Elk jaar hebben gemiddeld 12.000 koeien in Nederland letsel doordat er stukjes van zwerfafval in hun maag belanden. En jaarlijks gaan er zo’n 4.000 koeien aan dood. Voor het eerst is dit probleem met cijfers in kaart gebracht, door een student van de Wageningen University in opdracht van milieu-organisatie Recycling Netwerk.

"Je ziet het aankomen", zegt Cees Stins, veehouder met ruim 100 melkkoeien in het Noord-Hollandse Benningbroek. "De koe eet niet, staat met een hoge rug, krijgt koorts. Dan moet je snel zijn, anders is het te laat.” Al drie koeien verloor Stins de afgelopen jaren aan een maagbloeding, volgens de veearts door scherven in het veevoer. "Het wordt steeds erger met het zwerfvuil. Scholieren of automobilisten kopen blikjes frisdrank bij het benzinestation en laten het achter in de berm", zegt Stins. "Ik struin altijd voor het maaien eerst de hele strook langs de weg af. Maar in het lange gras vind je niet alles. En als je het gras na het maaien gaat inkuilen om in de winter aan de koeien te voeren, komen die gemaalde stukjes blik in de magen van de koeien.” ‘Scherp-in’, noemen veeartsen dit letsel in de magen van runderen. 

"Als je iets scherps in je maag hebt, dan eet je niet lekker meer", vertelt boer Stins. "Dus die koe eet niet meer, wordt ziek, voelt koud aan en geeft weinig melk". Dan heeft hij óf een ontsteking ergens of een scherp-in". Een oplossing voor koeien die scherp metaal in de maag heeft zitten, is het inbrengen van een sterke magneet. Dit kan voorkomen dat de stukjes metaal verdere schade aanrichten in de maagwand. Boer Stins heeft een aantal van deze magneten in huis, en heeft geleerd deze eigenhandig bij een koe in te brengen. 

60 procent heeft een scherp-in

Masterstudent Management, Economics & Consumerstudies Wageningen University Robin van der Bles deed onderzoek naar de problematiek. In de afgelopen 5 jaar zegt 60 procent van de ondervraagde boeren minstens één dier met scherp-in gehad te hebben. Zij schatten dat zwerfafval in ongeveer driekwart van de gevallen de oorzaak van het letsel is. Op een totale veestapel van 4,29 miljoen koeien betekent dit dat zwerfafval jaarlijks tussen de 11.000 en 13.000 koeien ziek maakt in Nederland. Er sterven elk jaar zo’n 4.000 koeien door zwerfafval. 

Financiële klap 

Los van het dierenleed, hangt er nog een ander prijskaartje aan voor de boeren: het preventief opruimen van het land, de verminderde melkproductie, de medische kosten bij zieke dieren of het opruimen van het dode dier zijn een zware financiële klap voor veehouders. De schade voor de volledige Nederlandse veehouderijsector (27.699 veehouders) bedraagt jaarlijks 10,8 tot 16,6 miljoen euro, rekenden de onderzoekers uit.

Strijd tegen zwerfvuil 

De Tweede Kamer bespreekt op 15 maart in het Algemeen Overleg de thema’s circulaire economie, de strijd tegen zwerfvuil en de uitbreiding van statiegeld. Milieu-organisatie Recycling Netwerk Benelux hoopt dat er statiegeld wordt ingevoerd op blikjes: "Het is belangrijk om de blikjes uit de weilanden te houden, statiegeld zou daarvoor een heel efficient systeem kunnen zijn. In Duitsland vind je helemaal geen blikjes meer in de weilanden, omdat er daar statiegeld op zit". 

Het Amerikaanse bedrijf Uber wil vanaf 2026 zelfrijdende taxi's aanbieden in Europa. Het bedrijf werkt nu samen met de Chinese ontwikkelaar Momenta om dit voor elkaar te krijgen. Maar is Nederland daar klaar voor? "Infrastructuur is goed geregeld."

Ruim 180 Surinamers hebben een verblijfsvergunning gekregen die ze na de onafhankelijkheid in 1975 zijn kwijtgeraakt. Maar door strenge eisen zijn er ook afwijzingen. Dat moet anders, vindt gemeente Amsterdam. "Het leidt tot schrijnende situaties."

Naast de verblijfsvergunningen die zijn afgegeven, zijn er nog ongeveer 25 in behandeling. Een van de mensen die nu al succesvol gebruik heeft kunnen maken van de regeling is Jayant Ganesh uit Den Haag. Hij woonde bijna 25 jaar zonder papieren in Nederland, maar krijgt nu een verblijfsvergunning.

'Ik kon die beslissing niet zelf nemen'

"Ik ben er heel erg blij mee, het neemt alle angst en stress weg. Ik hoef niet meer op de straat te lopen en bang te zijn dat ik word opgepakt en uitgezet", vertelt hij. "Het is een opluchting en het geeft ons ook de erkenning die wij verdienen, gezien het feit dat wij ons Nederlandschap nooit hebben afgestaan."

Ganesh was nog een kind toen Suriname onafhankelijk werd. "Ik kon dus niet de beslissing nemen of ik Nederlander wilde blijven of Surinamers wilde worden."

25 jaar ongedocumenteerd

In 2000 komt hij op zijn 29ste naar Nederland, maar papieren krijgt hij niet. "Gelukkig had ik hier een netwerk van familie en vrienden die mij opvingen. Ik heb meerdere keren bij de IND aangeklopt de afgelopen 25 jaar, maar steeds zonder succes."

Nu Ganesh wel een verblijfsvergunning heeft, voelt hij zich weer een vrij mens: "Ik kan nu legaal werk zoeken, ik kan in aanmerking komen voor een huurwoning en het belangrijkste, ik kan nu gewoon over straat lopen zonder dat ik bang ben dat er iets gebeurt."

Eenmalige speciale regeling

Om Surinamers als Ganesh tegemoet te komen, kwam voormalig staatssecretaris Van der Burg afgelopen jaar met een eenmalige, speciale regeling, waar Surinaamse oud-Nederlanders tussen 1 januari en 1 juli van dit jaar gebruik van kunnen maken.

Iedereen die geboren is voor 25 november 1975, de dag dat Suriname onafhankelijk werd, en die kan aantonen dat hij of zij langer dan 10 jaar in Nederland woont, komt in aanmerking voor een verblijfsvergunning.

500 zaken afgewezen

Maar die laatste eis, 10 jaar onafgebroken in Nederland wonen, zorgt er nu voor dat ruim 500 zaken van Surinaamse oud-Nederlanders zijn afgewezen. Zij konden niet bewijzen dat ze meer dan 10 jaar in Nederland woonden.

"Veel mensen vallen hierdoor buiten de boot", merkt wethouder van Amsterdam Rutger Groot Wassink. Zijn gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de regeling.

'Historisch onrecht'

Om deze groep mensen toch te helpen, pleit hij voor het verkorten van de eis, van 10 naar 5 jaar: "Zodat meer mensen gebruik kunnen maken van deze regeling."

"We hebben het hier over Nederlanders die ten onrechte niet de Nederlandse status hebben gekregen", gaat de wethouder verder. "Ik vind dat historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten."

Schrijnende situaties

Hij voorziet grote problemen voor deze groep als ze ongedocumenteerd blijven. "Het is voor die mensen buitengewoon vervelend en het leidt ook tot schrijnende situaties."

"Ze moeten dan illegaal wonen, illegaal werken en ze hebben geen toegang tot zorg. Het is een buitengewoon ingewikkeld bestaan voor deze mensen", aldus Groot Wassink.