Een spannende dag vandaag voor de drie kandidaten die hebben gesolliciteerd voor de functie van Kamervoorzitter. Vandaag wordt de nieuwe voorzitter gekozen. Maar wat maakt deze functie aantrekkelijk? "Zichtbaarheid groter dan van een gemiddeld Kamerlid."
Volgens parlementair historicus Bert van den Braak is de rol van het Kamervoorzitterschap op meerdere gebieden interessant voor politieke partijen.
Vertegenwoordiger van Tweede Kamer
"De Tweede Kamervoorzitter is belangrijk tijdens de debatten, omdat hij erg zichtbaar is", legt Van den Braak uit. "Maar het is niet zo dat hij als enige de vergaderingen leidt. Er zijn ook ondervoorzitters die dat doen. Maar hij is wel degene die toch de Tweede Kamer ook vertegenwoordigt naar buiten."
De Kamervoorzitter maakt deel uit van het presidium, - dat zijn meerdere Kamerleden uit de grotere fracties - die het beleid bepalen. Dit wordt samen gedaan met de individuele voorzitters, die op een andere manier invulling geven daaraan. "Maar de algemene lijn, die wordt bepaald in het presidium. Het is dus niet zo dat de gekozen Tweede Kamervoorzitter, in zijn eentje alle beslissingen neemt", vertelt de historicus. "Er zijn regels, gedragscoden, en daar moeten de Kamerleden zich aan houden. Dat moet iedere voorzitter van iedere vergadering handhaven."
Reglement van orde
Als voorzitter van de vergadering gaat het ook vaak over het normeren. Daar heeft de voorzitter ook een aantal bevoegdheden toe, zoals bijvoorbeeld het terechtwijzen en eventueel zelfs de Kamer uitzetten van Kamerleden.
Maar de belangrijkste regel waar de Tweede Kamervoorzitter rekening mee moet houden is volgens Van den Braak het reglement van orde. "Daar staat bijvoorbeeld in hoe debatten moeten verlopen, wie het woord mag voeren en hoe lang spreektijden zijn."
Onder een vergrootglas
Daarnaast is de rol van de voorzitter steeds meer onder een vergrootglas komen te liggen weet Van den Braak. "Voorheen waren er ook wel incidenten in de Kamer en dat kwam dan een dag later in de krant. Maar nu is natuurlijk alles direct zichtbaar in beeld."
"Iedereen heeft daar ook een mening over, dus als het misgaat, slaat dat direct terug op de Tweede Kamer zelf. En in die zin is de functie veel zichtbaarder."
Vaak in beeld
"Het Kamervoorzitterschap is dus heel zichtbaar en daar kan je als partij wel enig voordeel van hebben", vertelt Van den Braak. "Veel mensen zullen toch weten wie de Tweede Kamervoorzitter is en zullen niet weten wie alle ondervoorzitters zijn. De voorzitter is vaak in beeld en hij vertegenwoordigt natuurlijk ook de Kamer naar buiten toe."
"Dus als er herdenkingen zijn of andere bijeenkomsten, dan is de Tweede Kamervoorzitter degene die daarbij aanwezig zal zijn. Er is zelfs een keer geloot over het voorzitterschap in 1869. Rad Kortenhorst is de voorzitter die - in de naoorlogse periode - het langst heeft gezeten. Hij was echt langdurig voorzitter en ook lange tijd onomstreden.
'Nationaal figuur'
"Later kwam er wel wat kritiek, maar hij werd eigenlijk een soort nationaal figuur, een bekende Nederlander zou je bijna zeggen. En dat gold ook voor zijn opvolgers van Thiel, Vondeling en later ook Dolman", legt de historicus uit. "Dus er zijn een aantal voorzitters geweest die echt redelijk bekend werden in het land, vooral omdat ze er ook langere tijd zaten."
De zichtbaarheid van de Tweede Kamervoorzitter is groter dan van een gemiddeld Kamerlid. Dus in die zin is het belangrijk als je die persoon in jouw partij of in jouw geledingen hebtHistoricus Bert van den Braak over de rol van de Kamervoorzitter
"Ik zal niet zeggen dat het heel doorslaggevend is, maar heel veel Kamerleden zijn gewoon onbekend. De zichtbaarheid van de Tweede Kamervoorzitter is groter dan van een gemiddeld Kamerlid. Dus in die zin is het belangrijk als je die persoon in jouw partij of in jouw geledingen hebt."
Overschat
Maar de rol van de Kamervoorzitter moet niet overschat worden, want hij maakt deel uit van een college van meerdere personen benadrukt Van den Braak.
"En daar heeft hij natuurlijk wel inbreng, maar het is niet zo dat de Kamervoorzitter alles bepaalt. Hij is wel degelijk gebonden aan wat anderen hebben afgesproken."
Onderhandelingen
Of de verkiezing van de voorzitter een grote rol speelt in de formatie, is nog maar de vraag volgens Van den Braak. "Bij de huidige formatie is dat denk ik niet het geval. Maar in het verleden was het wel eens zo dat er een kandidaat was van een van de onderhandelende partijen."
"Als je dan als andere partij daar geen steun aan geeft, bemoeilijkt dat misschien wel de onderhandelingen. Dus in die zin kwam het wel eens voor dat het in de lopende formatie inderdaad wel een rol speelde", vertelt hij ten slotte.