Waarom kans dat Amerikaanse president Donald Trump Nobelprijs voor de Vrede wint klein is
De Israëlische premier Netanyahu heeft president Trump voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Vrede. Hoe gaat zo'n nominatie eigenlijk in z'n werk? En hoe groot is de kans dat Trump 'm daadwerkelijk wint? Deze historicus acht de kans klein.
Het is de tweede keer dat president Donald Trump genomineerd wordt tijdens zijn tweede presidentstermijn. Vorige maand deed Pakistan dat vanwege zijn 'snelle diplomatieke ingrijpen' tijdens spanningen met buurland India. Trump is niet bepaald stil over het feit dat hij de prijs graag wil winnen.
In principe in het geheim
Het uitreiken van de Nobelprijs voor de Vrede verloopt via een speciale procedure, vertelt historicus Ivo van de Wijdeven. "Dat begint ermee met dat mensen een kandidaat mogen nomineren." Er gelden strenge eisen voor wie iemand mag nomineren. "Voor deze prijs geldt dat je een politicus moet zijn, een staatshoofd, een academicus, of een lid van een bepaalde internationale organisatie, zoals het Internationaal Strafhof."
Voor de ontvanger gelden die eisen niet. Dat kan in principe iedereen zijn. Zo zijn dit jaar ook de kinderen in Gaza genomineerd. In principe gebeurt zo'n nominatie in het geheim, vervolgt Van de Wijdeven. "Maar, zoals je ook nu weer ziet met Netanyahu en Trump, wordt daar soms 'een nummer' van gemaakt."
Info
Wat is de Nobelprijs voor de Vrede?
De Nobelprijs voor de Vrede is een prijs die wordt toegekend aan mensen of organisaties die hebben bijgedragen aan de bevordering van de vrede. De winnaar krijgt een geldbedrag uit de nalatenschap van Alfred Nobel.
De prijs wordt elk jaar op 10 december uitgereikt in het raadhuis van Oslo door het Noors Nobelcomité. Dit comité bestaat uit vijf leden die worden gekozen door het parlement van Noorwegen.
Historicus Ivo van de Wijdeven: "Alfred Nobel, de uitvinder van het dynamiet, kreeg spijt voor hetgeen hij had veroorzaakt. Hij stond bekend als 'de koopman van de dood'. Van die reputatie wilde hij af, dus toen besloot hij een prijs in te stellen voor mensen die iets voor de vrede hebben gedaan."
Er zijn vier andere traditionele Nobelprijzen, voor de natuurkunde, de scheikunde, de geneeskunde en de literatuur. Later kwam daar nog de Nobelprijs voor de Economie bij. Die is ingesteld door de Zweedse Rijksbank ter ere van Alfred Nobel.
Bijdrage aan vrede
Wat iemand precies gedaan moet hebben, om genomineerd te worden voor de Nobelprijs voor de Vrede? "Deze Nobelprijs is bedoeld voor mensen of organisaties - want dat tweede kan ook - die een bijdrage hebben geleverd aan het bevorderen van de wereldvrede. In het verleden ontving bijvoorbeeld de Europese Unie de prijs voor het brengen van stabiliteit in Europa."
Het aantal nominaties kan jaarlijks flink oplopen, weet de historicus. "Dit jaar zijn er volgens het Noors Nobelcomité, dat uiteindelijk beslist, tot nu toe al zo'n 350 nominaties binnengekomen."
Hitler voor de grap genomineerd
Dat een voordracht gevoelig ligt, zoals nu bij Trump, gebeurt vaker, volgens Van de Wijdeven. "Een beroemd voorbeeld is Adolf Hitler in 1939. Die nominatie was bij wijze van grap ingediend. Toen bleek dat het Noors Nobelcomité de nominatie serieus meenam, heeft de indiener hem weer ingetrokken."
Ook over de mensen die uiteindelijk de prijs winnen kan discussie ontstaan. "Denk aan de Amerikaanse oud-president Barack Obama, die in 2009 enkele maanden na zijn aantreden al de Nobelprijs voor de Vrede kreeg. Mensen vonden dat te vroeg. Een ander omstreden voorbeeld is de Ethiopische premier Abiy Ahmed. Hij ontving de prijs in 2019 voor het beëindigen van de oorlog met Eritrea, maar een jaar later begon hij een conflict waar het Noors Nobelcomité zich tegen uitsprak."
Weerspiegeling van de tijdsgeest
Vergeleken met de andere Nobelprijzen die worden uitgereikt, is de Nobelprijs voor de Vrede een vreemde eend in de bijt, vindt de historicus. "Als je kijkt aan wie hij in het verleden is uitgereikt, dan valt op dat hij eigenlijk altijd de tijdsgeest van dat moment weerspiegelt. Net na de grootschalige inval van Rusland in Oekraïne in 2022 kregen Russische mensenrechtenorganisaties de Nobelprijs voor de Vrede."
Nu de oorlog in Gaza het nieuws domineert, zou het hem niet verbazen als daar iets mee gedaan wordt door het Noors Nobelcomité. "Wie de prijs ontvangt is dus afhankelijk van wat er op dat moment in de wereld speelt."
'Niet bezig met vrede'
Van de Weideven acht de kans dat president Trump de prijs wint 'niet erg groot'. "Zeker als je kijkt naar dat de nominatie is gedaan door Netanyahu, die internationaal onder vuur ligt. En dat beide leiders niet echt bezig lijken te zijn met vrede in het Midden-Oosten. Dat is juist de reden waarvoor Trump door Netanyahu is genomineerd."
Wie de prijs zal winnen, wordt dus duidelijk op 10 december, de sterfdag van Alfred Nobel.