Altijd 1,5 meter is bij verstandelijk gehandicapten ondoenlijk: 'Er zijn bewoners die hun familie direct om de nek vliegen'

In de gehandicaptenzorg komt wat lucht in de coronamaatregelen: bezoek is weer mogelijk. En dat is hard nodig na loodzware weken voor veel families. Van de ene op de andere dag mocht niemand meer langskomen.

De zorginstellingen voor verstandelijk gehandicapten staan voor moeilijke vraagstukken nu er weer bezoek mag komen. Want hoe doe je dat op een veilige manier? Daar is vooral veel creativiteit voor nodig, zo zeggen de zorginstellingen.

'Een crisis organiseren is makkelijker'

"Een crisis organiseren is bijna makkelijker, want dan is er urgentie en dan móet je heel snel handelen", zegt Bas Jansen, regiodirecteur van zorginstelling 's Heeren Loo. "Maar nadenken over hoe je bezoek langzaam en vooral veilig weer op kunt bouwen, dat is heel erg lastig."

De zorginstellingen moeten allerlei maatregelen treffen en daarbij natuurlijk de anderhalvemeter-regel in acht nemen, om zo besmetting te voorkomen. Zorgorganisatie 's Heeren Loo probeert dit zo goed mogelijk te doen, maar volgens Jansen is het niet realistisch dat iedereen dit goed begrijpt.

Altijd afstand houden niet realistisch

"Individuele groepen binnen de zorginstelling worden gezien als een gezin, daarbinnen is het nagenoeg onmogelijk om de anderhalve meter aan te houden", legt Jansen uit.

"Bij bezoek proberen we het zeker bij te sturen, maar het zal niet altijd lukken. Als de ouders voor het eerst weer langskomen, zullen er toch bewoners zijn die hen gelijk om de nek willen vliegen. Er zijn altijd cliënten die echt enorme behoefte hebben aan dat contact."

Anderhalve meter

Ook Frank Bluiminck, directeur Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, maakt zich zorgen over de voorwaarden van de anderhalvemetersamenleving. "In de gehandicaptenzorg gaat het juist over liefde, aandacht en nabijheid. Dan wil je eigenlijk niet constant die anderhalve meter hanteren. Maar daar waar mensen het wel kunnen, en we het ze kunnen aanleren, gaan we het wel doen."

Wat hem vooral zorgen baart is de mogelijkheid dat het aanhouden van anderhalve meter een harde norm wordt. "Dan sluit je een grote groep in de samenleving uit. Terwijl we nu allemaal hebben ervaren hoe ernstig het is als je in je vrijheid wordt beperkt. Ik hoop dat mensen ook wat mededogen kunnen hebben met mensen die hun hele leven lang beperkt zijn."

'Mensen voelden zich totaal geïsoleerd'

Al is het flink aanpassen, het is wel een opluchting dat bezoeken weer mogen. "We hebben echt drama's meegemaakt", vertelt Bluiminck. "Aan de ene cliënt kun je wel uitleggen wat er aan de hand is, maar bij de ander komt dat echt niet binnen. Mensen voelen zich totaal geïsoleerd en begrijpen niet wat er aan de hand is."

Maar nu het bezoek weer langzaam wordt opgestart, wordt duidelijk dat ook deze verandering nieuwe uitdagingen met zich meebrengt. "Naasten zijn blij, maar we zien ook ouders die ontzettend bezorgd zijn over de gezondheidsrisico's die met bezoek meekomen."

Mondkapjes of achter het raam

Bas Jansen benadrukt dat iedere cliënt een andere oplossing nodig heeft. "Welk bezoek kun je gewoon laten komen en op anderhalve meter afstand in contact brengen met cliënten en bij welke cliënten is dat ingewikkelder of risicovoller? Bij sommige bewoners wordt bijvoorbeeld een mondkapje gedragen, bij anderen moet het bezoek toch achter een raam."

In uitzonderlijke gevallen is bezoek nog steeds helemaal niet mogelijk, zegt Jansen. "Dan gebruiken we deels beeldbellen om toch een vorm van communicatie te creëren. Maar ook dat werkt niet altijd, veel cliënten hebben echt behoefte aan dat directe fysiek contact. Als op 15 juni de regels weer worden versoepeld, is er hopelijk weer meer mogelijk."

Ziekenhuisopname

De grootste angst van deze coronacrisis blijft toch het virus. "De mate waarin covid-19 om zich heen slaat als het eenmaal binnen weet te dringen in een zorginstelling, is echt heel erg naar", zegt Bluiminck. "Op plekken waar het virus uitbrak, is wel getoond hoe vreselijk het is, hoe ingrijpend voor zowel bewoners als personeel. Dus het is echt belangrijk dat we heel voorzichtig blijven."

Want een ziekenhuisopname is voor iemand met een verstandelijke beperking extra zwaar en niet wenselijk. "Daarom hebben we heel sterk gemonitord of cliënten ziek werden, bij ons zijn ziekenhuisopnames dan gelukkig ook niet nodig geweest."