Bètablokkers om examenstress te verminderen? Dat kan anders, volgens deze schoolpsycholoog

Eindexamens en stress horen bij elkaar. Slecht slapen, buikpijn, nagelbijten en soms zelfs complete black-outs. Een flinke groep scholieren gaat die stress te lijf met middelen als bètablokkers. Maar dat kan anders, volgens schoolpsycholoog Marije Zwart.

De Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK), die de uitgifte van geneesmiddelen bijhoudt, ziet elk jaar een opvallende piek in mei. Artsen schrijven dan vaker het middel propranolol, een zogenoemde bètablokker voor aan jongeren. Het medicijn verlaagt de bloeddruk en het hartritme, en kan daarmee zorgen voor meer rust en minder stress.

Stijging na corona

Maandelijks wordt het zo'n 1.000 tot 1.500 keer uitgegeven aan jongeren, maar in mei kan het wel 2.100 keer worden uitgegeven. Tijdens corona gingen de examens niet door en werd het slecht 700 keer verstrekt, blijkt uit onderzoek van NRC. Maar de afgelopen 2 jaar steeg het weer, naar 1.700 verstrekkingen in mei 2021 en 1.800 in mei 2022.

Het Trimbos-instituut monitort het gebruik van dit soort middelen, maar doet dat op dit moment vooral voor studenten op het hbo en de universiteiten. "Daar hebben we echt specifieke onderzoeken naar gedaan", zegt wetenschappelijk medewerker Michelle van der Horst. "Maar we vinden het belangrijk om bij te blijven houden."

Nodig om te kunnen presteren

Van der Horst vertelt dat ze het instituut het vooral belangrijk vindt om te weten wat de oorzaken zijn van dat studenten het gevoel hebben dat ze de middelen nodig hebben om te kunnen presteren tijdens eindexamens of later. "Maar nu staat het onderzoek daarnaar echt nog in de kinderschoenen", voegt ze er aan toe.

"De maatschappij is steeds meer gericht op prestatie en dat jongeren zich steeds meer met elkaar vergelijken, dat zie je ook op social media", zegt Van der Horst. "We maken ons nu ook vooral zorgen dat scholieren het gevoel hebben dat ze dit nodig hebben om te kunnen presteren. Dan leer je jezelf aan dat je het alleen kan met medicatie, en daar krijg je dan later ook last van."

Bekijk ook

• 

  Ouders en leraren vinden zichzelf én elkaar niet geschikt om kinderen te leren over AI

  • 03-05-2023

Andere dingen aanleren

Je kan jezelf beter andere dingen aanleren, zegt de wetenschappelijk medewerker. Daar is schoolpsycholoog Marije Zwart het ook mee eens. "Wij proberen leerlingen zich op andere manieren te laten ontspannen", zegt ze. "Natuurlijk zijn er veel tijden op school dat het spannend is, maar er zijn andere dingen die je kan doen tegen stress."

Maar dat zijn wel dingen die je van tevoren moet oefenen. "Dat behandelen wij ook op school", zegt Zwart. "Faalangsttraining, stressreductie-training, maar ook bespreken hoe stress precies werkt en dat het niet altijd slecht is."

Ga in gesprek

En dan zijn er natuurlijk ook altijd standaardmanieren om stress te verminderen. "Op tijd naar bed gaan, gezond eten ontspanningsoefeningen doen", zegt Zwart. "En natuurlijk op tijd beginnen. Als je dat allemaal niet gedaan hebt en je zit op je examen, dan kan de spanning heel hoog worden."

Er ligt daarom ook een rol bij ouder en scholen, om over stress te praten. "Het is natuurlijk laat om daar vlak voor het examen mee te starten. Maar we zien het al bij brugklassers, dus daar kunnen we echt nog wat mee. Dat je er echt voor open staat als je kind met stress zit. Leer ze te plannen, en hoe je het beste kan leren. Dan ben je al in gesprek met je kind." En daar kun je niet vroeg genoeg mee starten, voegt ze toe.