De kwaliteit van ons drink- en oppervlaktewater staat onder druk. Chemische middelen komen volop in het water terecht. Als het aan de drinkwaterbedrijven ligt, moet er meer worden gedaan aan het schoonhouden. En niet op kosten van de gebruiker.

Het drinkwater in Nederland is volgens de drinkwaterbedrijven nog altijd van hoge kwaliteit. Dat is alleen niet vanzelfsprekend, want de bedrijven doen veel moeite om het schoon te houden. "Dat moeten we en willen we ook vasthouden", zegt voorzitter Peter van der Velden van de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland (Vewin).

Een derde drinkwaterbronnen is vervuild

Maar die goede kwaliteit staat onder druk doordat er steeds meer middelen in het water komen. "We moeten zorgen dat stoffen die er niet in thuishoren, er ook gewoon niet in komen." De laatste jaren heeft Nederland te maken gehad met verontreinigingen, vertelt Van der Velden. Daardoor kostte het meer moeite om het water te zuiveren zodat het drinkwater van goede kwaliteit bleef.

Die zorg is niet uit de lucht gegrepen. Uit recent onderzoek van het RIVM naar de staat van de drinkwaterbronnen blijkt dat meer dan de helft van de drinkwaterbronnen is vervuild (135 van de 216) met stoffen die niet in het water thuishoren. Bestrijdingsmiddelen zijn daar voor een groot deel verantwoordelijk voor. In één op de drie drinkwaterbronnen (70 van de 216) zijn hoeveelheden bestrijdingsmiddelen aangetroffen die de norm overschrijden. In enkele gevallen is er zelfs sprake van een overschrijding van 75 procent.

'Nederland bungelt onderaan'

Volgens Annemarie van Wezel, hoogleraar milieu-ecologie van de Universiteit van Amsterdam, is het zelfs zo dat 'Nederland binnen Europa onderaan bungelt als het gaat over waterkwaliteit'. "We zijn het slechtste jongetje van de klas. En dat terwijl Nederland toch een prachtig waterland is."

"Dus dat is niet wat we willen; niet met alle technologische kennis die we hebben." Een deel van de verklaring ligt volgens haar aan de stroom stoffen die we via onze rivieren vanuit elders binnenkrijgen. Daarnaast is het feit dat we in ons land zowel veel industrie als landbouw op een relatief kleine oppervlakte hebben, een belangrijke verklaring voor de hardnekkige vervuiling in het water.

Toelatingsbeleid moet worden aangepast

Ook de waterschappen zien dat er meer moeite moet worden gedaan om ongewenste stoffen uit het water te halen. Zij zijn verantwoordelijk voor het zuiveren van rioolwater en het bewaken van de kwaliteit van oppervlaktewater. "Wij zien echt dat er steeds meer stoffen in het water komen en ook veel stoffen waar we nog heel weinig van weten; stoffen die we misschien nog niet eens goed kunnen detecteren. Laat staan dat je die dan goed zou kunnen zuiveren", zegt bestuurder Sander Mager van Unie van Waterschappen.

Doordat er verschillende stoffen in het water komen, zijn er ook in het milieu ongewenste effecten, legt hij uit. Want die stoffen kunnen samen extra giftig zijn. Hij pleit dan ook voor aanpassing van regelgeving om te voorkomen dat stoffen in het milieu komen. "Dat betekent ook dat er echt verandering moet komen in het toelatingsbeleid. Onder het mom wat er niet in komt, hoef je er ook niet uit te halen, vinden wij het heel belangrijk om dat nu snel aan te pakken."

Zuiveren bij de bron

De drinkwaterbedrijven zeggen zelf al voortdurend bezig te zijn de zuiveringstechnieken te verbeteren. Van der Velden: "De laatste jaren zetten wij ook stappen in natuurlijke zuivering en doen we alles om te vergroenen."

Toch lopen de waterbedrijven daar ook tegen de grenzen aan. "Naarmate er meer stoffen en bestrijdingsmiddelen in het water komen, wordt dat natuurlijk wel lastiger." Restanten van bestrijdingsmiddelen bereiken tegelijkertijd ook de diepste grondwaterlagen. Die blijven daar dan aanwezig, omdat ze soms niet afbreken, legt de voorzitter uit.

Techniek om waterkwaliteit te verbeteren

Volgens hoogleraar Van Wezel zou er ook al bij de bron zuiveringstechnologie geïnstalleerd kunnen worden. Ze geeft als voorbeeld Zwitserland, waar bijvoorbeeld de glastuinbouw de eigen zuiveringstechniek moet regelen. Dat zorgt er alleen al voor dat er schoner wordt gewerkt, omdat het de ondernemer anders extra geld kost om zijn afvalwater schoon te maken. "Wij doen daar nu testen mee, maar dat zou heel veel verbeteren voor de waterkwaliteit."

Daarnaast is de inzet van geavanceerde technologie volgens haar ook een alternatief om de vervuiling te beperken. De landbouw kan met deze zogenoemde precisielandbouw heel nauwkeurig en efficiënt werken. "Er zijn veel technologische mogelijkheden om oftewel andere stoffen of niet chemische alternatieven te gebruiken."

Rekening ligt bij de consument

Van der Velden vindt dat gemeenten, provincie en de rijksoverheid veel meer moeten doen aan de kwaliteit van het drinkwater. "Er moet duidelijke toezicht en handhaving komen, zodat stoffen er al bij voorbaat niet in kunnen komen. Er staat geen afzender op, dus de bron is voor ons lastig te traceren."

Maar alleen maar investeren in betere schoonmaaktechnieken is volgens hem niet de oplossing. "Met de kosten komen we dan uit bij de consument", zegt hij. Volgens Van der Velden zou de rekening bij de vervuiler moeten worden neergelegd. "Je moet bij de bron beginnen."

Reactie minister

In een reactie laat minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat weten te herkennen dat de waterkwaliteit voortdurend onder druk staat. "Het is hard werken in een dichtbevolkt land om een goede waterkwaliteit te houden." Maar de minister is optimistisch en ziet verbetering in gegevens tot en met 2018 en verwacht dat die verbetering zich de komende jaren doorzet doordat er extra zuiveringsmaatregelen worden genomen en regionale, nationale en Europese afspraken zijn gemaakt over het beperken van de vervuiling.

Het doel is om in 2030 bijna helemaal geen bestrijdingsmiddelen in het water te krijgen. Volgens Van Nieuwenhuizen spelen ook bedrijven een belangrijke rol daarbij. "Bedrijven zijn verplicht te investeren in technieken om uitstoot zoveel als redelijkerwijs mogelijk te voorkomen. Hiermee moet een bedrijf (de vervuiler) vanuit het voorzorgprincipe investeren om vervuiling te voorkomen in plaats van te betalen op het moment dat emissies plaats vinden."

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.