radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Asielcrisis in Ter Apel wordt steeds erger, leidinggevenden bij COA en IND kondigen vertrek aan

Asielcrisis in Ter Apel wordt steeds erger, leidinggevenden bij COA en IND kondigen vertrek aan
Johann Velkers stapt op als regiomanager bij het COA in Ter Apel
Bron: ANP

De enorme druk op de asielketen zorgt voor grote uitval en ook vertrekkende medewerkers. Johann Velkers, de locatiemanager van het COA in Ter Apel, stapt op vanwege de hoge werkdruk en de onverantwoorde veiligheidssituatie in het aanmeldcentrum.

Velkers vertrekt uit onvrede met het beleid van zijn werkgever, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). Hij staat als manager van het aanmeldcentrum voor de dagelijkse opdracht om het aantal bewoners onder het toegestane maximum van 2.000 te houden. Een onhaalbare klus gezien de dwangsom die het COA al wekenlang, elke dag moet betalen aan de gemeente Westerwolde voor het overschrijden van dit maximum.

Gevoel van onmacht

Velkers is nog maar een half jaar actief in Ter Apel als interim-manager, ook zijn voorganger vertrok vroegtijdig. Uit een rondgang van EenVandaag blijkt dat er nog meer belangrijke personen vertrekken, zoals ook een hoge bestuurder van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

IND-directeur Asiel en Bescherming Christine Nijkamp, kondigde vorige week haar vertrek aan en zwaait al over anderhalve week, per 1 mei, af. Over de reden van haar eigen vertrek wil ze niets zeggen, maar ze zegt het gevoel van onmacht dat regiomanager Johann Velkers omschrijft, wel te begrijpen.

Meerdere leidinggevenden vertrekken

Nijkamp trad nog geen 2 jaar geleden aan bij de dienst. Bij haar aantreden zei ze dat ze asielzoekers graag sneller bericht wilde geven over of ze in Nederland mogen blijven. Dat zou moeten zorgen voor een snellere doorloop in de asielketen. Nu zwaait ze af en zal ze volgens een IND-woordvoerder 'in goed overleg vertrekken'.

Per 1 juli neemt ook Corina Deekens afscheid van het COA, waar ze nu 6 jaar manager is van regio Noord-Nederland. Volgens een woordvoerder was ze 'toe aan een nieuwe uitdaging' en heeft ze een nieuwe baan bij een andere organisatie gevonden.

Bekijk ook

'Het verbaast me niet'

Volgens FNV kampt niet alleen de top van IND en COA met onmacht en frustratie, lager in de COA-organisatie is het volgens de vakbond niet veel beter gesteld met de werkdruk en gaat het personeel eraan onderdoor.

De bestuurder van FNV Sociaal Werk Kirsten Smit zegt over het aangekondigde vertrek van Velkers: "Het verbaast me niet. Deze man heeft gewoon gewetensnood. Die wil nu een statement maken en ik hoop dat het ook bespreekbaar wordt. Er moet gewoon wat gebeuren. Het is vol in Ter Apel, de toestroom is groot en de spreidingswet is nog niet in werking. Hierdoor verblijven mensen te lang op deze locatie."

Verschillende problemen

"Ik praat veel met werknemers van het COA en ook in het aanmeldcentrum Ter Apel. Wat ik hoor, is dat de werkdruk enorm is. Dat ze enorm moeten improviseren om te kijken waar ze mensen kunnen onderbrengen."

"Tegelijkertijd zie je ook dat huurcontracten met opvanglocaties aflopen. Bewoners zitten op een kluitje, dat maakt de sfeer er niet makkelijker op. En wat de locatiemanager ook aangeeft, is dat de veiligheid in het geding komt. Niet alleen van de bewoners, maar zeker ook van het personeel", zegt Smit.

Kirsten Smit is bestuurder bij FNV Sociaal Werk
Bron: EenVandaag
Kirsten Smit is bestuurder bij FNV Sociaal Werk

Onveilige situatie voor iedereen

Smit verwijst naar een rapportage van eind februari van de Inspectie Justitie en Veiligheid over de veiligheidssituatie in Ter Apel. Daarin werd het aantal agressie- en geweldsincidenten vorig jaar genoemd, volgens de cijfers van het COA, naar bijna 1.300 gemelde incidenten waaronder steekpartijen, vechtpartijen en berovingen. 'Hieruit blijkt dat veiligheid niet (alleen) meer te maken heeft met een gevoel maar dat het feitelijk onveilig is voor medewerkers en bewoners.'

"De locaties zijn overvol, medewerkers komen ogen te kort. Sinds enige tijd mogen ze niet meer het terrein op zonder portofoon, vaak gaan ze met z'n tweeën ergens op af. Dat heeft zeker met de veiligheid te maken. En dat leidt weer tot hoog uitval van personeel, het ziekteverzuim is gestegen naar 7 procent, er is een groot verloop van personeelsleden", zegt Smit. "Er wordt daarom volop nieuw personeel geworven."

'Het personeel is loyaal'

De bewoners kampen in toenemende mate met zware problematiek. "Dat gaat om de trauma's die ze meenemen uit de regio waar ze vandaan komen, de vlucht. En dat de opvanglocaties overvol zijn helpt niet mee. Mensen slapen slecht en af en toe gaat er iemand uit z'n dak."

Het personeel is loyaal aan de bewoners, stelt Smit. "Ondanks alles laten de medewerkers de bewoners niet in de steek. Ze zullen ook niet snel naar buiten treden met hun verhaal. Daarom is het bijzonder dat Velkers dat nu wel doet. "Hij stelt met zijn vertrek een daad", aldus Smit. "Medewerkers voelen zich gesteund door het signaal dat Velkers afgeeft, maar de problemen zijn er nog. Op korte termijn gaat er niets veranderen voor personeel of bewoners."

Enorme druk op asielketen zorgt voor grote uitval en vertrek van medewerkers bij COA en IND

Politieke context

"En dan hebben we ook nog een een politieke wind die nu anders waait en anders denkt over opvang. Dat maakt het niet makkelijker. Niet voor het COA, maar ook niet voor de medewerkers en ook niet voor de vluchtelingen." De politieke context heeft volgens Smit impact op de werknemers. "Die krijgen op verjaardagsfeestjes of als ze op vakantie zijn, alles over zich heen. Zij moeten puinruimen, en ja, dat voelt heel machteloos."

"Ik richt me vooral op de belangen van de werknemers. De medewerkers zijn heel loyaal. Een burgemeester die bijna in tranen zit, die zegt 'ik weet ook niet meer hoe we dit in goede banen leiden', dat zien ze natuurlijk ook allemaal. Zij willen het ook anders. Maar zij zetten zich in voor de vluchtelingen. Zij vinden het mooi werk. Maar ze lopen op hun tenen, want de werkdruk is giga."

Opvolger al bekend

De gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, betreurt het vertrek van Johann Velkers. "Als gemeente hebben we het afgelopen half jaar erg prettig met hem samengewerkt. We hebben er vertrouwen in dat deze goede samenwerking wordt voortgezet met de opvolger van Johann", zegt een woordvoerder van de Groningse gemeente.

Het COA heeft bevestigd dat Paula Lambeck de opvolger van Velkers wordt.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts: 'Donald Trump kan ons chanteren'

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts: 'Donald Trump kan ons chanteren'
Het datacenter van Microsoft in het Noord-Hollandse Middenmeer
Bron: ANP

Nu de verhoudingen met de Verenigde Staten in rap tempo verslechteren, maken experts en politici zich steeds grotere zorgen over de Nederlandse afhankelijkheid van Amerikaanse technologie: van e-mail tot data-opslag zijn we vólledig afhankelijk.

"Het is echt vijf over twaalf", zegt Bert Hubert, technologie-expert en voormalig toezichthouder van de AIVD. "Wij zitten nu al in een situatie dat als men in Amerika met het verkeerde been uit bed stapt, organisaties in Nederland in z'n geheel kunnen worden stilgelegd, zoals recent is aangekondigd voor het Internationaal Strafhof - waar Trump niet blij mee is en hij sancties voor heeft uitgeschreven."

Alle gemeenten

Hubert en andere deskundigen schetsten onlangs aan Kamerleden in het parlement de Nederlandse afhankelijkheid van Amerikaanse clouddiensten, zoals die van Microsoft, Amazon en Google. "Honderd procent van de Nederlandse gemeenten is al afhankelijk van Microsoft", aldus Hubert.

"Zodra data over jou per e-mail wordt verstuurd, staat het in de Amerikaanse cloud en valt het onder het bereik van de Amerikaanse overheid." Daar zit de zorg, nu de Verenigde Staten een radicaal andere afslag hebben genomen. In de Tweede Kamer waarschuwden verschillende experts dat onze afhankelijkheid van de Amerikaanse techreuzen tegen ons gebruikt kan worden.

Bekijk ook

Ondoordacht gebruik

Nog voor de inauguratie van Donald Trump begin dit jaar concludeerde de Algemene Rekenkamer bovendien al dat Nederland clouddiensten ondoordacht is gaan gebruiken en nauwelijks stil staat bij de risico's.

"Laat ik het onomwonden zeggen: het risico bestaat dat buitenlandse regeringen, met name de VS, informatie van de Nederlandse rijksoverheid of van burgers kunnen inzien en wellicht zelfs aanpassen", zei Ewout Irrgang van de Algemene Rekenkamer. Risico's zijn er volgens hem voor de overheid, bedrijven én Nederlandse burgers.

Diensten uitschakelen

"Ik maak me heel erg zorgen", zegt Europarlementariër voor GroenLinks-PvdA Kim van Sparrentak. In het zwartste scenario zou Trump volgens haar Europa kunnen chanteren door diensten uit te zetten. "Dat zou in de praktijk betekenen dat overheden niet meer bij hun data kunnen. Mensen krijgen hun toeslagen niet meer uitgekeerd. Al dat soort zaken lopen dan direct vast."

In de hele Europese Unie zijn er volgens Van Sparrentak maar enkele gemeenten die niet afhankelijk zijn van de Amerikaanse cloud. Hetzelfde speelt volgens haar bij ziekenhuizen. Inmiddels is zeventig procent van de Europese cloudmarkt in handen van grote Amerikaanse spelers.

Bekijk ook

Stresstest

Met veertig collega's heeft Van Sparrentak de Europese Commissie daarom verzocht in kaart te brengen wat er gebeurt als die diensten daadwerkelijk uitvallen. "We hebben te lang gedacht: Amerika is onze vriend."

VVD-Europarlementariër Bart Groothuis deelt de zorgen en vreest ook dat Trump bepaalde diensten domweg uit laat zetten als wij niet naar hem luisteren. "Bijvoorbeeld met de sancties tegen het Internationaal Strafhof in Den Haag, die totaal afhankelijk is van Amerikaanse technologie", zegt hij.

Eigen boontjes doppen

"Het gaat gewoon op zwart als Trump dat wil. We zullen onze eigen boontjes moeten doppen. Dat hadden we zelf niet zo voorspeld, dat de Amerikanen zo ver van ons af zouden kunnen drijven. En dat betekent voor ons dat er niks anders op zit dan onze technologische industrie in eigen hand nemen," aldus Groothuis.

"Er zijn Europese alternatieven, maar nog niet op de schaal die we nodig hebben. Die zul je langzaam moeten gaan creëren." Die investeringen kunnen volgens beide Europarlementariërs in de honderden miljarden euro's lopen. De EU zou daarbij vooral regels moeten opstellen om ervoor te zorgen dat data van Europese burgers ook altijd in Europa blijft.

Bekijk ook

Cloud Kootwijk

Maar vast staat volgens de Europarlementariërs dat Europa op eigen digitale benen moet komen te staan. Techexpert Hubert vindt ondertussen dat Nederland het heft in eigen handen moet nemen: Cloud Kootwijk, een Nederlandse, veilige cloud voor overheid en zorg - voor e-mail, chat, videobellen en bestandsdeling - zou digitale soevereiniteit moeten garanderen.

De naam is een verwijzing naar Radio Kootwijk, waarmee de Nederlandse staat zichzelf een eeuw geleden onafhankelijk maakte van buitenlandse communicatienetwerken. Zsolt Szabó, Staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijksrelaties, komt nog voor de zomer met een nieuwe Nederlandse cloudstrategie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten: 'Staan aan rand van afgrond'

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten: 'Staan aan rand van afgrond'
Het nieuwe beleid van Donald Trump is geen goed nieuws voor klimaatwetenschap
Bron: NASA / EenVandaag

De nieuwe regering van president Donald Trump in de Verenigde Staten zet het mes in klimaatonderzoek en klimaatbeleid. "Wetenschappers worden geïntimideerd, er heerst echt chaos."

Meer dan 30 jaar werkte Dan Costa bij de Environmental Protection Agency (EPA), het Amerikaans milieuagentschap. Als National Director was hij onder meer verantwoordelijk voor onderzoek naar luchtvervuiling en klimaatverandering, en de gevolgen daarvan voor de volksgezondheid.

'Volksgezondheid kon hen niets schelen'

Costa werkte onder zes verschillende presidenten. "Er was altijd wel verschil te merken tussen Republikeinse en Democratische regeringen", vertelt hij.

"Maar toen de eerste Trump-regering aantrad kregen we voor het eerst het gevoel dat volksgezondheid hen eigenlijk niets kon schelen. We merkten snel dat alles wat werd gedaan op het gebied van milieu en volksgezondheid door die regering werd geïsoleerd en gemarginaliseerd."

Frontale aanvallen

Wat nu gebeurt gaat volgens Costa nog een stap verder: "De toekomst van veel wetenschappelijk onderzoek is opeens onzeker, mensen beginnen het gevoel te krijgen dat ze aan de rand van een afgrond staan. Wetenschappers worden geïntimideerd, er heerst echt chaos."

Costa doelt op het rappe tempo waarmee wetenschap onder de regering-Trump onder druk komt te staan. Vooral de takken die niet in de politieke ambities van de regering passen, zoals onderzoek naar klimaatverandering en klimaatadaptatie, krijgen met frontale aanvallen te maken.

Bekijk ook

'Geweldige denkers'

"Wat mij verbijstert, is de snelheid waarmee wetenschap wordt afgebroken. Ik ben echt sprakeloos", reageert de Nederlandse klimaatwetenschapper Heleen de Coninck.

"En dat terwijl de Amerikaanse klimaatwetenschap zo belangrijk is voor verdere kennisopbouw op de hele wereld. Er zitten daar geweldige denkers."

Samenwerking van 'levensbelang'

De Coninck is verbonden aan de TU Eindhoven en de Radboud Universiteit in Nijmegen en schreef mee aan verschillende VN-klimaatrapporten. Regelmatig werkt ze samen met collega's in de Verenigde Staten. "Er zit daar enorm veel wetenschappelijke kracht, met veel relevante data."

"Klimaatverandering is echt een mondiaal probleem. Als we resultaten met z'n allen blijven delen kunnen bijvoorbeeld ook ontwikkelingslanden zich beter voorbereiden op klimaatverandering en extreem weer. Goede internationale samenwerking is van levensbelang, letterlijk."

Bekijk ook

Helft van personeel moet weg

Of deze internationale samenwerking blijft bestaan, is de vraag: onlangs liepen medewerkers van miljardair Elon Musk, die de overheid efficiënter en goedkoper wil maken, het hoofdkantoor binnen van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). Dit onderzoeksinstituut is vergelijkbaar met het Nederlandse KNMI.

NOAA speelt in de VS een cruciale rol bij het voorspellen van gevaarlijke weersomstandigheden, het beschermen van de oceanen en het verzamelen van wetenschappelijke gegevens over klimaatveranderingen. Desondanks kregen medewerkers te horen dat de helft van het personeel op termijn moet vertrekken en dat het budget met zo'n 30 procent wordt gekort.

'Trump-loyalist zonder inhoudelijke kennis'

"We verwachten dat ook binnen de Environmental Protection Agency zoiets zal gebeuren", zegt Dan Costa. "Maar het is onduidelijk hoe drastisch de gevolgen zullen zijn."

Gerust is hij er in ieder geval niet op: "De nieuwe EPA-baas is een Trump-loyalist en hij heeft geen enkele kennis van milieuwetenschappen."

Bekijk ook

Klimaatdata veilig stellen

Ook de NASA ligt onder vuur. Met behulp van satellieten, onderzoeksvliegtuigen en grondstations wordt daar een breed scala aan klimaatdata verzameld. Gegevens zoals temperatuurveranderingen in de atmosfeer, hittegolven en afwijkingen in klimaattrends, maar ook smeltende ijskappen, zeespiegelstijging, extreme regenval en meer.

"NASA doet veel moeite om ervoor te zorgen dat de datasets beschikbaar blijven, bijvoorbeeld op veilige parallelle servers en websites", vertelt Costa. "Zelfs als de oorspronkelijke websites offline worden gehaald."

Data beschermen

Al In 2016 werd daarvoor de Environmental Data Governance Initiative opgericht. "Betrokken wetenschappers ontwikkelden een strategie om gegevens te bewaren", legt Costa uit. "Ze proberen data te beschermen, toegankelijk en up-to-date te houden. Dat is nu cruciaal, de situatie is erg onzeker."

De ontgoocheling onder wetenschappers is groot. "Waarheid en feiten lijken er niet meer toe te doen", stelt De Coninck vast. "De redelijkheid is echt zoek. Tegenwoordig ontkent men wetenschappelijke bevindingen vaak glashard, en dat is op lange termijn zeer zorgelijk. Dat zeg ik niet alleen als wetenschapper, maar ook als burger."

Bekijk ook

Duur onderzoek

De Coninck stoort zich ook aan de beeldvorming rondom zogenaamd duur en log onderzoek, zoals nu in de VS. "Bedrijven zoals die van Musk bouwen voort op onderzoek en innovatie die ook door de Amerikaanse overheid zijn betaald", legt ze uit.

"De talenten, zoals ingenieurs die er werken, zijn opgeleid dankzij de overheid", benadrukt de wetenschapper. "Dus het saneren van overheden op deze manier zorgt eerder voor een innovatie-armer land dan een innovatievere economie."

'We leven in cruciale periode'

Haar Amerikaanse collega Dan Costa hoopt dat de wetenschap niet verder wordt ondermijnd. "We leven in zo'n cruciale periode. Als we klimaatverandering willen aanpakken, kunnen we niet verder met een, of zelfs twee handen op onze rug gebonden."

"Ik kijk vaak naar mijn kleinkinderen en vraag me af: wat is de erfenis die mijn generatie aan deze jonge mensen zal nalaten?", sluit hij af.

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant