De zomer is nog niet voorbij en dus zal er nog volop gebarbecued worden, maar dat is niet zonder gezondheidsgevolgen. Experts waarschuwen voor de risico's die hout stoken met zich meebrengt.

's Zomers de barbecue aansteken of in de winter opwarmen door middel van de vuurkorf: beide brengen gezondheidsrisico's met zich mee. De stoffen die vrijkomen bij het verbranden van hout zijn namelijk erg schadelijk. "De temperatuur waarbij de verbranding plaatsvindt is niet heel hoog, hierdoor krijg je een onvolledige verbranding. En daarmee krijg je veel vuilere stoffen", vertelt Luchtkwaliteitonderzoeker Bert Heusinkveld.

Net als sigaretten

"Bij houtverbranding in het algemeen, dus ook barbecue en vuurkorven, komt teer en roet vrij. En er komen ook kankerverwekkende stoffen, zware metalen, fijnstof en ultrafijnstof vrij", legt longarts Hans 't Veen uit. De gevolgen van het kortdurend inademen van deze stoffen kunnen dus ernstig zijn.

"Ze geven klachten van de luchtwegen, zoals astma. En op lange termijn ook longkanker of hart- en vaatziekten, omdat de deeltjes worden opgenomen in de bloedbaan." De longarts vergelijkt het inademen van deze stoffen met het roken van sigaretten. "Alleen komen er dan bij sigaretten nog een aantal andere foute stoffen vrij."

'Snelweg is schoner'

Om de gezondheidsrisico's goed in beeld te brengen vergelijkt de gemeente Amsterdam op hun website de luchtkwaliteit naast een barbecue of vuurkorf met die op een drukke snelweg. Het hout stoken zou namelijk veel slechter zijn. Volgens In 't Veen klopt dat, als je het zo één op één vergelijkt.

"Ik wil niet graag langs de snelweg staan, maar naast een brandende vuurkorf is het nog slechter", vertelt de longarts. "Houtstook in het algemeen is in Nederland schadelijker, qua langdurige blootstelling." Dat komt omdat er bij houtstook meer andere schadelijke stoffen naast fijnstof en ultrafijnstof vrijkomen.

Aan de slag

Luchtkwaliteitonderzoeker aan de Wageningen University & Research Bert Heusinkveld erkent deze vergelijking. "Als je een mooie zomeravond hebt en je bent aan het barbecueën, of je buren zijn aan het barbecueën, dan zit je daar dus dichtbij bij die vervuiling. Dan zou het schoner zijn om naast een snelweg te gaan zitten.

Hoewel er op de snelweg geen sprake is van schone lucht kunnen we er een voorbeeld aan nemen wat betreft houtverbranding, legt Heusinkveld uit. "Het verkeer is echt veel schoner geworden dan tientallen jaren geleden. Vergelijk je dat nou met houtverbranding, dan zie je dat de houtverbranding op jaarbasis bijna twee tot drie keer schadelijker is dan het verkeer. Dus we nu ook eigenlijk aan de slag met de houtverbranding."

Niet bewust van de gevolgen

Volgens In 't Veen realiseren velen niet hoe schadelijk een ogenschijnlijk gezellige activiteit als barbecuen kan zijn. "Maar het is duidelijk dat houtstook in Nederland net zo'n grote vervuiling is, en eigenlijk zelfs groter dan ons luxe wagenpark." Hij hoopt dan ook op meer bewustwording. "Het is enerzijds bewustwording. Een beetje rekening met elkaar houden denk ik zou heel mooi zijn."

Tóch de barbecue aanzetten deze zomer? Dan zijn er een aantal maatregelen om de impact op de gezondheid te beperken, vertelt Heusinkveld. "Ten eerste kun je aan een andere soort barbecue denken. Als je een barbecue neemt die op elektriciteit of op gas draait, die is natuurlijk vele malen gezonder." In 't Veen tipt dat het gebruiken van droog hout erg belangrijk is. "Zeker bij vuurkorven. En geen bewerkt hout te gebruiken."

Strenger beleid

De gemeentes Utrecht en Amersfoort scherpen binnenkort de regels rondom houtstook aan. Dat zou bijvoorbeeld betekenen dat er niet meer buiten gebarbecued mag worden bij ongunstige weersomstandigheden, waardoor de stoffen blijven hangen. Zowel In 't Veen als Heusinkveld vinden dat andere gemeenten dat ook moeten doen.

"Houtstook is gewoon echt schadelijk is voor de mensen zelf, maar ook voor anderen. Ook al ben je niet zelf degene die hout stookt, krijg je de kwalijke luchten van anderen wel. En zeker als je daarvoor gevoelig bent, geeft dat veel problemen", vertelt In 't Veen.

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."