radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Auke werkte jarenlang met asbest en werd ziek, maar zijn werkgever weigert schadevergoeding te geven

Auke werkte jarenlang met asbest en werd ziek, maar zijn werkgever weigert schadevergoeding te geven
Auke Zeylstra
Bron: EenVandaag

Auke (84) kreeg pas vorig jaar de diagnose asbestose, een ernstige stoflongziekte. Waarschijnlijk opgelopen tijdens zijn werk met asbest, lang geleden. Maar zie dat maar eens te bewijzen als je een schadevergoeding wil van je werkgever.

Begin jaren 60 werkte Auke Zeylstra bij verschillende rederijen op de grote vaart in machinekamers van schepen. Hij deed onderhoud aan scheepsmotoren, die waren geïsoleerd met asbest. Door het trillen van die motoren kwamen er asbestvezels vrij, die Auke jarenlang inademde.

Jarenlang asbest inademen

"In de machinekamers ligt het begin van de ellende. Maar ik wist van niks. Ik werd besmet zonder dat ik het in de gaten had", vertelt Auke. Na 3 jaar op de grote vaart ging hij bij een energiecentrale werken en ook daar kwam hij in contact met asbestvezels die hij inademde.

De diagnose asbestose kreeg hij pas 60 jaar nadat hij eraan was blootgesteld. Asbestose is een ernstige longziekte waardoor je erg benauwd kan worden. En dat is ook bij Auke het geval, hij is soms kortademig.

info

Waar zit asbest nog?

Het gebruik van asbest kwam in Nederland na de Tweede Wereldoorlog op gang. Met de oprichting van de asbestcementwarenfabrieken Asbestona in Harderwijk (1935) en Eternit in Goor (1936) nam de productiecapaciteit sterk toe. Onder invloed van de wederopbouw en de uitbreiding van het waterleidingnet werd deze capaciteit na de Tweede Wereldoorlog benut.

Daarnaast wordt in de periode 1955-1965 veel spuitasbest gebruikt voor de isolatie van schepen en installaties en produceerden twee grotere bedrijven rem- en frictiemateriaal voor auto's. De piek in de jaren 70 werd vooral veroorzaakt door de vloerzeilindustrie, waarvoor asbestpapier als drager werd gebruikt.

Sinds 1993 is asbest verboden in Nederland, maar het is het nog altijd aanwezig in 80 miljoen vierkante meter aan asbestdaken op agrarische bedrijven. En het is ook verwerkt in huizen, scholen en zwembaden van voor 1994.

2022 triest recordjaar

Auke staat niet alleen. Vorig jaar melden zich een recordaantal nieuwe mensen met een asbestgerelateerde ziekte bij het Instituut Asbestslachtoffers (IAS). Directeur Jan Warning van IAS heeft dit lang niet zo gezien.

"We hebben een aantal aanmeldingen dat op recordhoogte is", vertelt hij. "Heel veel nieuwe slachtoffers hebben zich vorig jaar bij het IAS gemeld, in totaal 681. Dat is sinds 2018 niet meer voorgekomen." Deze cijfers staan in het jaarverslag van het IAS dat morgen verschijnt.

Bekijk ook

Juridische lijdensweg

In hetzelfde jaarverslag staat verder dat het aantal uitgekeerde schadevergoedingen nog nooit zo laag is geweest sinds 2000. Toen is het IAS opgericht, omdat slachtoffers heel veel moeite hadden hun schade vergoed te krijgen. Sinds de oprichting hebben al meer dan 10 duizend slachtoffers zich gemeld.

Warning: "Wij wilden de juridische lijdensweg voor asbestslachtoffers verkorten. Als de ziekte is aangetoond krijgen ze een tegemoetkoming van de overheid en mogelijk een schadevergoeding van de werkgever."

Bemiddeling mislukt vaker

Maar Warning ziet de bemiddeling tussen werkgever en werknemer met een asbestziekte steeds vaker mislukken. "Wat we dus nu zien is dat het steeds moeilijker wordt om te bewijzen dat asbestblootstelling heeft plaatsgevonden. En dat het minder goed lukt om ook schadevergoeding van werkgevers en verzekeraars te krijgen."

"Van de bemiddelingen slaagt minder dan 40 procent en dat is heel treurig. Het is jammer dat men in toenemende mate juridisch bewijs wil hebben. En dat vinden wij een slechte zaak. Wij vinden dat werkgevers meer coulant moeten zijn bijvoorbeeld over verjaring van schade en dat niet als een probleem naar voren moeten brengen."

Bekijk ook

Recht op schadevergoeding

Ook Auke lukt het niet om een schadevergoeding te krijgen van zijn oud-werkgever. Hij meldde zich vorig jaar bij het IAS om hulp te krijgen bij het proces. "Tot nu toe is alles afgewezen op verjaring. Ze willen kennelijk niet betalen. Ze schuiven het af en dat vind ik heel sneu, omdat ze geen verantwoording willen nemen voor wat er toen gebeurd is."

Warning ziet ook dat het na zo veel jaren moeilijk te bewijzen is. "Het is toch heel lastig, want er zitten geen afzendertje bij die asbestvezels in zijn longen, dus we kunnen niet zeggen van welke werkgever het is of dat hij het privé heeft opgelopen. Maar we achten het aannemelijk als iemand in een machinekamer heeft gewerkt die helemaal bedekt was met asbest. Dan is het overduidelijk dat je er aan bent blootgesteld."

Werkgevers hebben ook geen bewijsstukken meer

Aansprakelijkheidsjurist Yvonne Waterman staat werkgevers bij die van zieke werknemers de vraag krijgen om schade te vergoeden, ze is gespecialiseerd in asbest. "Werkgevers zijn bereid mee te denken, maar denken ook aan hun positie. Ze zeggen dat ze niet meer weten of deze persoon bij ze werkte, dat ze geen bewijsstukken meer hebben. En dat ze geen geld hebben voor zo'n vergoeding."

Waterman zou graag zien dat de wet soepeler wordt. "De blootstelling aan asbest ligt vaak 30 tot 50 jaar in het verleden. Ga dan maar eens aantonen wat er destijds allemaal is gebeurd. Het is een bijna onmogelijk. Het zou natuurlijk enorm helpen als de wetgever verjaring voor dit soort ziekten zou afschaffen." Nu is verjaring na 30 jaar, maar het duurt vaak langer voordat de asbest gerelateerde ziekten zich openbaren.

Bekijk ook

Publiekscampagne overheid

De ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en Sociale Zaken en Werkgelegenheid bereiden een campagne voor waarin het publiek wordt gewaarschuwd voor de risico's van asbest. Jan Warning is daar blij mee: "Ik denk dat het nog steeds belangrijk is om je bewust te zijn van de gevaren van asbest."

"En als asbest er is, moet je er vooral niet zelf iets mee gaan doen, maar je goed laten informeren. En zorg dat je beschermd bent, want ook een kleine hoeveelheid asbestvezels kan 30, 40 of 50 jaar later een dodelijke ziekte veroorzaken."

Bekijk hier het verhaal van Auke

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken
Kinderen tijdens een zwemles
Bron: ANP

Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog

Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.

Compenseren

"Sommige gemeenten geven aan die verhoging te willen compenseren met bijvoorbeeld een iets lagere riool- of afvalstoffenheffing", zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte. "Maar die ozb is niet na één jaar weg en gaat er op lange termijn dus echt wel inhakken, ondanks die compensatie."

De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."

info

Wat is ozb?

De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.

Bekijk ook

Geen bibliotheek

Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.

Miriam de Boer heeft een aantal jaar geleden zo'n ontmoetingsplek in Wormerveer opgezet. Iedere dag kunnen jongeren daar in de middag terecht om te poolen, spelletjes te spelen, met elkaar muziek te luisteren of om met één van de vrijwilligers te praten over problemen thuis of op school.

Onduidelijke toekomst

Maar de toekomst van deze plek is nu onduidelijk.

"Dit jaar en al helemaal volgend jaar gaat financieel heel spannend worden. Ondanks dat mensen bij de gemeente Zaanstad hebben gezegd dat wat wij doen heel belangrijk is én niet heel duur."

Bekijk ook

Brandbrief VVD

Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.

De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.

Keuzes maken

"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.

Ze gaat verder: "En dat is juist het stukje wat inwoners écht belangrijk vinden: de openbare ruimte, veiligheid, sport."

Bekijk ook

Hulp voor jongeren of toch het zwembad?

Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."

Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.

Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen
Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne
De Amerikaanse president Donald Trump en Russische president Vladimir Poetin tijdens een ontmoeting in 2018
Bron: EPA

Nadat Europese leiders gisteren in Parijs samenkwamen voor spoedoverleg, zitten vandaag delegaties van zowel Rusland als de VS bij elkaar in Saoedi-Arabië. Ze praten daar verder over het beëindigen van de oorlog in Oekraïne.

De laatste dagen heerst er een crisissfeer in Europa. Sinds het telefoontje tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Russische president Vladimir Poetin is duidelijk geworden dat Europa steeds verder buitenspel wordt gezet. Waarom ziet Poetin in Amerika een interessante onderhandelingspartner?

Geen NAVO-lid en bezet grondgebied opgeven

Dat heeft met een aantal punten te maken, begint correspondent Joost Bosman. Daarvoor moeten we eerst even terug naar de eisen waar de Russische president mee is gekomen. Zo wil Poetin niet dat Oekraïne lid wordt van de NAVO. En daarnaast willen ze geen grondgebied inleveren.

Amerika heeft al toegezegd dat Oekraïne is uitgesloten van het NAVO-lidmaatschap. En Amerikaanse defensieminister Pete Hegseth kondigde eerder aan dat door Oekraïne bezet grondgebied moet worden teruggegeven aan Rusland.

'We doen er weer toe'

Maar dat is niet de enige reden waarom Rusland met de VS onderhandelt, legt Bosman uit. "Het is belangrijk voor het Kremlin om weer met Amerika te onderhandelen. Nu is de nieuwe president van het machtigste land ter wereld bereid om met hem persoonlijk te gaan praten over Oekraïne. En dat is ook voor Poetin heel belangrijk."

Hij zet daarmee Oekraïne en Zelensky buitenspel, gaat Bosman verder. "Daarnaast kan hij ook aan aan zijn eigen burgers tonen: 'kijk, we doen er weer toe. Zelfs de machtigste man ter wereld wil met ons praten.'" Voor Poetin is het dus ook op diplomatiek gebied van belang.

Bekijk ook

Economie

Het heeft ook te maken met de economische gevolgen die Rusland heeft ondervonden van de oorlog. Zo melden Russische media de mogelijke terugkeer van Visa en Mastercard in het land.

"Het geeft ook iets aan over de moeite die de Russen de afgelopen 3 jaar hebben gehad, dat ze zo verstoken zijn gebleven van die bedrijven. En niet meer geld konden sturen naar het buitenland", zegt Bosman.

Tegenslagen voor Rusland

Bosman ziet dat de getroffen economie een belangrijke reden is voor Rusland om Amerika actief te betrekken bij de vredesonderhandelingen. De materiële tekorten is iets waar het Kremlin zich zorgen om maakt. Zo is het defensiebudget bijna de helft van het hele budget.

"Het budget voor defensie is dit jaar opgeschroefd tot 40 procent. Dat is ontzettend veel. Dat betekent dus dat het ook heel veel geld kost. Rusland is bezig met nieuwe wapens maken, nieuwe artilleriegranaten, nieuwe tanks. Maar dat gaat gewoon te langzaam. Rusland kan de verliezen niet bijhouden. Het is gewoon niet te compenseren omdat de verliezen veel te hard gaan."

Bekijk ook

Inflatie en tekort arbeiders

Er zit dus ook haast achter voor Rusland om de oorlog met Oekraïne snel tot een einde te brengen. "Het is duidelijk dat Rusland toch redelijk op apegapen ligt en een adempauze nodig heeft."

Daarnaast ziet de correspondent dat Rusland kampt met meerdere economische problemen, zoals de inflatie en het tekort aan arbeiders. "Er zijn veel duizenden mannen naar het front gegaan. Honderduizenden zijn naar het buitenland gevlucht vanwege de mobilisatie 3 jaar geleden. Dat betekent dus dat er veel mensen te kort zijn die in de fabrieken kunnen werken, daardoor stijgen de lonen en gaat ook de inflatie weer omhoog."

Afwachten wat Trump zegt

Door aan de onderhandelingstafel te zitten kan er ook voorzichtig worden gekeken naar de terugkeer van westerse bedrijven, zoals nu al mogelijk met Visa en Mastercard. "Dat zal toch een verlichting zijn voor de economische malaise die er heerst in Rusland."

Toch houdt Bosman nog een slag om de arm. Het is eerst afwachten wat de Amerikaanse president Donald Trump gaat doen. "Wat hij nu zegt is het één, namelijk: Oekraïne kan maar beter geen lid worden van de NAVO. Maar of dat uiteindelijk ook zo gaat uitpakken, dat moeten we nog maar gaan zien. Als dat zo is, dan heeft Poetin natuurlijk duidelijk op dat punt gewonnen."

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne
Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant