Nu de PVV uit het kabinet is gestapt, komen er ministerposten vrij. Vooral de post Asiel en Migratie is gewild. Degene die de plek van Marjolein Faber succesvol weet over te nemen, heeft namelijk een streepje voor bij de verkiezingen, is de verwachting.
De overgebleven drie partijen (BBB, VVD en NSC) zijn er nog niet over uit hoe de positie van oud-asielminister Faber ingevuld moet worden. Demissionair premier Dick Schoof heeft daarom besloten dat de zogenoemde 'vervangingsregeling' ingaat. Daarmee wordt besloten wie welke minister vervangt bij tijdelijke afwezigheid door bijvoorbeeld ziekte, verlof of buitenlandse reizen.
Transparantie
Naast dat het praktisch handig is om het vooraf af te spreken wie wie vervangt, geeft het transparantie, vertelt hoogleraar staats-en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden Wim Voermans. "Als Schoof er niet was op vrijdag, wisten we dat Fleur Agema (vice-premier, red.) hem verving bij de persconferentie op basis van deze regeling. Zo stond dat in de vervangingsregeling."
Nu de PVV-ministers weg zijn, worden ze vervangen. De minister van Justitie en Veiligheid, David van Weel (VVD) neemt op basis van de vervangingsregeling de taken over van oud-minister Faber. "Dat deze regeling ingaat is niet gek. In het verleden zijn net afgetreden ministers ook vervangen op basis van de vervangingsregeling."
'Geen echte oplossing'
Hoogleraar staatsrecht aan de Radboud Universiteit Paul Bovend'Eert is het maar deels eens met Voermans. "De regeling geldt voor tijdelijke afwezigheid. En het ontslag van een minister is niet tijdelijk." Dat de eerste dagen de vervangingsregeling geldt, snapt Bovend'Eert nog wel. "Maar, de regeling is er tot er een oplossing is. De regeling zelf is geen oplossing."
De échte oplossing is volgens hem heel simpel: "Of de vacature van de vrijgekomen plek wordt gevuld door een nieuw iemand, of een huidige minister uit het kabinet krijgt een groter takenpakket, waar dan asiel en migratie onder valt", stelt hij voor. "Voor beide oplossingen is overeenstemming nodig van de coalitiepartijen."
Ze komen er niet uit
Maar die coalitiepartijen worden het steeds maar niet eens. Het proces is vastgelopen en zorgt voor ruzie onderling. Met aan de ene kant de BBB, die Mona Keijzer naar voren wil schuiven, en aan de andere kant de VVD die ook graag deze portefeuille in handen heeft.
Zo lang ze er niet uitkomen geldt dus de vervangingsregeling, heeft demissionair premier Schoof besloten. VVD-leider Yeşilgöz is daar wel blij mee, want nu neemt partijgenoot David van Weel van (minister van Justitie en Veiligheid) de taken over op asiel. Ze zegt daarover dat 'er nu vooral aan de slag moet worden gegaan' en 'er geen tijd te verliezen is'.
'Niet rechtsgeldig'
Bovend'Eert noemt de opstelling van de VVD 'gesjoemel' met de regeling. "Daar is de regel niet voor bedoeld en hij is ook niet rechtsgeldig om die taken uit te voeren", zegt hij over Van Weel.
"Dat kan alleen als hij benoemd is op die functie of als zijn takenpakket vergroot wordt, maar dat kan niet via de vervangingsregeling. Die is niet van toepassing."
'De bal ligt nu bij Van der Plas'
Hoe het nu verder gaat, is aan de coalitiepartijen. "De bal ligt bij Caroline van der Plas (BBB, red.), want die wil iets anders dan de terugvaloptie. Zij zal haar coalitiepartijen moeten overtuigen van waarom Keijzer op asiel zou moeten komen voor de resterende tijd", legt Voermans uit.
Bovend'Eert is het daarmee eens. "Het is aan de coalitiepartijen om een oplossing te vinden. Dat kan ook zijn dat Van Weel het alsnog gaat doen, maar dat kan je niet besluiten op basis van de vervangingsregeling", benadrukt hij. "Hoewel er geen limiet staat op hoe lang deze regeling geldt, is het staatsrechtelijk onjuist om zo tot het einde van het kabinet door te gaan."