radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Bedrijven lijden verlies door torenhoge energieprijzen en vragen ministerie om hulp: 'Het geld vliegt eruit'

Bedrijven lijden verlies door torenhoge energieprijzen en vragen ministerie om hulp: 'Het geld vliegt eruit'
Gloeiendheet, vloeibaar aluminium uit de smeltovens wordt overgegoten in een groot vast voor verdere verwerking
Bron: EenVandaag

Elektriciteit en gas worden steeds duurder en dan is er nog de CO2-heffing. Dat merken bedrijven die veel energie verbruiken. Aluminiumsmelterij Aldel in Groningen bijvoorbeeld, vreest voor het voortbestaan.

"De elektriciteitsprijzen zijn de afgelopen tijd vervijfvoudigd", weet financieel directeur Eric Wildschut van de aluminiumsmelterij in het Groningse Farmsum, waar zo'n vierhonderd werknemers in dienst zijn. "Door die stijging zijn we behoorlijk geraakt."

'Bedrijf draait verlies'

Tegen de huidige elektriciteitsprijzen kost de productie van een ton aluminium ongeveer 2.400 euro, vertelt Wildschut. "We kunnen dit voor ongeveer 2.500 euro verkopen. Van de 100 euro die overblijft moeten we salarissen, onderhoudskosten en al onze investeringen betalen. Het geld vliegt eruit."

Wildschut is er duidelijk over: zijn bedrijf draait momenteel verlies. Samen met twee andere bedrijven stuurde hij een alarmbrief naar het ministerie van Economische Zaken. Waar hij zich vooral zorgen om maakt is de Europese CO2-heffing die grootverbuikers van energie moeten betalen.

Compensatie CO2-belasting

"We betalen ongeveer 20 procent aan CO2-heffing over ons stroomgebruik", zegt Wildschut. Dit jaar wordt een deel van die belasting door de Nederlandse overheid gecompenseerd, maar hij is bang dat Aldel het daarna zelf moet opbrengen.

Wildschut en zijn collega's willen dat het nieuwe kabinet met een langdurige regeling komt om die CO2-heffing te compenseren. Net zoals gebeurt in Frankrijk en Duitsland. Alleen dan kunnen ze concurreren met bedrijven die de belasting niet hoeven te betalen, is hun theorie.

info

Uitstootrechten

De Europese Unie hanteert een handelssysteem dat ervoor moet zorgen dat grote bedrijven minder CO2 uitstoten: het European Union Emission Trading System. In Nederland geldt dit systeem voor ruim vierhonderd grote bedrijen die veel gas en elektriciteit verbruiken.

Voor iedere ton CO2 die een bedrijf uitstoot, moet een zogenoemd uitstootrecht worden gekocht. Het aantal beschikbare rechten is beperkt en gaat ook nog eens elk jaar omlaag. Een bedrijf dat meer uitstoot dan het aan rechten heeft, kan rechten kopen van een bedrijf dat juist minder uitstoot. De prijs voor een uitstootrecht, de CO2-prijs, wordt dus bepaald door vraag en aanbod.

De prijs van deze rechten is de afgelopen tijd enorm gestegen. Begin 2020 kostte een uitstootrecht ruim 24 euro, in september 2021 lag de prijs boven de 60 euro. Voor bedrijven die veel heffingen moeten betalen, geldt er in sommige landen een subsidieregeling. Ook Nederlandse bedrijven kunnen subsidie krijgen, maar of dit na 2021 nog kan is onduidelijk.

Virtuele batterij

Volgens financieel directeur Eric Wildschut liggen er 'genoeg plannen voor verduurzaming', maar ontbreekt het aan investeringszekerheid vanwege de hoge stroomprijzen en CO2-heffingen.

Waar hij dan graag in zou willen investeren? "Zonnepanelen op de daken van het bedrijf bijvoorbeeld. We kunnen een aansluiting creëren op zonneparken in de omgeving die wegens overbelasting van het stroomnet nu moeilijk hun energie kwijt kunnen. En we kunnen door onze bedrijfsvoering op dagen met veel wind en zon op te voeren, helpen de stabiliteit van het elektriciteitsnet te verbeteren. Zo vormen we als het ware een stroombuffer, een virtuele batterij."

Bekijk hier de reportage

Bekijk ook

'Belangrijke tak van de industrie'

Teamleider bij Aldel Klaas Pijper is al 41 jaar in dienst en hoopt dat het kabinet snel een beslissing neemt over de verlenging van steun om de CO2-kosten van Aldel te compenseren. "We maken een heel goed product, zorgen voor veel werkgelegenheid. Het is niet altijd even duidelijk in Den Haag hoe belangrijk deze tak van de industrie is", zegt hij.

"We hebben nu een investeerder die heel graag wil investeren, met name in duurzaamheid, in de toekomst van het bedrijf. Maar daar hebben we wel een bestaanszekerheid voor nodig en die hebben we alleen met een goede compensatieregeling."

'Sneller verduurzamen'

Hoogleraar Energie-economie Machiel Mulder aan de Universiteit van Groningen denkt dat de Nederlandse regering de komende jaren grootverbruikers van energie als Aldel nog wel tegemoet zal komen. Maar, zegt hij, het bedrijf zal sneller moeten verduurzamen, anders blijft het kwetsbaar.

Het argument dat er veel werkgelegenheid verdwijnt als Aldel stopt is wat ver gezocht, vindt hij. "We hebben te maken met een krappe arbeidsmarkt. Voor de mensen die het treft, die worden ontslagen, is het uiteraard heel vervelend. Maar voor de regio zou het niet per se verkeerd zijn omdat er veel andere werkgelegenheid voor in de plaats komt. Waterstof maken, werk aan warmtenetwerken en zonneparken. Er is heel veel gaande."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken
Kinderen tijdens een zwemles
Bron: ANP

Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog

Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.

Compenseren

"Sommige gemeenten geven aan die verhoging te willen compenseren met bijvoorbeeld een iets lagere riool- of afvalstoffenheffing", zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte. "Maar die ozb is niet na één jaar weg en gaat er op lange termijn dus echt wel inhakken, ondanks die compensatie."

De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."

info

Wat is ozb?

De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.

Bekijk ook

Geen bibliotheek

Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.

Miriam de Boer heeft een aantal jaar geleden zo'n ontmoetingsplek in Wormerveer opgezet. Iedere dag kunnen jongeren daar in de middag terecht om te poolen, spelletjes te spelen, met elkaar muziek te luisteren of om met één van de vrijwilligers te praten over problemen thuis of op school.

Onduidelijke toekomst

Maar de toekomst van deze plek is nu onduidelijk.

"Dit jaar en al helemaal volgend jaar gaat financieel heel spannend worden. Ondanks dat mensen bij de gemeente Zaanstad hebben gezegd dat wat wij doen heel belangrijk is én niet heel duur."

Bekijk ook

Brandbrief VVD

Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.

De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.

Keuzes maken

"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.

Ze gaat verder: "En dat is juist het stukje wat inwoners écht belangrijk vinden: de openbare ruimte, veiligheid, sport."

Bekijk ook

Hulp voor jongeren of toch het zwembad?

Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."

Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.

Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen
Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne
De Amerikaanse president Donald Trump en Russische president Vladimir Poetin tijdens een ontmoeting in 2018
Bron: EPA

Nadat Europese leiders gisteren in Parijs samenkwamen voor spoedoverleg, zitten vandaag delegaties van zowel Rusland als de VS bij elkaar in Saoedi-Arabië. Ze praten daar verder over het beëindigen van de oorlog in Oekraïne.

De laatste dagen heerst er een crisissfeer in Europa. Sinds het telefoontje tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Russische president Vladimir Poetin is duidelijk geworden dat Europa steeds verder buitenspel wordt gezet. Waarom ziet Poetin in Amerika een interessante onderhandelingspartner?

Geen NAVO-lid en bezet grondgebied opgeven

Dat heeft met een aantal punten te maken, begint correspondent Joost Bosman. Daarvoor moeten we eerst even terug naar de eisen waar de Russische president mee is gekomen. Zo wil Poetin niet dat Oekraïne lid wordt van de NAVO. En daarnaast willen ze geen grondgebied inleveren.

Amerika heeft al toegezegd dat Oekraïne is uitgesloten van het NAVO-lidmaatschap. En Amerikaanse defensieminister Pete Hegseth kondigde eerder aan dat door Oekraïne bezet grondgebied moet worden teruggegeven aan Rusland.

'We doen er weer toe'

Maar dat is niet de enige reden waarom Rusland met de VS onderhandelt, legt Bosman uit. "Het is belangrijk voor het Kremlin om weer met Amerika te onderhandelen. Nu is de nieuwe president van het machtigste land ter wereld bereid om met hem persoonlijk te gaan praten over Oekraïne. En dat is ook voor Poetin heel belangrijk."

Hij zet daarmee Oekraïne en Zelensky buitenspel, gaat Bosman verder. "Daarnaast kan hij ook aan aan zijn eigen burgers tonen: 'kijk, we doen er weer toe. Zelfs de machtigste man ter wereld wil met ons praten.'" Voor Poetin is het dus ook op diplomatiek gebied van belang.

Bekijk ook

Economie

Het heeft ook te maken met de economische gevolgen die Rusland heeft ondervonden van de oorlog. Zo melden Russische media de mogelijke terugkeer van Visa en Mastercard in het land.

"Het geeft ook iets aan over de moeite die de Russen de afgelopen 3 jaar hebben gehad, dat ze zo verstoken zijn gebleven van die bedrijven. En niet meer geld konden sturen naar het buitenland", zegt Bosman.

Tegenslagen voor Rusland

Bosman ziet dat de getroffen economie een belangrijke reden is voor Rusland om Amerika actief te betrekken bij de vredesonderhandelingen. De materiële tekorten is iets waar het Kremlin zich zorgen om maakt. Zo is het defensiebudget bijna de helft van het hele budget.

"Het budget voor defensie is dit jaar opgeschroefd tot 40 procent. Dat is ontzettend veel. Dat betekent dus dat het ook heel veel geld kost. Rusland is bezig met nieuwe wapens maken, nieuwe artilleriegranaten, nieuwe tanks. Maar dat gaat gewoon te langzaam. Rusland kan de verliezen niet bijhouden. Het is gewoon niet te compenseren omdat de verliezen veel te hard gaan."

Bekijk ook

Inflatie en tekort arbeiders

Er zit dus ook haast achter voor Rusland om de oorlog met Oekraïne snel tot een einde te brengen. "Het is duidelijk dat Rusland toch redelijk op apegapen ligt en een adempauze nodig heeft."

Daarnaast ziet de correspondent dat Rusland kampt met meerdere economische problemen, zoals de inflatie en het tekort aan arbeiders. "Er zijn veel duizenden mannen naar het front gegaan. Honderduizenden zijn naar het buitenland gevlucht vanwege de mobilisatie 3 jaar geleden. Dat betekent dus dat er veel mensen te kort zijn die in de fabrieken kunnen werken, daardoor stijgen de lonen en gaat ook de inflatie weer omhoog."

Afwachten wat Trump zegt

Door aan de onderhandelingstafel te zitten kan er ook voorzichtig worden gekeken naar de terugkeer van westerse bedrijven, zoals nu al mogelijk met Visa en Mastercard. "Dat zal toch een verlichting zijn voor de economische malaise die er heerst in Rusland."

Toch houdt Bosman nog een slag om de arm. Het is eerst afwachten wat de Amerikaanse president Donald Trump gaat doen. "Wat hij nu zegt is het één, namelijk: Oekraïne kan maar beter geen lid worden van de NAVO. Maar of dat uiteindelijk ook zo gaat uitpakken, dat moeten we nog maar gaan zien. Als dat zo is, dan heeft Poetin natuurlijk duidelijk op dat punt gewonnen."

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne
Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant