Je hebt ze op je daken liggen en denkt dat je duurzaam bezig bent: zonnepanelen. Maar dat zie je volgens filmmaker Michael Moore helemaal verkeerd. Hij beweert namelijk dat bij de productie van zonnepanelen meer CO2 vrijkomt, dan ze opleveren.

Een week geleden verscheen de documentaire Planet of the Humans van Michael Moore op YouTube. Inmiddels hebben bijna 5 miljoen mensen hiernaar gekeken. Er is veel ophef ontstaan over deze klimaatfilm. Zo zouden er verschillende beweringen niet kloppen. Eén van die beweringen is dat er bij de productie van zonnepanelen meer CO2 zou worden uitgestoten dan er tijdens de levensduur van de panelen wordt bespaard. Klopt dat?

Kritiek op productie niet geheel onterecht

De kritiek op de productie van zonnepanelen is niet geheel onterecht, legt Martien Visser, lector energietransitie aan de Hanzehogeschool Groningen, uit. "Het neemt niet weg dat ook in zonnepanelen materialen worden gebruikt en dat er elektriciteit en andere energie nodig is om ze te produceren. Dus kunnen zonnepanelen niet 100 procent schoon zijn."

Wilfried van Sark, hoogleraar zonne-energie aan de Universiteit Utrecht, heeft hier 4 jaar geleden al onderzoek naar gedaan, waaruit blijkt dat de bewering niet klopt. Zo wordt er sinds een jaar of 5 à 6 wereldwijd netto minder CO2 uitgestoten door geïnstalleerde zonnepanelen. "De duur dat zonnepanelen de CO2 terugverdienen is zo'n 2 jaar." Visser verwacht dat het in de toekomst nog lager zal worden, omdat zonnepanelen een hoger rendement hebben gekregen en steeds goedkoper worden.

'Wolkencamera's'

David van der Burg, directeur van de Zonnefabriek, ziet in Duitsland de belasting van het elektriciteitsnet toenemen. "Daar zie je soms dat op piekmomenten van energieaanbod de omvormers worden teruggeschroefd en dat er minder vermogen het net in mag. Bij de aanleg van zonneparken of grote industriële daken zie je dat ook in Nederland al gebeuren en dat de netcapaciteit onvoldoende is", constateert Van der Burg. Hij verwacht dat in de toekomst daarbij lokale batterijopslag uitkomst zal gaan bieden.

Een andere manier om slim om te gaan met zonnepanelen zijn zogeheten 'wolkencamera's'. Daarvoor pleit hoogleraar Wilfried van Sark. "Met deze camera's maak je filmpjes van bewegende wolken. Daaruit kun je dan een bewegende wolkenschaduw op de grond berekenen en als je dat koppelt met waar zonnepanelen liggen, dan kun je heel goed voorspellen wat de variaties in energie zullen zijn. De netbeheerder kan er dan voor zorgen dat het net niet overbelast raakt", vertelt Van Sark.

Zonnecellen stapelen

Dat zonne-energie één van de schoonste vormen van energie is, stelt zonnepaneel-deskundige Wilfried van Sark. Om het energie opwekken nog meer te vergroten, kijkt hij vooral naar het stapelen van zonnecellen. "Elke zonnecel is gevoelig voor een andere kleur licht. Er is onlangs een rendement van bijna 50 procent mee gehaald, waar we nu uitkomen op een maximaal theoretisch rendement van 30 procent." Bovendien kunnen zonnepanelen voor zo'n meer dan 90 procent worden gerecycled.

Om nog even terug te komen op de uitspraak in de documentaire: Puk van Meegeren van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal kan haarfijn uitleggen dat de uitspraak fictie is. "Zonnepanelen werken op het zonlicht en doordat de zon onuitputtelijk is, is het echt een duurzame bron."

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.