Het inzetten van schoonmaakbrigades tijdens een treinreis zou ervoor moeten zorgen dat reizigers zelf ook hun steentje bijdragen aan een schone trein. "Zien schoonmaken, doet schoonmaken", is volgens presentator Niels Heithuis de gedachte van de NS. Dat zei hij in 'De Ochtend van 4', naar aanleiding van een reportage over het schoonmaken in treinen.

Klopt het inderdaad dat we zelf schoner zijn als we zien dat er gepoetst wordt in de trein? "We weten dat mensen van kinds af aan al na-apen, maar we doen dit alleen in sociale structuren waar we ons verbonden voelen", zegt primatoloog Patrick van Veen. Hij is expert op het gebied van het gedrag van apen, maar ook van mensen. Van Veen trekt dat kopieergedrag in de trein alleen in twijfel. "In dit geval, in het openbaar vervoer, hebben mensen juist de neiging om heel individualistisch te zijn en zich weinig aan te trekken van wat er in de omgeving gebeurt."

Toch denkt hij dat het inzetten van schoonmaakploegen tijdens de treinreis zeker ook effect kan hebben. "Dat is een sociaal mechanisme waarbij mensen, op het moment dat ze in een schone omgeving zijn, iets minder de neiging hebben om iets op de vloer te gooien. Dus als de trein schoon is, zal die ook door de reizigers waarschijnlijk schoon gehouden worden. Dat heeft alleen niks met na-apen te maken."

Wat is de norm?

Thijs Bouman is het daar mee eens. Hij is als onderzoeker en docent verbonden aan de Rijksuniversiteit van Groningen. Naast dat een schone intercity mensen motiveert om de trein schoon te houden, ziet hij ook andere voordelen van een fris opgeruimde trein. "Je ziet dat mensen zich aan een bepaalde norm houden -het netjes houden- en dat kan ook weer inspirerend werken. Namelijk dat mensen zich dan ook aan andere sociale normen houden. Zo zijn ze eerder geneigd om hun plek af te staan aan iemand die slecht ter been is, of houden ze zich aan andere sociale normen die er in de samenleving bestaan."

Reizigers zullen dus niet snel de toilet gaan schrobben wanneer ze dit de schoonmaker wel zien doen, maar een schone trein heeft zeker positieve effecten. Naast dat mensen deze netjes houden, zullen ze mogelijk ook beter hun best doen om zich aan andere sociale normen te houden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.