Het is groot nieuws als Willem Holleeder op 13 december 2014 wordt gearresteerd. Hij is dan net weer een paar jaar vrij na het uitzitten van een celstraf voor afpersing.
Waar wordt Holleeder van verdacht?
In eerste instantie luidt de verdenking uitlokking van de moorden op Kees Houtman (2 november 2005) en Thomas van der Bijl op 20 april 2006. Ook zou hij deel uitmaken van een criminele organisatie. De verdenkingen breiden zich snel uit, gevoed door de belastende verklaringen van zijn zussen Astrid en Sonja Holleeder en zijn ex-vriendin Sandra den Hartog. De verklaringen van de vrouwen worden in maart 2015 aan het strafdossier ‘Vandros’, zoals de zaak eigenlijk heet, toegevoegd. In juni 2015 maakt het Openbaar Ministerie bekend dat Holleeder ook vervolgd wordt voor de moorden van Willem Endstra in mei 2004 en Cor van Hout op 24 januari 2003. Hij wordt bovendien verdacht van de doodslag van Robert ter Haak, de man die bij Cor van Hout was tijdens de liquidatie en de poging doodslag op de zakenpartner van Willem Endstra, geraakt tijdens de moordaanslag op de vastgoedhandelaar. In 2016 later komen hier de poging (2002) en moord (2 november 2005) op John Mieremet in Thailand bij.
Waarom wordt hij nu pas voor deze moorden vervolgd?
De naam van Holleeder wordt al jaren in een adem genoemd met de reeks liquidaties. Justitie heeft er geen geheim van gemaakt dat hij al die jaren wel verdacht was van een aantal onderwereldmoorden. Probleem was: niemand durfde tegen hem te getuigen uit angst te worden geliquideerd. Die angst lijkt niet geheel ongegrond. Zij die spraken met de politie, hebben dit bekocht met de dood. Zowel Willem Endstra, Thomas van der Bijl als Kees Houtman zouden belastend hebben verklaard over Holleeder. Alledrie zijn vermoord, alledrie voorspelden bovendien dat dit zou gebeuren. Ook de zussen Holleeder zijn bang dat hun broer wraak zal nemen. Zo zou er een moordplan zijn gemaakt vanuit de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. Dit bleek later een verzinsel te zijn van een gedetineerde die graag overgeplaatst wilde worden. Vanwege deze angst mag Holleeder met niemand contact hebben, behalve met zijn advocaten Sander Janssen en Robert Malewicz.
Wat maakt deze zaak zo bijzonder?
Het gaat om een reeks onderwereldmoorden die in die periode veel opschudding veroorzaakte. Bovendien draaien ze om een crimineel die al sinds de jaren tachtig in de schijnwerpers staat van de Nederlandse onderwereld. Daarnaast zijn er de getuigeverklaringen uit de inner circle van de verdachte, Willem Holleeder. Die drie factoren bij elkaar zorgen ervoor dat de zaak uniek is, stelt universitair docent Sven Brinkhoff van de universiteit Nijmegen. “Dat de inner circle opstaat zie je niet vaak”, zegt Brinkhoff, “zij beschermen juist vaak of ze zeggen helemaal niets.”
Hoe zwaar wegen de verklaringen van de zussen?
De zussen zijn de cruciale getuigen, stelt Brinkhoff. "Hamvraag in deze zaak wordt: wie geloof je, welke lezing? Dat zal de rechtbank moeten gaan beantwoorden." Bovendien geldt voor familieleden, dus ook voor de zussen Holleeder, het zogenaamde verschoningsrecht. Dit betekent dat je niet gedwongen kunt worden om een verklaring af te leggen. Dat de zussen Holleeder dit wel hebben gedaan, is daarom sowieso belastend. “In hoeverre het mee gaat wegen in de zaak, zal afhangen van het feit hoe die verklaringen zich verhouden tot de rest van het dossier,” aldus Brinkhoff.
Wat betekenen de verklaringen van alle verschillende getuigen voor Holleeder?
Naast de zussen zijn er nog twee bijzondere getuigen die een rol spelen in dit proces. Het gaat om ‘Vieze’ Peter la Serpe en ‘moordmakelaar’ Fred Ros die beiden een deal sloten met justitie in het liquidatie Passage-proces. In ruil voor belastende verklaringen over hun criminele maten, kregen zij forse strafvermindering en een nieuwe identiteit. In de zomer van 2017 veroordeelt het Amsterdamse Hof op basis van deze verklaringen vier mannen tot een levenslange gevangenisstraf. Deze strafzaak draaide ook om een aantal van de moorden waar Willem Holleeder nu van verdacht wordt. Het gaat om de moorden op Kees Houtman en kroegbaas Thomas van der Bijl. Volgens het Hof zaten Willem Holleeder en Dino Soerel achter deze twee moorden. Soerel is veroordeeld tot levenslang. Het Amsterdamse Hof benadrukte in het arrest dat de rechtbank in Amsterdam een eigen afweging moet maken over de verklaringen. De rechtbank oordeelt onafhankelijk van het Hof.
Wat vindt Holleeder er zelf van?
Holleeder heeft zijn betrokkenheid bij alle levensdelicten ontkend. Tijdens een de veertien proforma zittingen die er in zijn zaak al zijn geweest, heeft hij zich al verschillende keren uitgelaten over zijn zussen. Ze zouden een ‘mediahype’ hebben gemaakt, hij noemt ze leugenaars. Hij vindt bovendien dat hij al bij voorbaat is veroordeeld terwijl hij zich nog niet heeft kunnen verdedigen. Hij beklaagde zich bovendien ook over het strenge regime in de EBI. Hij krijgt geen bezoek en mag met niemand bellen of schrijven.
Door wie wordt hij bijgestaan in dit proces?
Willem Holleeder heeft door de jaren heen al een serie advocaten gehad. De bekendste is Bram Moszkowicz, inmiddels geen advocaat meer. Hij stopte met de verdediging van Holleeder omdat hij eerder ook Endstra bijstond, die afgeperst werd door Holleeder. Daarna volgden Jan Heijn Kuijpers en Stijn Franken. Franken stopte na een ‘dringend advies’ van de deken. Het jonge advocaten-duo Sander Janssen en Robert Malewicz volgden hem op. Zij waren ook betrokken bij het Passage proces en kenden daarom al delen van het dossier.
Komt Holleeder ooit nog vrij?
Zijn zussen maken er geen geheim van dat ze hun broer het liefst voor de rest van hun leven achter de tralies willen zien. De rechtbank zal kijken naar het strafblad van de verdachte, zijn achtergrond en de delicten waar hij nu voor wordt vervolgd. Om een levenslange straf te krijgen, is het niet eens nodig om voor alle delicten een veroordeling te krijgen zegt deskundige Brinkhoff. "Eigenlijk is dit een hele klassieke zaak: of je gelooft de getuigen en dan veroordeel je. Of je gelooft Holleeder en dan spreek je vrij. Het is zwart-wit, deze zaak."
Hoe lang gaat dit proces duren?
Dat is nog onbekend. De rechtbank heeft tot en met juli ongeveer zestig zittingsdagen uitgetrokken. De zittingen vinden plaats in de beveiligde rechtbank ‘De Bunker’ in Amsterdam of in het Justitieel Cellencomplex Schiphol, een streng beveiligde rechtbank in Badhoevedorp. De rechtbank zal Holleeder als eerste horen, daarna komen de zussen aan het woord. Dat zal eind februari plaatsvinden.