Dierenartsen en inspecteurs van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) die willen optreden tegen dierenmishandeling in de vee- en vleessector voelen zich tegengewerkt. Wie kritiek levert riskeert ontslag.

Dat zeggen klokkenluiders binnen de NVWA tegen EenVandaag. Volgens hen is er ruim drie jaar na een vernietigend rapport over misstanden in de vee- en vleessector weinig veranderd.

Dierenartsen en inspecteurs

EenVandaag sprak de afgelopen maanden met werknemers, oud-werknemers en andere betrokkenen rond de toezichthouder. Het gaat onder meer om dierenartsen en inspecteurs van speciale teams dierenwelzijn. Zij moeten toezicht houden op de omgang met dieren bij veehouders, tijdens het transport en in slachthuizen. Maar medewerkers vinden dat het toezicht niet goed functioneert.

Als voorbeeld noemen ze veehouders die structureel slecht voor hun dieren zorgen. Beesten krijgen bijvoorbeeld niet de medische zorg die ze nodig hebben, staan in te krappe hokken of in hun eigen mest of ze krijgen geen water of beschimmeld voer. Volgens NVWA'ers is het "dweilen met de kraan open". De dienst constateert soms jarenlang dezelfde overtredingen, zonder dat er daadwerkelijk wordt ingegrepen.

Wrak vee

Ook vertellen meerdere NVWA'ers over de aanvoer van 'wrak' vee naar slachthuizen. Het gaat veelal om afgemolken melkkoeien, die er zo slecht aan toe zijn dat ze niet vervoerd mogen worden. Toch gaan de beesten naar de slacht.

"Vorige week heb ik nog een koe bij een slachthuis gezien die absoluut niet transportwaardig was", aldus een van de NVWA'ers. "Het dier was ernstig kreupel. Het werd ons onmogelijk gemaakt daarop te handhaven." Een ander zegt: "Ik kan bevestigen dat een paar maanden geleden veel rot vee naar een slachthuis ging. Handelaren en transporteurs seinen elkaar in waar een strenge dierenarts staat en waar een soepele. En als daar strengere inspecties komen, dan gaan de transporten weer ergens anders naartoe."

Inspecteurs die willen optreden tegen overtredingen voelen zich tegengewerkt. Ze komen in discussie met hun leidinggevenden, of worden zelfs teruggefloten. Overtreders ontspringen daardoor volgens hen de dans. "Er is een breed gevoel dat mensen worden beperkt in hun handhavend werk", aldus een NVWA'er, die de dienst recent gefrustreerd verliet.

Een ander vult aan: "Ik vraag me tegenwoordig steeds vaker af: zijn wij als NVWA nog wel van het dierenwelzijn? Ik heb de indruk dat er andere machten spelen, die er voor zorgen dat wij als NVWA toch meer van het ministerie van Landbouw zijn, of van de veehouderij? Dat is impliciet aanwezig. Er hangen mensen aan de wagen, die staan met de hakken in het zand om ons tegen te werken."

Angst

Alle medewerkers en oud-medewerkers van de NVWA wilden uit angst voor represailles alleen anoniem met EenVandaag praten. Volgens hen worden werknemers die zich openlijk kritisch uitlaten op het matje geroepen of zelfs ontslagen. Zo werd eind vorig jaar een teamleider Dierenwelzijn geschorst, maar dat werd door de rechter teruggedraaid die de NVWA betichtte van slecht werkgeverschap. De bewuste teamleider heeft kort daarna alsnog zelf ontslag genomen.

Vakbond FNV herkent de geluiden. "Wij krijgen heel veel signalen binnen dat medewerkers zaken willen melden, maar niet durven en dat neemt toe", zegt vakbondsbestuurder Mieke van Vliet. "Dat heeft te maken met zaken als wegpesten, intimidatie. En waarom? Omdat ze bevindingen doen als inspecteur die de dienst niet wil horen. Omdat ze te streng optreden of omdat het bedrijfsleven dat liever niet wil." Van Vliet zegt meer dan tien recente zaken te kennen van NVWA'ers die op een zijspoor zijn gezet.

'Kan niet de bedoeling zijn'

Inspecteur-generaal Gerard Bakker, de hoogste baas van de NVWA, zegt tegen EenVandaag de verhalen van de klokkenluiders te betreuren. "Dat mensen zich tegengewerkt voelen herken ik niet. Dit is niet representatief voor de hele organisatie, dit speelt binnen de teams dierenwelzijn. Maar ik betreur dat deze mensen het gevoel hebben dat ze tegengewerkt worden, dat kan niet de bedoeling zijn."

Bakker zegt te werken aan versterking van het toezicht, maar hij ontkent dat er wordt weggekeken. "Bedrijven zijn zelf verantwoordelijk om op een goede manier met dieren om te gaan. Waar ze dat niet doen, en wij zien dat, dan grijpen we in."

Hevige stortbuien, toenemende hitte en wegzakkende grond. Steeds meer woningen in Nederland beschadigen door klimaatverandering. Het overkwam ook de Rotterdamse Quintus. "Heb hier lang met veel plezier gewoond, maar dit huis is niet toekomstbestendig."

Quintus Visser woont al jaren in Rotterdam en heeft door klimaatverandering steeds vaker schade aan zijn huis. Zijn woning verzakt langzaam, omdat die op kleigrond gebouwd is en geen fundering heeft. "Een tot twee keer per jaar wordt het hier nat. In een aantal gevallen stond hier 40 centimeter water", vertelt hij.

80 centimeter verzakt

In zo'n 100 jaar is Quintus' woning in totaal 80 centimeter verzakt. "Dat kan je terugzien aan de verhoogde vloer in het souterrain", legt hij uit, terwijl hij naast de deur staat die niet verhoogd kan worden. Zijn hoofd steekt er zo'n 15 centimeter bovenuit.

De wc en douche liggen nog op het oorspronkelijk niveau, het verschil is ongeveer 40 centimeter. Wie naar de wc gaat, moet eerst een afstapje van bijna een halve meter maken. "Hier is het hemelwater en het rioolwater niet gescheiden. Bij heftige regenbuien kan het riool het niet verwerken en dan komt het water omhoog", legt hij uit. Die stortbuien komen door klimaatverandering steeds vaker voor.

Waarde gedaald

Door de verzakkingen, daalt de waarde van Quintus' huis aanzienlijk. En het laten funderen is te duur. "Ik heb zelf niet de middelen om 1 tot 1,5 ton op tafel te leggen."

Quintus is een ondernemer in theaterverlichting en een groot deel van zijn pensioen zit in zijn huis. "Ik was ervan uitgegaan dat ik geen tot heel weinig woonlasten zou hebben als ik 65 zou worden. Inmiddels is de situatie heel onzeker."

Niet toekomstbestendig

Verhuizen is vanwege de waarde van het huis dus geen optie. Mocht hij dat wel doen, denkt Quintus met de krapte op de woningmarkt niet genoeg geld te hebben om een nieuwe en betere woning te kunnen kopen.

"Als ik dit huis verkoop, dan moet ik eerlijk zijn over de fundering. Je gaat niet mensen een huis verkopen met een lijk in de kast", zegt hij. "Ik heb hier heel lang en met veel plezier gewoond. Maar als ik eerlijk ben, dan is het huis niet toekomstbestendig."

Hoogwater

De Rotterdammer is niet de enige die door de klimaatschade aan zijn huis in een lastige situatie terechtkomt. Er zijn door heel Nederland heel wat woningen kwetsbaar voor extreem weer, zoals hittegolven, bosbranden en stortbuien, die steeds vaker voorkomen.

Zo verhuisde journalist en schrijver Christel Don van Amsterdam naar het hoger gelegen Zutphen. Ze dacht op haar nieuwe plek veilig te zijn voor het zeewater, maar schrok door de hoge waterstand van de IJssel vorige winter. "Dat heeft me echt aan het denken gezet. Er is zoveel meer waar we rekening mee moeten houden dan alleen zee."

'Klimaatgetto's'

Don schreef daarom het boek 'Klimaatgetto's', dat gaat over kwetsbare wijken waar de gevolgen van klimaatverandering extra hard aankomen. De inwoners van deze 'klimaatgetto's' hebben niet de middelen om hun huis klimaatbestendig te maken óf te verhuizen. Hierdoor komen zij vast te zitten in een wijk.

"Het is een heftige titel", geeft Don toe. "En we zijn daar nog lang niet in Nederland, maar in landen zoals Indonesië en Amerika zie je dit soort wijken wel al ontstaan. We kunnen nu voorkomen dat klimaatgetto's in Nederland ontstaan."

Niet alleen, maar samen

Volgens Don is het belangrijk dat we leren leven met de pijn van klimaatverandering. Het terugdraaien kan namelijk niet. "Ik heb in het boek een waslijst gemaakt van dingen die we kunnen doen bij extreem weer", vertelt ze. "Je kan bijvoorbeeld kijken naar hoe de hitte naar binnenkomt en aan welke kanten je zonwering installeert."

Maar ze stelt dat dit soort individuele aanpassingen maar een deel zijn van de oplossing. Het is volgens Don juist belangrijk dat we samen kijken in onze buurten naar mogelijkheden, ook voor mensen die niet genoeg geld hebben. "We moeten gaan kijken wie in onze buurt kwetsbaar is onder extreme weersomstandigheden. Wie moeten we gaan bezoeken bij een hittegolf of bij een hevige regen? Samen plannen maken maakt ons weerbaar tijdens extreem weer."