Opnieuw gedoe bij de Belastingdienst: de afgelopen dagen lukte het veel mensen niet om in te loggen, waardoor ze geen aangifte inkomstenbelasting konden doen. "Het is het zoveelste debacle", zegt Mieke van Vliet van FNV Overheid.

Vanaf 1 maart zouden mensen weer belastingaangifte over 2020 doen, maar dat kon niet omdat er vier dagen lang een storing was bij de Belastingdienst. Volgens de Belastingdienst lijkt de storing inmiddels opgelost, maar het aantal mensen dat tegelijkertijd aangifte kan doen is nog steeds minder dan normaal. De oorzaak is nog steeds onduidelijk. De SP heeft kamervragen gesteld. Vanwege de problemen is de termijn om aangifte te doen met een week verlengd, tot 8 mei.

'Zoveelste debacel'

Mieke van Vliet van FNV Overheid maakt zich vooral zorgen over de gevolgen voor het personeel, nu er opnieuw sprake was van een probleem. "Men zegt: 'Het is wéér die Belastingdienst'. Maar die medewerker kan er niks aan doen, die werkt gewoon keihard voor die dienst. We hebben maar één Belastingdienst en daar moeten we zorgvuldig mee omgaan. Die medewerkers hebben het ook wel een keer gehad. Zij hebben er niet voor gezorgd dat er nog met oude systemen wordt gewerkt."

De Algemene Rekenkamer constateerde in 2019 dat meer dan de helft van de ict-systemen van de Belastingdienst verouderd is. Als voorbeeld noemde de Rekenkamer het systeem voor de omzetbelasting: dat stamt uit 1982. Van Vliet vindt dat de politiek extra geld moet uittrekken om het ict-systeem zo snel mogelijk te moderniseren.

'Belastingdienst communiceert niet'

SP-Tweede Kamerlid Renske Leijten heeft vragen gesteld aan staatssecretaris Vijlbrief van Financiën (D66) over de storing bij de Belastingdienst. "Er kan iets misgaan. Dat kan met systeemkoppelingen te maken hebben. Maar ik heb nu Kamervragen gesteld, omdat het de vierde dag met storingen is."

"Ik vind het vooral zorgelijk dat de Belastingdienst niet communiceert", zegt Leijten. "Hoe kan het nu dat we niet horen wat er aan de hand is? We hebben veel verschillende verklaringen gehoord; eerst was het te druk, later lag het toch aan de techniek."

Vervangen van systemen

De Belastingdienst heeft in het jaarverslag aangegeven dat er gewerkt wordt aan vervanging van ict-systemen, ook bij de aangifte. Leijten wil weten hoe dat getest is en hoe dat geëvalueerd gaat worden.

Leijten vindt overigens niet dat de ict-problemen veroorzaakt worden door een gebrek aan geld. "De afgelopen kabinetsperiode stond er nog een bezuiniging van een half miljard ingeboekt. Ik heb heel vaak gevraagd of we dat alsjeblieft weg konden halen. Het ging om oude ingeboekte bezuinigingen. Het kabinet heeft gelukkig afgelopen zomer beslist die bezuiniging niet in te vullen."

Ruste, ruimte en regelmaat

Volgens FNV-bestuurder Van Vliet ligt een volgend ict-probleem al weer op de loer: minister Hoekstra van Financiën (CDA) besloot na de toeslagenaffaire de Belastingdienst op te splitsen in drie delen: Douane, Toeslagen en de rest van de Belastingdienst. "Dat wordt een ramp, want de ict van die diensten hangt met elkaar samen."

Na alle affaires waarmee de Belastingdienst sinds jaren kampt, wordt het volgens Van Vliet tijd voor 'rust, ruimte en regelmaat'.

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.