50 jaar Rietveld Academie: van vaginabroek tot Erasmusbrug
Wat hebben kunstenaar Jasper Krabbé, mode-ontwerper Percy Irausquin, rapper Freddy (Vieze Fur) Trahtlehner en natuurkundige Robbert Dijkgraaf met elkaar gemeen? Ze studeerden allemaal aan de eigenzinnige Rietveld Academie. Deze gerenommeerde hogeschool voor beeldende kunst en vormgeving bestaat nu 50 jaar en dat wordt gevierd met een verjaardagstenstoonstelling.
Oud-student en architect Moritz Küng, die in de jaren '80 vanuit Zwitserland naar de Rietveld Academie kwam, is de curator. "Een moeilijke klus met zoveel succesvolle oud-studenten", zegt Küng. "Omdat ik niet de één boven de ander wilde stellen heb ik bij elk voorwerp een nummertje in plaats van de naam geplaatst. Zo hoop ik dat elk voorwerp de aandacht krijgt die het verdient."
Achttien 'tijdcapsules' laten kunstwerken zien
Om de bezoekers een beetje te helpen verdeelde Küng tweehonderd kunstwerken in achttien 'tijdscapsules'. Zoals een bankje van Gerrit Rietveld, een wijnrek van Erasmusbrugontwerper Ben van Berkel en de vaginabroek van Duran Lantink. Maar ook de straatlantaarn voor het gebouw doet mee. "Die is ontworpen door oud-student Friso Kramer, die in 1944 afstudeerde."
De jaren 40? Maar de Rietveld Academie bestaat toch pas 50 jaar? Küng legt uit: "Tot 1967 heette de school Het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs. Gerrit Rietveld had in 1964 de opdracht gekregen om het nieuwe gebouw te ontwerpen, maar hij stierf voordat het af was. In 1968 werd de Academie naar hem vernoemd, als eerbetoon."
Rietveld is grote inspirator
Interieurarchitect Jan des Bouvrie studeerde in de jaren 60 aan de Rietveld Academie. Rietveld is voor hem een grote inspirator geweest. "Ik voelde me daar meteen thuis. Ik heb nog les van hem gekregen. Eén van mijn eerste opdrachten was het ontwerp van een kinderkamer. Om het leuker te maken had ik er allemaal dingetjes in getekend. Rietveld zei: 'Geweldig, Jan! als je nou alles weglaat wordt het een stuk beter.' Alles moest worden geschrapt. Dat is de allerbeste les die ik ooit heb gekregen. Het gaat om de ruimte, en het licht door de ruimte. Dat doe ik dus nog steeds."
Nu vindt Des Bouvrie de Academie een beetje een rommeltje. "Het gaat uiteindelijk om vakmanschap, vooral bij binnenhuisarchitectuur, maar daar houden academies tegenwoordig geen rekening meer mee. Ze rommelen maar wat aan. Ik zag mijn vak nooit als kunst, maar als een ambacht. Dat heb ik daar geleerd."
'Aan de Rietveld is ruimte voor experimenteren'
Oud-student Sophie Hardeman vindt de vrijheid op de Rietveld Academie juist heerlijk. "Aan de Rietveld is ruimte voor experimenteren. Je kunt je waarheden herdefiniëren. Dat vind ik heel belangrijk." Hardeman studeerde in 2015 af met haar genderneutrale jeans en de ondersteboven-rok. Een re-revolutie van de jeans als symbool van vrijheid, zo noemt ze haar collectie.
Inmiddels prijkt Hardeman ook op de '30 Under 30 list' van Forbes, een lijst met daarop de driehonderd meest invloedrijke Europese talenten onder de dertig. "Ik wil vraagtekens plaatsen bij alles wat normaal is. En ik wil ongemak benadrukken. Zo heb ik een tanga-jeans ontworpen die je love handles juist accentueert."
Jan des Bouvrie zal dat niet zo snel doen, een ongemakkelijk meubelstuk ontwerpen. "Een meubel moet in de eerste plaats de mens dienen, het moet comfortabel zijn en je moet je er lekker in voelen", is een bekende uitspraak van hem.
Verjaardagstentoonstelling
De verjaardagstentoonstelling is vanaf zaterdag 3 november tot 25 november te zien op de campus die de Rietveld Academie deelt met het Sandberg Instituut.
Hoe kan een ondernemer 44 miljoen verdienen aan noodopvang van asielzoekers? COA vertrouwde op 'maatschappelijk verantwoorde' winst
Ondernemer René Derksen verdiende 44 miljoen euro aan opvangdeals met het COA, meldt het FD. De opvangorganisatie zegt erop te hebben vertrouwd dat zijn winst ‘maatschappelijk verantwoord’ zou zijn, maar ontdekte pas later hoeveel hij eraan overhield.
Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) sloot tussen begin 2022 en medio 2024 contracten ter waarde van ruim 400 miljoen euro met het bedrijf LCHD, geleid door ondernemer René Derksen. LCHD regelde hotelkamers en zalen voor de tijdelijke opvang van asielzoekers in een periode waarin de nood hoog was.
'Inzet LCHD was hard nodig'
De opvangdienst betaalde LCHD tussen 2022 en 2024 436 miljoen euro voor deze dienst, Derksen keerde zichzelf als eigenaar meer dan 44 miljoen euro uit.
"In mei 2022 zat het COA heel erg dringend verlegen om voldoende opvangcapaciteit te verwerven om asielzoekers van een bed en voorzieningen te voorzien", vertelt een woordvoerder aan EenVandaag. "De inzet van LCHD daarbij voor de werving van hotelkamers was op dat moment hard nodig, ook omdat het een activiteit betrof waarvoor het COA de expertise niet in huis had."
COA vertrouwde ondernemer
De organisatie geeft toe dat ze vertrouwde dat de winst die Derksen maakte op het regelen van de noodopvang voor de organisatie, maatschappelijk verantwoord zou zijn: "Het is gangbaar dat zakelijke partijen gericht zijn op financieel profijt. Dit hebben zij ook nodig om afspraken na te komen en continuïteit te borgen. Het financieel profijt dient wel in verhouding te staan tot het doel dat ermee wordt beoogd."
"In de opdrachtverlening van het COA aan LCHD lag besloten dat LCHD een marktconforme vergoeding voor zijn werkzaamheden in rekening zou brengen", schrijft een woordvoerder van COA.
'Tonnen per week'
Pas later, wanneer dit precies was kan het COA niet melden, bleek dat de winsten helemaal niet marktconform waren en Derksen veel winst maakte.
"De marges per kamer konden wel oplopen tot 100 euro per dag. Het gaat echt om tonnen op dag of week basis", vertelt journalist Sonny Motké, die de zaak voor het FD volgt.
Samenwerking opgezegd
Het COA heeft de samenwerking inmiddels opgezegd en laat weten weten dat er geen sprake meer is van lopende contracten met andere commerciële tussenpersonen.
Sinds begin 2024 wordt hotelopvang alleen nog direct geregeld. De organisatie wil niet laten weten hoeveel ze nu kwijt zijn voor de noodopvang.
'Geen geweer op hun slaap gezet'
In een eerder interview met het FD uit mei 2024, reageerde René Derksen als volgt op de prijsafspraken: "We begonnen in 2022 met 325 euro per kamer per nacht, exclusief btw. In de zomer van 2023 vond het COA dat te hoog."
"Toen heb ik gevraagd wat ze haalbare tarieven vonden, en zijn drie prijzen heronderhandeld: van 290 euro voor een opvang tot 6 maanden, tot 210 euro voor 3 jaar of langer. Dat was allemaal geen probleem, ik heb geen geweer op hun slaap gezet voor een handtekening", vertelde hij vorig jaar.
OM start onderzoek
Het Openbaar Ministerie is inmiddels een onderzoek gestart naar de contracten tussen LCHD, het COA en de betrokken hotels, op mogelijk wederrechtelijk verkregen voordeel.
Zelf heeft het COA al vaker aan de bel getrokken over de hoge kosten van de noodopvang. Een plek in een reguliere opvanglocatie kost gemiddeld ruim 30.000 euro per bewoner per jaar, in de noodopvang is dat bijna 70.000 euro. Het COA was het afgelopen jaar dus 1 miljard euro kwijt aan reguliere opvang en 2,5 miljard aan noodopvang. Zeker aan het begin van de oorlog in Oekraïne moesten er snel veel plekken komen.