Weer een commissie die zegt dat Israël genocide in Gaza pleegt, wordt er nu wél iets mee gedaan? 'We zijn te ongeduldig'

De commissie bestaat uit drie mensen, een rechter en juristen, die vanuit de Verenigde Naties (VN) zijn aangesteld om te kijken naar de situatie in Gaza. "Het gaat voornamelijk over de situatie rondom mensenrechten, internationaal humanitair recht, ook internationaal strafrecht en andere volkenrechtelijke vraagstukken", vertelt Thijs Bouwknegt. Hij is senior onderzoeker bij het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust-, en Genocidestudies.

Juridisch oogpunt

Ook Bouwknegt ziet dat dit het 'zoveelste' rapport is waarin de situatie in Gaza onder de loep wordt genomen. "Wat deze commissie doet, is al het werk - statements van leiding van de VN, van mensenrechtenorganisaties, journalisten, wetenschappers, burgers - opnieuw samenbrengen."

Daarin wordt ook de huidige situatie meegenomen. "Ze hebben ook echt de tijd genomen om de hele situatie opnieuw te bekijken, het bewijs nog een keer tegen het licht te houden en ook wat getuigen te horen." Er is dan ook vanuit juridisch oogpunt gekeken, vertelt de onderzoeker. Zo staat aan het hoofd van de commissie een jurist die ook rechter is geweest bij bijvoorbeeld het Rwanda-tribunaal en bij zaken van het Internationaal Strafhof.

Medeplichtigheid

Deze commissie is dus niet de enige die spreekt van genocide in Gaza, maar tot nu toe lijkt het niet heel veel te veranderen als dat label erop wordt geplakt. Bouwknegt verwacht niet per se dat dat nu anders gaat zijn. Zo verplicht het rapport landen, zoals Nederland, bijvoorbeeld nergens toe.

"Maar", vertelt Bouwknegt, "het gaat wel over het mogelijk verbreken van de verplichtingen die verbonden zijn aan het lidmaatschap van de Genocideconventie. Nederland is daar onderdeel van, heeft dat verdrag ondertekend en is dus ook gehouden aan de bepalingen daarvan. En wat deze commissie zegt is dat het nu gevaarlijk is voor landen die met Israël samenwerken of het steunen, dat er dan mogelijk spraken zou kunnen zijn van medeplichtigheid."

Verenigde Staten

Wat dat betreft verwacht Bouwknegt wel dat het verslag 'serieus genomen' zal worden door de minister van Buitenlandse Zaken. Hij denkt ook dat veel landen dit rapport aan zouden kunnen grijpen om zich stelliger uit te spreken tegen het beleid van Israël in Gaza.

"Maar de belangrijkste speler, dat is toch de Verenigde Staten, de grootste bondgenoot van Israël." Eerder legde de VS al sancties op tegen landen die aanklacht deden tegen Israël op basis van andere rapporten over Gaza. "Ik denk dat dat eigenlijk wel genoeg zegt over de welwillendheid binnen de internationale gemeenschap om hier een einde aan te brengen."

Weinig directe gevolgen

In eerste instantie heeft dus ook dit rapport zelf waarschijnlijk weinig directe gevolgen, zegt Bouwknegt. "Met een rapport moet wat gedaan worden."

Hij legt uit: "Ik denk dat daar de uitdaging ligt: dat landen met dat rapport - binnen de structuren van de internationale gemeenschap - de boer op moeten en naar Israël moeten gaan en zeggen: 'Met dit rapport zijn we er steeds meer van overtuigd dat wat er gebeurt in Gaza genocidaal is en wij vinden dat u daarmee moet stoppen.' Anders blijft het een papieren tijger."

'We zijn ongeduldig'

Maar dat dat nu gebeurt met dit rapport, verwacht Bouwknegt niet. "Gezien het aantal rapporten, ook al van de Verenigde Naties en van mensenrechtenorganisaties, en het feit dat er nog steeds niet ingegrepen is in de situatie, lijkt me het niet voor de hand liggend dat dit rapport de emmer doet overlopen en tot een interventie gaat leiden."

Toch is zo'n rapport niet zonder waarde, vertelt Bouwknegt tot slot. "We zijn een beetje ongeduldig misschien, mensen verwachten altijd meteen gevolgen. Maar het kan ook zijn dat het impact heeft over 5, 10 of 15 jaar als rechters naar de zaak gaan kijken en verdachten voor zich hebben en zeggen: 'Hé, deze commissie heeft toen al bepaald dat er genocide heeft plaatsgevonden.'"