Wat eerste fase van vredesakkoord betekent voor humanitaire hulp in Gaza: 'Alles is nodig'

Een wapenstilstand kan niet snel genoeg komen voor de inwoners van Gaza. In de afgelopen twee jaar is hun situatie dramatisch verslechterd. Het snel toelaten van hulp is een belangrijk onderdeel van het vredesplan dat nu op tafel ligt. Dat zien ook Jolien Veldwijk van humanitaire hulporganisatie CARE Nederland en Harm Goossens, algemeen directeur van het Rode Kruis.

'Behoefte aan alles'

"De situatie in de Gazastrook is het allerergste wat het ooit is geweest", zegt Veldwijk. "Het is gewoon verschrikkelijk, heel veel infrastructuur is vernietigd en er zijn heel weinig ziekenhuizen die nog functioneren."

Op de vraag waar de inwoners van Gaza behoefte aan hebben, zegt Veldwijk: "Alles. Voedsel, water, zeep en medicijnen." Een van haar collega's is in Gaza en vroeg om een zaklamp met een zonnepaneel. "Er is geen elektriciteit, en de winter komt eraan. De mensen hebben warme kleding en dekens nodig. Ze hebben natuurlijk alles achtergelaten en zijn al meerdere keren verjaagd uit hun huis. Ze hebben keukenspullen achtergelaten, beddengoed. Alles is nodig."

Vrachtwagens aan de grens

Dat zegt ook Harm Goossens van het Rode Kruis. "Er moeten zo snel mogelijk vrachtauto's naar binnen met voedsel, water, maar ook met onderdak, tenten, dat soort zaken. Voedsel is de eerste noodzaak." Aan de grens van Gaza staan duizenden vrachtwagens met die goederen die nodig zijn, van allerlei hulporganisaties, ook van het Rode Kruis en NGO's zoals CARE.

Maar om binnen te komen moet er een onbelemmerde toegang zijn, legt Goossens uit. "Daar zijn wel veel vragen over. Mag er brandstof naar binnen? Mogen er tenten naar binnen? Mogen wij hulpverleners naar binnen brengen? Dat zijn dingen die de afgelopen twee jaar niet konden."

Onzeker of er toegang is

Of die toegang nu mogelijk wordt door het akkoord, is nog niet duidelijk: "Dat is natuurlijk helaas niet aan ons", zegt Goossens. "Dat besluiten de twee onderhandelende partijen, Hamas en Israël." Geen toegang zou erg jammer zijn, zegt hij: "Dat weten we van de afgelopen twee jaar. Dat kost enorm veel tijd, enorme bureaucratie. En de spullen moeten nu zo snel mogelijk naar de mensen die het echt heel hard nodig hebben."

Veldwijk benoemt ook de onzekerheid: "We weten nu alleen wat over fase 1 van het vredesplan. Dus wij wachten met spanning af op meer informatie over de volgende fases. Nu is het moment om echt te duwen dat alles naar binnen mag, om de grenzen open te gooien en alles naar binnen te laten." Ook zijn veiligheidsgaranties nodig, zegt Goossens: "Die moeten we krijgen van beide strijdende partijen."

Wat moet er gebeuren?

Mocht dit staakt-het-vuren leiden tot vrede in Gaza, wat moet er dan gebeuren? "Er moet veel worden heropgebouwd", zegt Veldwijk van CARE.

"Veel infrastructuur is vernietigd. Er is veel gebombardeerd en veel gebouwen zijn vernietigd. Er liggen nog heel veel lichamen onder alles wat gebombardeerd is: er moeten dus ook machines naar binnen om dat op te ruimen, om de lichamen te vinden, dat zijn echt enorme klussen."

Medische zorg

Goossens legt uit dat naast het opzetten van voedseluitdeelpunten er ook veel medische hulpposten neergezet moeten worden. "We hebben nog vier ziekenhuizen in de Gazastrook, twee in het Noorden en twee in het Zuiden, maar die zijn deels beschadigd. Die moeten we zo snel mogelijk weer in gebruik krijgen."

"We hebben een veldhospitaal (tijdelijk ziekenhuis, red.) en we zijn bezig een extra veldhospitaal te openen", vervolgt hij. "Van onze 55 ambulances rijden er nog slechts 22, omdat er amper brandstof is. Die kunnen ook weer helpen bij medische evacuaties."

Duizenden hulpverleners nodig

Om humanitaire hulp te bieden zijn duizenden mensen nodig, zegt hij. "Ze zijn er, maar het is ook een hele logistieke operatie om ze daar ter plaatse te krijgen", aldus Goossens. "Dat moet heel goed georganiseerd worden. Daarom zeggen we ook steeds: laat het humanitaire werk aan de humanitaire hulporganisaties. Het is ons vak, wij kunnen dit. Die vrachtauto's zijn er al, maar de mensen die zullen moeten worden ingevlogen."

De mensen die het Rode Kruis daar nu heeft zullen 'ververst' moeten worden, zegt hij: "Zij werken er letterlijk al twee jaar dag en nacht. Dat zijn Gazanen, die zijn zelf ook getroffen, of hun familie en vrienden. Dus daar moeten nieuwe krachten bij."

Uitwisselen gijzelaars

Het internationale Rode Kruis heeft de afgelopen keren mee geholpen in het uitwisselen van lichamen van overledenen, het uitwisselen van gijzelaars die door Hamas gevangen waren en het uitwisselen van de Palestijnse gedetineerden in Israël.

"Of dat nu weer gaat gebeuren, weet ik niet", zegt Goossens. "Maar uiteraard bieden we dat aan. We zijn achter de schermen in gesprek met Israël en Hamas. We willen het mogelijk maken, maar het is een enorm ingewikkelde en gevaarlijke opdracht."

Ingewikkeld en gevaarlijk

"Je moet bijvoorbeeld heel goed afspreken waar je wel en waar je niet kunt komen op een veilige manier", licht Goossens verder toe: "Er moet medisch personeel bij komen. Van de levende gijzelaars zullen we moeten checken hoe gezond ze zijn. Die mensen zijn zwaar getraumatiseerd, die hebben twee jaar lang onder de meest erbarmelijke omstandigheden moeten leven."

"De vorige keer moesten de gijzelaars tussen auto's op en neer lopen", zegt hij: "De vraag is of ze dat kunnen. Er is ook psychische en sociale hulp nodig. Ook de Palestijnse gedetineerden in de Westbank of in Gaza moeten veilig worden overgedragen."

Waardige manier

Goossens hoopt dat de uitwisseling, als die gebeurt, op een waardige manier zal plaatsvinden.

"Het allerliefste achter gesloten deuren, niet zoals de afgelopen keren op de grens met Gaza en Israël. Wij hebben maar één doel, om te zorgen dat mensen veilig weer bij hun families komen."