Autoriteit Persoonsgegevens: politiek moet wet aanpassen om privé-gegevens in Handelsregister en Kadaster af te schermen vanwege 'doxing'

Privégegevens zijn te eenvoudig te achterhalen via de Kamer van Koophandel en het Kadaster. Dat zegt de Autoriteit Persoonsgegevens. De politiek moet de wet snel aanpassen vanwege 'doxing'.

Voorzitter van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) Aleid Wolfsen trok al vaker aan de bel bij verschillende ministers, maar noemt de kwestie nu 'echt urgent'. Zo hadden verschillende ministers de afgelopen periode demonstranten aan de deur. "Voor de mensen die het overkomt is dat echt rampzalig", zegt Wolfsen.

Geen celstraf, wel beboetbaar

Doxing, het publiceren van iemands privégegevens met als doel intimidatie en bedreiging, is een groeiend probleem. Verschillende bestuurders kregen er al mee te maken. Onlangs werden zowel CDA-minister Hugo de Jonge als D66-minister Sigrid Kaag aan de deur bedreigd. Vorig jaar kreeg een aantal opiniemakers stickers op hun deur van Vizier op Links.

Binnenkort zal doxing bij wet strafbaar worden gesteld via het strafrecht met een maximumcelstraf van een jaar. Al wil dat niet zeggen dat het nu al niet te bestraffen is, zegt Wolfsen. "We kunnen geldboetes opleggen als mensen een klacht indienen."

Door iedereen opvraagbaar

Het achterhalen van gevoelige persoonsgegevens is een fluitje van een cent via 'Adressen opvragen' in het handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK) of het Kadaster, bevestigt privacydeskundige Willem van Lynden. Hij houdt zich in het dagelijks leven bezig met online reputaties en privacy.

"Het kan van iedereen door iedereen worden gedaan", zegt van Lynden. "Het is een kwestie van een account aanmaken, 30 euro betalen en vervolgens kun je iedereen opzoeken." Echt íedereen, benadrukt hij. "En dat is niet de bedoeling, denk ik".

Wetgeving uit de tijd van papier

De registers van het Kadaster en de Kamer van Koophandel (KvK) bestaan al ruim een eeuw. Beide instellingen moeten volgens de wet verplicht persoonsgegevens registeren en openbaren bij aanvraag. Wolfsen, van de AP, noemt het 'wetgeving uit de tijd van het papier'. "Uit een tijd dat internet en zoekmachines niet bestonden."

"Dat de bestanden met persoonsgegevens er zijn is op zich goed, ze hebben ook een doel", volgens Wolfsen. "De registers van het Kadaster worden bijvoorbeeld geraadpleegd door notarissen, makelaars of huizenkopers. Of wanneer je wilt weten door wie een bedrijf wordt bestuurd. Maar ook door mensen die kwaad in de zin hebben. Dus die wet moet echt aangepast worden."

'Alleen toegankelijk als je een doel hebt'

Privacydeskundige Van Lynden zag het probleem ook en schreef afgelopen jaar alle privacywoordvoerders in de Tweede Kamer aan op hun huisadres om hen te wijzen op de eenvoud waarmee gegevens te vinden zijn. "Daar heb ik geen enkele reactie op gehad", zegt hij. "Dit moet echt worden opgelost."

Wat de Autoriteit Persoonsgegevens betreft, zouden de registers straks alleen nog toegankelijk moeten zijn voor mensen die een doel hebben. "Journalisten, makelaars, advocaten of mensen die een huis willen kopen bijvoorbeeld. Dan is het rechtmatig, voor de rest moeten ze dicht", vindt Aleid Wolfsen. Het advies hierover stuurde hij onlangs naar de Tweede Kamer.

'Wetgever moet nu doorpakken'

Nieuwe wetgeving verplicht de Kamer van Koophandel sinds dit jaar tot het afschermen van de woongegevens van ondernemers. Maar dit is onvoldoende, stelt Wolfsen. "Voor zzp'ers zijn die adressen zijn nog openbaar." Het woon- en werkadres van zzp'ers is immers vaak hetzelfde.

Wolfsen vindt dat er nu vlot ingegrepen moet worden. "Dit is echt urgent", stelt hij. "De wetgever moet nu doorpakken en beide grote bestanden dichtzetten", zegt hij. "En alleen gegevens openbaar maken wanneer iemand een goede reden heeft. Want het is voor de mensen die het overkomt echt rampzalig."

Kadaster: 'afschermen alleen bij ernstige dreiging'

Het Kadaster laat aan EenVandaag weten dat mensen die een persoonlijk risico lopen of bedreigd worden hun gegevens kunnen laten afschermen in de Basisregistratie Kadaster (BRK).

Maar: "Om in aanmerking te komen voor afscherming van gegevens bij het Kadaster is de voorwaarde dat men is opgenomen in het Stelsel van Bewaken en Beveiligen." In dat stelsel zijn personen opgenomen die ernstig bedreigd worden.

Ministerie BZK: 'opnieuw kijken naar balans'

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) zegt het 'bizar' te vinden dat er mensen zijn die misbruik maken van gegevens in het Kadaster, omdat ze met die opgezochte informatie hele andere intenties hebben. Het ministerie geeft aan al een aantal maatregelen te hebben genomen.

Zo zijn bijvoorbeeld de gegevens van kabinetsleden - op aanvraag - afgeschermd. Openbaarheid is een groot goed stelt een woordvoerder. "Tegelijkertijd blijf ik wel kijken naar de balans van openbaarheid en privacy/veiligheid."

Ministerie van EZ werkt aan een wetswijziging, waarschijnlijke dreiging 'genoeg'

Het ministerie van Economische Zaken laat EenVandaag weten dat alleen bij concrete dreiging een afgeschermd vestigingsadres kan worden in het handelsregister van de Kamer van Koophandel. "Maar dan ben je natuurlijk al te laat", schrijft een woordvoerder. Het ministerie is met de KvK en verschillende beroepsgroepen met een verhoogd risico in overleg.

De planning is om nog voor de zomer een wetswijziging naar de Tweede Kamer te sturen waardoor ook een 'waarschijnlijke dreiging' het vestigingsadres afgeschermd kan worden. "Dan is puur het feit dat je bijvoorbeeld journalist bent, genoeg om je vestigingsadres af te schermen". Dit geldt dan voor het handelsregister van de KvK.