'Miljarden weggegooid bij versterking huizen Groningen'

Er dreigt voor miljarden te worden verspild bij de versterking van huizen in het Groningse aardbevingsgebied. Doordat gebouwen veel zwaarder worden verstevigd dan nodig, duurt de versterkingsoperatie onnodig lang en kost deze onnodig veel geld. Die harde kritiek uit hoogleraar Ira Helsloot, tevens belangrijk adviseur van het ministerie van Economische Zaken, in EenVandaag.

Volgens Helsloot worden bij de versterkingsoperatie betrokken experts en bestuurders gedreven door angst en streven ze daardoor naar een overdreven mate van zekerheid. Hij roept minister Wiebes op in te grijpen. 

Helsloot was lid van de Commissie Meijdam, die het kabinet in 2015 adviseerde over het versterken van gebouwen in het gaswinningsgebied. Een belangrijk advies van die commissie was om huizen te gaan verstevigen volgens een relatief simpele ‘catalogusaanpak’.

Bij zo’n aanpak zouden zestig verschillende typen bouwwerken in kaart worden gebracht, waarbij voor ieder type een standaard versterkingsoplossing zou moeten komen. Zo zou snelheid kunnen worden gemaakt, was de gedachte. 

Maar daar is drie jaar later niets van terecht gekomen, constateert Helsloot. De hoogleraar Besturen van Veiligheid spreekt van een “draconische operatie” waarbij huizen worden verstevigd op een manier die zelfs in Griekenland, Italië en de Verenigde Staten, landen die geregeld met zware aardbevingen te maken hebben, nog niet gebeurt. “De huizen die we nu versterken zijn nog veel sterker dan de huizen die in die landen staan. Het levert een vorm van super veilige bunkers op. Maar daardoor kost het veel te veel tijd en heeft het een veel te grote impact op de samenleving.” 

Groter risico voor Groningers bij nieuwe aardbeving

Uit cijfers van de Nationaal Coördinator Groningen (NCG), die verantwoordelijk is voor de uitvoering van de versterking, blijkt dat in het aardbevingsgebied tot dusver 6.500 gebouwen zijn geïnspecteerd. Dat is ruim een kwart van alle woningen en andere panden (23.500 in totaal) die onderzocht moeten worden. Sinds 2015 zijn slechts ruim 300 gebouwen daadwerkelijk versterkt. 

Volgens Helsloot gaat de versterking op de huidige wijze “nog minstens tien jaar duren”, terwijl het op een veel eenvoudigere manier kan. "Enkel glas vervangen door dubbel glas met stalen kozijnen geeft al in de meeste gevallen voldoende stevigheid aan een huis om te kunnen blijven staan. Met die aanpak waren ze nu al klaar geweest.” 

Helsloot krijgt bijval van de Belgische geoloog Manuel Sintubin, verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven. Het relatief trage verloop van de versterking betekent ook dat meer Groningers risico’s lopen bij een volgende zware aardbeving. “De aardbevingsklok tikt”, aldus Sintubin in EenVandaag.

"Is het beter een grote hoeveelheid huizen vrij snel met een aantal maatregelen te versterken tot een bepaald niveau? Of gaan we naar een maximaal niveau en gaat de operatie veel trager? Dat betekent dat veel meer mensen in slecht versterkte huizen wonen.” 

Angst onder bestuurders drijft kosten versterking op 

Volgens Helsloot regeert de angst onder betrokkenen bij de versterkingsoperatie. “Er is angst bij experts en verantwoordelijk bestuurders om niet met 99,9% zekerheid te gaan versterken, maar naar 101% te gaan. Maar als je alles op 101% doet wordt het duizend keer zo duur.”

Helsloot zegt dat miljarden verkwist dreigen te worden als er niet wordt ingegrepen. Volgens hem is Hans Alders als Nationaal Coördinator Groningen “niet stoer genoeg geweest om met een snelle voldoende veilige methode te komen. Ik denk dat het nu tijd is voor de minister om op te treden en het zelf weer op te pakken.” 

Ook Sintubin vindt dat Wiebes moet ingrijpen. “Híj moet op de pauzeknop drukken, om tafel gaan en met een wit blaadje opnieuw beginnen en zien tot welk niveau we moeten versterken. Waarmee moeten we rekening houden? Met een grote beving of kijken naar wat te verwachten valt? Die balanceeroefening moet absoluut gemaakt worden.” 

Minister Wiebes wil niet inhoudelijk ingaan op de uitlatingen van Helsloot en Sintubin. Het ministerie van EZK laat tegenover EenVandaag weten met lokale bestuurders en maatschappelijke organisaties in overleg te zijn over een verbeterde versterkingsaanpak. Dat moet dit voorjaar tot een akkoord leiden.