Verzakte gevels, scheuren in muren en kelders die blank staan. Meer dan 300 huizen langs het Twentse Kanaal Almelo-De Haandrik zijn fors beschadigd. De problemen begonnen na het uitbaggeren van het kanaal.

Een van de gedupeerden is Hans Foekema. Een jaar geleden kochten hij en zijn vrouw een nieuw huis in Vroomshoop, direct aan het kanaal. Toen hij een nieuwe vloer wilde laten leggen, bleek de grond maar liefst 12 centimeter verzakt.

'Alsof ik op de camping woon'

"Het is een grote ellende. We leven al een jaar in onze slaapkamer. We eten 's avonds alsof we op de camping zijn, met het bord op schoot. Mijn vrouw raakt overspannen en ik ben ook moedeloos", zegt Hans.

Ondertussen kregen hij en zijn vrouw het advies van de provincie Overijssel om geen nieuwe vloer te laten leggen totdat onderzoek heeft uitgewezen wat alle verzakkingen in het gebied heeft veroorzaakt.

'Schade door werkzaamheden'

Maar voor de bewoners die langs het kanaal wonen is de oorzaak wel duidelijk. "De problemen zijn begonnen sinds de provincie is begonnen met het uitdiepen van het kanaal, in 2010", vertelt Douwe Bouma. Hij richtte de stichting 'Kant Nog Wal' op, die schademelders in het gebied bijstaat.

De provincie Overijssel besloot in 2009 dat het kanaal uitgediept moest worden om het bevaarbaar te maken voor zwaardere schepen tot wel 700 ton. Die moeten kunnen varen door het Kanaal Almelo-De Haandrik. Om het kanaal hiervoor geschikt te maken werd het uitgediept. Vermoedelijk is door de werkzaamheden veel slib en klei van de bodem verdwenen, waardoor kanaalwater nu weglekt en huizen verzakken.

Ingenieursbureau waarschuwde al voor risico's

Bouma: "Als je een badkuip hebt en je haalt de stop eruit dan heb je een klein lek. Hier is het kanaal in de volle breedte uitgebaggerd. Dat is alsof je niet alleen de stop eruit haalt, maar de hele bodem."

En dus vinden veel bewoners dat de provincie Overijssel verantwoordelijk is en voor de schade moet opdraaien. Zeker omdat de provincie in 2010 al gewaarschuwd was door ingenieursbureau Royal Haskoning over de risico's van de werkzaamheden. In een bouwkundig rapport staat: "Ter plaatse van bewoning direct langs het kanaal zijn mogelijk negatieve effecten (o.a. water in de kruipruimtes) niet uit te sluiten."

'Wachten onafhankelijk onderzoek af'

Maar de provincie wil niet uitbetalen tot een onafhankelijk onderzoek heeft uitgewezen wat de oorzaak van de verzakkingen is, vertelt verantwoordelijk gedeputeerde Bert Boerman. "We houden er rekening mee dat de provincie wellicht schade heeft veroorzaakt. Daarvoor hebben we een potje gereserveerd. Maar het onafhankelijk onderzoek is maatgevend."

Dat onderzoek laat al lange tijd op zich wachten: "Het wordt iedere keer verschoven. Eerst zou het november zijn, toen december, toen februari en nu eind maart. En wat wat horen we dan? Dat is nog onbekend", vertelt Hans.

Bron: EenVandaag

'Huis mag van mij wegdrijven in het kanaal'

In de tussentijd kreeg hij geen enkele hulp van de provincie: "Het enige wat ze zeggen is 'we weten ervan, heel vervelend voor u'. Daar koop ik geen brood voor." Hij heeft veel spijt van het kopen van het huis: "De buurt is heel leuk, maar het huis mag van mij wegdrijven in het kanaal."

De provincie laat aan EenVandaag weten haar best te doen om een vervangende woonruimte voor Hans te vinden, zoals ze eerder al voor twee andere gezinnen in het gebied deden. Op 30 maart wordt het onafhankelijk onderzoek gepresenteerd. Dan wordt duidelijk of de provincie aansprakelijk is voor de schade aan de woningen.

Het kabinet heeft besloten een pilot voor de opvang van dakloze arbeidsmigranten met drie jaar te verlengen. De gemeente Venlo is verheugd: daar is het project een groot succes. "De straten zijn veel leger. En je wil voorkomen dat mensen doodgaan."

De naar schatting tienduizend dakloze arbeidsmigranten uit de EU die in Nederland verblijven hebben zonder langdurig verblijf of inschrijving bij de gemeente geen recht op opvang of zorg, met alle gevolgen van dien.

Duizenden arbeidsmigranten

Met zeven miljoen euro van het Rijk hebben gemeenten die meedoen aan een pilotprogramma extra plekken ingericht om de arbeidsmigranten toch op te kunnen vangen. Venlo is een van die gemeenten. In de regio Noord-Limburg werken zo'n 53.000 arbeidsmigranten, waarvan 13.500 in Venlo.

Wethouder Jacques Smeets doet daarom graag mee. Venlo trekt als grensgemeente en als grootste tuinbouwgebied in de EU veel bedrijvigheid. "Mensen worden door uitzendbureaus hierheen gehaald, maar ze raken hun werk kwijt en staan opeens op straat, zonder onderdak en inkomsten. Dat veroorzaakt overlast."

Overleven

"Mensen slapen overal: in tentjes, in de bossen, in parkeergarages. Ze vallen soms mensen lastig. Je moet je voorstellen wat dat mentaal met arbeidsmigranten doet, als je zo moet overleven. De verleiding om drank en drugs te gebruiken is dan groot", zegt Smeets.

De gemeente Venlo biedt nu structureel een tijdelijke opvang aan arbeidsmigranten om hen zo opnieuw naar werk en onderdak te begeleiden, of hen met de juiste hulp vrijwillig te laten terugkeren naar hun land van herkomst.

'Voorkomen dat mensen doodgaan'

Deze aanpak is noodzakelijk, denkt de wethouder. "Op de toptijd zagen we 40 tot 75 arbeidsmigranten op straat leven. Je wil voorkomen dat er mensen doodgaan op straat. Door de aanpak zien we dat het aantal daklozen terugloopt. Het probleem wordt beheersbaarder. Je krijgt grip op deze doelgroep."

De pilot in Venlo omvat een speciale opvanglocatie voor dakloze arbeidsmigranten. Het Leger des Heils werkt hier samen met stichting Barka, die ervaring heeft met de doelgroep. Het voormalige verzorgingstehuis Beerendonck biedt plek aan maximaal vijftien mensen. De meerderheid is afkomstig uit Polen.

Intensieve begeleiding

Het gaat vooral om mensen die al langere tijd of meerdere keren dakloos zijn geweest. Vaak hebben ze te maken met psychische problemen of verslavingsproblematiek. Niet iedereen komt er binnen: de opvang is tijdelijk en bedoeld om mensen door middel van intensieve begeleiding weer aan het werk te helpen.

Krzysztof is zo'n arbeidsmigrant die hoopvol naar Nederland trok, maar zijn werk verloor en wekenlang op straat belandde. Hij vond het leven op straat zwaar. Hij voelde zich eenzaam, vernederd en onzeker over de toekomst.

'De straat is niet mijn wereld'

In De Beerendonck kwam hij tot rust en kreeg hij psychische hulp. Hij is heel dankbaar: er is nu zicht op een baan in de logistiek en onderdak. "Ik kan nu snel herstellen. Ik wil niet op straat leven, want dat is niet mijn wereld", vertelt hij.

"Ik heb hulp gezocht, en gelukkig heb ik die gekregen. Ik weet nu dat ik volgende week een baan heb en accommodatie. Zo kan ik verder bouwen aan mijn leven."

80 procent geholpen

In maart kwam de gemeente Venlo met een tussentijdse evaluatie van de pilot, die succesvol lijkt. De andere vijf gemeenten waren al eerder begonnen en kwamen tot dezelfde conclusie.

Meer dan 80 procent van de deelnemers werd door het project geholpen. De helft van de 44 mensen die zich aanmeldden vond een nieuwe baan. Zes keerden vrijwillig terug naar hun land van herkomst en acht mensen worden nog steeds begeleid.

'De straten zijn leger'

Voor de overige 20 procent heeft de pilot niet gewerkt. Eén persoon werd doorverwezen naar de maatschappelijke opvang, en bij zeven anderen is het traject stopgezet door slecht gedrag. In de opvanglocatie geldt een zerotolerancebeleid met betrekking tot alcohol en drugs.

Wethouder Smeets is erg blij met deze resultaten. "De straten zijn echt een stuk leger. Het project doet ertoe." De mogelijkheid om vroeg in te grijpen maakt het verschil, denkt hij. "Zo kunnen we mensen naar een duurzame oplossing begeleiden, of naar ander werk."

Terugkeer

"Hulp bij vrijwillige terugkeer naar het land van herkomst is ook een oplossing", vervolgt Smeets. Dit was het geval bij Andrzej. Na het verlies van zijn baan was hij zijn alcoholverslaving niet meer de baas, en besloot hij met hulp van Stichting Barka vrijwillig terug te gaan naar Polen.

Daar werkt hij nu als kok in een gemeenschap van Stichting Barka, waar hij ook voor zijn alcoholverslaving wordt behandeld. "Het was moeilijk, maar ik kon kiezen om terug te gaan naar Polen. Ik heb daar geen spijt van. Hier kan ik helpen en zijn ze blij met me, omdat ik kok ben van beroep. Het alternatief was dat ik weer op straat zou belanden."

In gesprek met sector

Het doel van de pilot is volgens wethouder Smeets ook om het systeem aan te pakken. Werkgevers en de uitzendbranche moeten ook veranderen, vindt hij. "Die halen mensen hierheen. Dat mag, in Europa mag je vrij reizen, maar het leidt soms tot excessen."

Een groot gedeelte van de bedrijven doet het goed, ziet Smeets, maar een deel niet. Met die bedrijven moeten afspraken worden gemaakt. "We moeten in gesprek met de branche en een convenant afspreken." Dat ben je aan de arbeidsmigranten verplicht, stelt de wethouder.

Waarschuwen

Smeets: "Mensen worden onder valse voorwendselen van heinde en verre hierheen gehaald, en vallen op een gegeven moment terug. Zonder dak boven hun hoofd, zonder baan."

Andrej waarschuwt jongeren in Polen nu om niet dezelfde fouten te maken die hij maakte toen hij naar Nederland kwam. "Jonge mensen komen naar Nederland en hun eerste vraag gaat niet over waar de supermarkt is en ze eten kunnen krijgen, maar waar de dichtstbijzijnde coffeeshop en dealer zijn."

Nieuwe fondsen

Na 2025 stopt de pilot, maar de gemeenten hebben vorige week het nieuws gekregen dat de financiering in de voorjaarsnota geregeld is voor de opvang tot 2028. Er komt acht miljoen euro per jaar beschikbaar.

"Dat is positief nieuw", zegt wethouder Smeets. "Begin mei verwachten we een Kamerbrief daarover. Hoe de verdeling van middelen tussen de gemeenten eruit ziet, is nu nog niet duidelijk."

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.