu koud op ons dak".

Het Amerikaanse bedrijf Uber wil vanaf 2026 zelfrijdende taxi's aanbieden in Europa. Het bedrijf werkt nu samen met de Chinese ontwikkelaar Momenta om dit voor elkaar te krijgen. Maar is Nederland daar klaar voor? "Infrastructuur is goed geregeld."

Ruim 180 Surinamers hebben een verblijfsvergunning gekregen die ze na de onafhankelijkheid in 1975 zijn kwijtgeraakt. Maar door strenge eisen zijn er ook afwijzingen. Dat moet anders, vindt gemeente Amsterdam. "Het leidt tot schrijnende situaties."

Naast de verblijfsvergunningen die zijn afgegeven, zijn er nog ongeveer 25 in behandeling. Een van de mensen die nu al succesvol gebruik heeft kunnen maken van de regeling is Jayant Ganesh uit Den Haag. Hij woonde bijna 25 jaar zonder papieren in Nederland, maar krijgt nu een verblijfsvergunning.

'Ik kon die beslissing niet zelf nemen'

"Ik ben er heel erg blij mee, het neemt alle angst en stress weg. Ik hoef niet meer op de straat te lopen en bang te zijn dat ik word opgepakt en uitgezet", vertelt hij. "Het is een opluchting en het geeft ons ook de erkenning die wij verdienen, gezien het feit dat wij ons Nederlandschap nooit hebben afgestaan."

Ganesh was nog een kind toen Suriname onafhankelijk werd. "Ik kon dus niet de beslissing nemen of ik Nederlander wilde blijven of Surinamers wilde worden."

25 jaar ongedocumenteerd

In 2000 komt hij op zijn 29ste naar Nederland, maar papieren krijgt hij niet. "Gelukkig had ik hier een netwerk van familie en vrienden die mij opvingen. Ik heb meerdere keren bij de IND aangeklopt de afgelopen 25 jaar, maar steeds zonder succes."

Nu Ganesh wel een verblijfsvergunning heeft, voelt hij zich weer een vrij mens: "Ik kan nu legaal werk zoeken, ik kan in aanmerking komen voor een huurwoning en het belangrijkste, ik kan nu gewoon over straat lopen zonder dat ik bang ben dat er iets gebeurt."

Eenmalige speciale regeling

Om Surinamers als Ganesh tegemoet te komen, kwam voormalig staatssecretaris Van der Burg afgelopen jaar met een eenmalige, speciale regeling, waar Surinaamse oud-Nederlanders tussen 1 januari en 1 juli van dit jaar gebruik van kunnen maken.

Iedereen die geboren is voor 25 november 1975, de dag dat Suriname onafhankelijk werd, en die kan aantonen dat hij of zij langer dan 10 jaar in Nederland woont, komt in aanmerking voor een verblijfsvergunning.

500 zaken afgewezen

Maar die laatste eis, 10 jaar onafgebroken in Nederland wonen, zorgt er nu voor dat ruim 500 zaken van Surinaamse oud-Nederlanders zijn afgewezen. Zij konden niet bewijzen dat ze meer dan 10 jaar in Nederland woonden.

"Veel mensen vallen hierdoor buiten de boot", merkt wethouder van Amsterdam Rutger Groot Wassink. Zijn gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de regeling.

'Historisch onrecht'

Om deze groep mensen toch te helpen, pleit hij voor het verkorten van de eis, van 10 naar 5 jaar: "Zodat meer mensen gebruik kunnen maken van deze regeling."

"We hebben het hier over Nederlanders die ten onrechte niet de Nederlandse status hebben gekregen", gaat de wethouder verder. "Ik vind dat historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten."

Schrijnende situaties

Hij voorziet grote problemen voor deze groep als ze ongedocumenteerd blijven. "Het is voor die mensen buitengewoon vervelend en het leidt ook tot schrijnende situaties."

"Ze moeten dan illegaal wonen, illegaal werken en ze hebben geen toegang tot zorg. Het is een buitengewoon ingewikkeld bestaan voor deze mensen", aldus Groot Wassink.