Wie bepaalt de route op Google Maps? Giethoorn 'veranderde' van plek op de kaart: 'Nu geen klanten meer'

Ze balen er stevig van, de ondernemers in het noorden van Giethoorn: sinds in Google Maps de rode 'speld' van plek veranderd is, rijden veel toeristen hun bootverhuur en restaurant voorbij. Wie 'Giethoorn' als bestemming in de app intikt, komt nu 3 kilometer verderop uit. En daar parkeren alle toeristen ook.

Bootverhuur 'onvindbaar'

"Dat maakt dat wij onvindbaar zijn", zegt Ico de Jonge. Hij verhuurt boten in het dorp dat wereldberoemd is om zijn grachten. En dus liggen er nu lege boten te wachten op dagjesmensen, die maar niet komen. "Alle boten liggen aan de wal, want er is niets meer te doen."

En dat heeft grote gevolgen voor het bedrijf van De Jonge. "Als ik een ruwe schatting moet doen schat ik dat ik nu nog maar 25 procent van mijn omzet heb in vergelijking met voorgaande jaren", vertelt hij. "Hoe krijgen we de bootjes weer gevuld? Daar lig ik 's nachts wel wakker van, ja."

Op verzoek van gemeente

De locatiewijziging is op verzoek van de gemeente doorgevoerd. "Op navigatiekaarten was de locatie Giethoorn gekoppeld aan een woonwijk in Giethoorn-Noord. Hierdoor werden bezoekers via binnenwegen naar Giethoorn geleid. Dat is verre van optimaal, want die kleine wegen zijn daarvoor niet geschikt", legt een woordvoerder van de gemeente Steenwijkerland uit.

Maar de ondernemers zijn niet meegenomen in dat besluit, zegt De Jonge. Volgens hem is het bovendien nog maar de vraag of de nieuwe situatie per se veiliger is. "Nu centreert het zich tot één punt waar het al druk is en wat het nog drukker maakt", vertelt hij. "Wij snappen niet waarom dit gedaan wordt."

'Een soort black box'

Het laat zien hoeveel impact zo'n navigatiespeld kan hebben op de omgeving. Maar wie bepaalt uiteindelijk de locatie ervan? Ook voor deskundige Sander van der Waal van onderzoeksinstituut Waag Futurelab zijn apps als Google Maps wat dat betreft een raadsel. "Het is eigenlijk een soort 'black box'."

"We kunnen namelijk niet zien hoe het van binnen werkt", legt hij uit. "Die black box van technologie zouden we eigenlijk willen openen, zodat we zelf zouden kunnen meebeslissen over hoe Google bepaalt waar die locatiespeld wel of niet komt."

Informatie van gebruikers

Toch weet de onderzoeker wel iets over hoe techbedrijven als Google de routes in navigatie-apps bepalen. Volgens Van der Waal verzamelt Google bijvoorbeeld zowel statische en dynamische gegevens om de digitale kaarten te maken. Bij statische informatie gaat het onder andere om de plekken waar wegen lopen.

Onder dynamische informatie valt onder meer de informatie die je als gebruiker zelf kunt toevoegen, zoals wegen die zijn afgesloten vanwege een ongeluk of werkzaamheden. Daarnaast bepalen dit soort apps de drukte op de weg op basis van gegevens die de telefoons van gebruikers zelf automatisch delen.

Zandvoort in opstand

Met die dynamische informatie hebben gebruikers dus ook invloed op welke route wordt aangegeven. En daar hebben ze in Zandvoort deze zomer handig gebruik van gemaakt. Dorpsbewoners ergerden zich aan strandgangers die foutparkeerden. "Als je aan beide kanten auto's geparkeerd hebt staan is dat gevaarlijk", vertelt een inwoner. "Denk aan hulpdiensten die er langs moeten kunnen."

Dus besloten ze Google Maps om de tuin te leiden. Inwoners meldden tegelijk in de app dat de straten in hun wijk geblokkeerd waren. Het bedrijf nam deze informatie over en paste de routes in de badplaats aan. "Google Maps leidde de auto's toen via andere wegen naar het strand", blikt de inwoner tevreden terug.

Nieuwe Europese wet

De 'guerrilla-actie' in Zandvoort laat volgens Van der Waal zien wat er mis is met Google Maps. "Je zou veel meer in overleg met elkaar moeten kunnen bepalen welke route wel of niet naar bijvoorbeeld het strand gaat. En ervoor zorgen dat Google ook verplicht is die route dan over te nemen", vindt de onderzoeker.

En dat is precies wat er in 2027 gaat gebeuren, dan gaat namelijk een nieuwe Europese wet in. Hierdoor zijn techbedrijven straks verplicht om de wens van overheden over te nemen. Als een gemeente dan aangeeft dat een route niet door bepaalde woonwijken mag lopen, moet dat worden doorgevoerd in navigatie-apps. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld sluiproutes worden weggehaald.

Eigen alternatief?

Van der Waal vindt dat een stap in de goede richting: "Ik denk dat het belangrijk is dat we moeten kunnen vertrouwen op onze lokale democratie. Dus de gemeente bepaalt iets en als ze dat goed doen, doen ze dat in overleg met de inwoners." Maar uiteindelijk moet er volgens de onderzoeker gewerkt worden aan een alternatief, 'zodat we zelf kunnen bepalen hoe onze routes bepaald worden'.

Want hoe doet Google dat nu precies? Het techbedrijf laat in een schriftelijke reactie weten dat het meerdere bronnen gebruikt om de app up-to-date te houden, waaronder de 'Google Maps-community', lokale autoriteiten en derde partijen. In de app zijn ook advertenties van bedrijven te zien. Maar zij kunnen geen invloed uitoefenen op de route, zegt Google tot slot.