Het is 25 mei 1943. In het holst van de nacht vertrekt de Engelse piloot Jack Uden vanaf het Engelse vliegveld Lakenheath met zijn zeskoppige bemanning richting Düsseldorf. De groep vliegt met de Short Stirling BK710-bommenwerper, samen met nog 759 geallieerde vliegtuigen, om in Duitsland doelwitten te bombarderen. "Honderden van die vliegtuigen liggen nog in het IJsselmeer."

Diezelfde nacht vloog het vliegtuig terug naar Engeland maar kwam daar nooit aan. Twee Duitse officieren, Georg Kraft en Erich Handke, openen het vuur op het Engelse vliegtuig vanuit hun nachtjager. Het vliegtuig wordt geraakt ter hoogte van Texel en de Short Stirling stort neer in het Markermeer.

Markermeer als laatste rustplaats

De schutter in de staart, Charles John Percival, springt uit het vliegtuig. Zijn lichaam is uiteindelijk teruggevonden bij een Duits eiland in de Noordzee. De andere inzittenden belandden samen met het vliegtuig op de bodem van het Markermeer. Hier liggen hun stoffelijke resten tot op de dag van vandaag nog steeds.

Het is inmiddels 2008. Een boot heeft motorpech op het Markermeer en de bemanning ontdekken een vreemd metalen voorwerp in het water. Het lijkt op een onderdeel van een vliegtuig, maar kan het niet plaatsen en schakelt de Koninklijke Nederlandse Reddings Maatschappij (KNRM) in.

Johan Graas is al vanaf jonge leeftijd bezig met het opsporen van vliegtuigwrakken kreeg de opdracht onderzoek te doen naar  vliegtuigonderdeel. Graas ontdekte dat het onderdeel afkomstig is van de Short Stirling BK710 en blijkt al meer dan 65 jaar in het Markermeer te liggen.

Een lange zoektocht volgt

Met zijn boot vaart Graas het IJsselmeer en Markermeer over op zoek naar resten van de oorlogsvliegtuigen. “Naast mijn baan van 40 uur in de week ging ik ook nog zo’n 30 uur per weer het IJsselmeer op om te zoeken naar vliegtuigwrakken. Mijn vrouw zag me amper,” vertelt Graas lachend.

Duikers sporen meer resten op van de BK710 en Graas begint een lange zoektocht naar de nabestaanden van de Engelse bemanning. “Ik zoek eerst de namen op in een database van de War Graves Commissie. Dan kan ik zien waar de soldaten geboren zijn. Vervolgens zoek ik in het Engelse telefoonboek naar hun geboorteplaats en achternaam. Iedereen die ik dan vind, stuur ik een brief.”

450 brieven

In het geval van de BK710 verstuurde Graas zo’n 450 brieven. Hij merkt dat de Tweede Wereldoorlog nog enorm leeft, juist onder de tweede en derde generatie. “Zij zijn vaak enorm geïnteresseerd in waar hun opa of oom is omgekomen. Ook de mensen die geen familie blijken te zijn en een brief van mij krijgen, willen zich inzetten om de echte nabestaanden te vinden. Ze zoeken mee of doneren aan onze stichting.”

Uiteindelijk vindt Graas na een lange zoektocht de nabestaanden van de zeven inzittenden van de Short Stirling BK710. Nabestaanden zijn enorm dankbaar dat ze na al die jaren iets van hun vermiste familielid horen. Volgens Graas was het in de Tweede Wereldoorlog gebruikelijk dat je alleen een brief of telegram kreeg met daarop “uw man of zoon is vermist”. Meer informatie was er niet.

“Het geeft zo’n voldoening als ik die nabestaanden vind. Vaak stuurt de familie foto’s van hun familielid naar mij op. Dan kom ik te weten hoe ze eruitzagen en wat voor hobby’s ze hadden. Ik vind het verhaal van die jonge jongens fascinerend”,  zegt Graas. Hij ontmoette de nabestaanden van de bemanning van de BK710 enkele jaren geleden. Zij kwamen toen vanuit de hele wereld naar Nederland om een monument te openen op Marken. 

"Als mijn broer en z’n kameraden zich niet hadden opgeofferd, dan hadden we niet de vrijheid genoten zoals we die nu hebben", zegt Peter Hadden (75) over zijn omgekomen broer Lesley George Hadden. "Dit is niet het einde van het verhaal," zegt schoonzus Margaret Hadden (86). "George móet geborgen worden. Dit verhaal kan alleen goed eindigen met een fatsoenlijke begrafenis." 

De bodem van het Markermeer

Vandaag de dag ligt het vliegtuigwrak van de BK710 nog steeds op de bodem van het Markermeer. Met de stoffelijke resten van de inzittenden er nog in. De nabestaanden deden talloze pogingen om ervoor te zorgen dat het vliegtuig geborgen werd, maar kregen geen medewerking van het Nederlandse en Engelse systeem. Gemeenten moeten namelijk meebetalen aan de berging. Zelfs een brief naar de Engelse prins Charles leverde niets op.

“Ik vind het niet uit te leggen dat we deze helden geen echt graf kunnen geven. Ze hebben hun leven gegeven voor ons vrijheid,” zegt Graas. Hij krijgt nu bijval van VVD-Kamerlid Wybren van Haga. Hij heeft minister Ollongren gevraagd om een uitzondering te maken voor vliegtuigen als de Short Stirling BK710. Die vliegtuigwrakken worden geborgen op kosten van de Nederlandse overheid.

De zeven bemanningsleden van de Short Stirling BK710 die 75 jaar geleden hun leven waagden staan niet op zichzelf. Honderden vliegtuigen stortten neer in het IJsselmeer en Markermeer. Graas heeft er in zijn leven al zo’n twintig weten op te sporen, maar blijft doorgaan. “Zelfs na al die jaren is het voor de nabestaanden zo belangrijk om hun familie terug te vinden. Of iemand nou twee weken vermist is of 75 jaar, die emotie is even heftig.”

Nederlandse kersentelers maken zich zorgen om hun oogst dit jaar. Ze zijn bang dat die ten onder gaat aan de 'suzuki-fruitvlieg'. De oogst is volgens de telers nog te redden, maar dan moet het gewilde bestrijdingsmiddel wel op tijd goedgekeurd worden.

De kersentelers wachten op een verlossend bericht van landbouwminister Femke Wiersma. Zij moet bepalen of gebruik van het bestrijdingsmiddel Tracer dit jaar wordt toegestaan, En dat wordt nog spannend, want toenmalig minister Piet Adema zei vorig jaar dat het toen de laatste keer was dat een uitzondering gemaakt werd voor het bestrijdingsmiddel.

Al 10 jaar uitzondering

Het bestrijdingsmiddel Tracer is namelijk nog altijd niet goedgekeurd door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Die instantie beoordeelt of een bestrijdingsmiddel gebruikt mag worden.

Zolang het Ctgb zijn oordeel nog niet heeft gegeven, kan de verantwoordelijk minister een vrijstelling voor gebruik geven. En dat gebeurt in dit geval al 10 jaar op rij.

Perfect jaar voor kersen

Kersenteler Arie Hakkert uit de Betuwe vertelt dat het tot nog toe een perfect jaar is voor de kersenteelt: "We hebben prachtig weer gehad in de bloeiperiode. Weinig nattigheid en de temperatuur was goed. Dus we verwachten een goede oogst dit jaar."

Volgens Arie is de ideale temperatuur voor de kers tussen de 20 en 25 graden. De kersen hangen er nu nog groen bij, maar uiteindelijk krijgen ze de bekende rode kleur. "We hopen half juni te beginnen met oogsten. De kersen zullen waarschijnlijk begin juni een gele kleur krijgen en gaan dan over naar rood."

Suzuki-fruitvlieg

Maar ondanks dat het zo'n goed jaar is voor de kers, is Arie bang voor zijn oogst. De Nederlandse kers heeft er sinds een jaar of 10 namelijk een nieuwe vijand bij: de suzuki-fruitvlieg. Een beestje dat oorspronkelijk afkomstig is uit Zuidoost-Azië en in 2008 voor het eerst werd opgemerkt in Europa.

Vooral kersentelers hebben last van de fruitvlieg. "Deze fruitvlieg kan door de schil van het fruit kruipen en legt daar eitjes onder. Daar komen larven uit die de vrucht van binnenuit opeten. Vervolgens gaat de vrucht rotten en is die onverkoopbaar", legt onderzoeker Herman Helsen uit.

Net niet voldoende

Kersenteler Arie gebruikt nu een speciaal net om de fruitvliegjes buiten te houden: "Het is een heel fijnmazig net waar in principe geen vliegjes doorheen kan komen. Het hele veld moet ermee worden ingepakt."

Maar alleen een net is niet voldoende, vertelt hij: "De suzuki-fruitvlieg is zo klein dat het 'm toch lukt om ergens binnen te komen. Bovendien moeten we nog steeds zelf bij de kersen kunnen. Dus als het net omhoog gaat of waait, gaat de fruitvlieg ook naar binnen."

Wesp tegen vlieg

In een lab van de Wageningen University & Research (WUR) wordt daarom gewerkt aan een andere oplossing, namelijk de sluipwesp. Dat is een natuurlijke vijand van de suzuki-fruitvlieg, vertelt onderzoeker Helsen. "De sluipwesp legt haar eieren in de larven van de suzuki-fruitvlieg en kan zo de enorme toename verminderen."

Toch is de sluipwesp vooralsnog geen vervanging voor het bestrijdingsmiddel. "We hebben er nu enkele honderden, daar kunnen we de oogst niet mee redden", zegt Helsen. En dus wacht kersenteler Arie in spanning af op het besluit van Landbouwminister Wiersma. "Als we het middel niet meer krijgen, dan is het einde kersenteelt. Het is echt twee voor twaalf."