In 1989 verdween de 31-jarige Zwakke uit Zutphen. Begin dit jaar komt het Openbaar Ministerie met een verdachte: tegen een 63-jarige man uit Zutphen wordt 12 jaar geëist, op verdenking van moord. Volgens het OM vermoordde hij Zwakke vanwege een conflict over geld en drugs.

De mist in met een cold case

Toch oordeelde de rechter deze maand, tot verdriet van de nabestaanden, dat niet overtuigend bewezen kan worden dat de verdachte daadwerkelijk Duncan vermoord heeft. Het Openbaar Ministerie gaat tegen dat vonnis in hoger beroep.

Het is niet voor het eerst dat het OM in Oost-Nederland de mist in gaat met een cold case-zaak. Recent nog werden de verdachten in de zaak Tonny Ter Horst vrijgesproken. In die zaak was zelfs veel meer bewijs was dan in het geval van Duncan Zwakke. In Duncans zaak werd namelijk nooit een lichaam gevonden.

'Beperkt kansrijk'

"De zaak Zwakke was beperkt kansrijk", zegt Jasper van der Kemp, criminoloog aan de Vrije Universiteit. "Er mist concreet forensisch bewijs, de zaak is gebouwd op basis van verklaringen. Dit zijn type zaken waarvan je je soms moet afvragen: weten we zeker dat we die gaan voorbrengen als we weten dat het zo lastig is om tot een veroordeling te komen? Je schept namelijk wel hoop bij de nabestaanden als je dat doet."

Al 36 jaar houdt de zaak van Duncan Zutphen in z'n greep, vertelt misdaadjournalist Gerlof Leistra. Hij komt zelf uit de stad en volgt de zaak al z'n hele carrière. "Iedereen weet zogenaamd wat er gebeurd is. Duncan zou vermoord zijn in een lokaal restaurant en de zoon van de eigenaars zou het lijk hebben ­laten verdwijnen met een gehaktmolen."

Geen dna gevonden

De verdachte, een vriend van Zwakke, Evert Jan van T., werd na de verdwijning opgepakt ,maar kwam snel weer vrij. Er was namelijk geen spoor van DNA te vinden in het restaurant. Toch staat diezelfde verdachte dit voorjaar opnieuw terecht.

"Het is heel lastig om te bedenken waar al die verhalen vandaan komen", zegt Mariska Bischop, advocaat van de verdachte. "Er is één getuige die zei dat hij iets heeft gehoord van mijn cliënt en dat is iedereen gaan napraten."

Etterende wond

Of het nou een verdwijning is of een moord, feit blijft dat 36 jaar later de familie nog steeds met vraagtekens zit over wat er is gebeurd met Duncan. "Het is een etterende wond die al 36 jaar aan het ontsteken is en dat zal nooit helen", vertelt Marciano, de neef van Duncan.

"Duncan stond in het midden van z'n leven. Hij wilde verhuizen, aan kinderen beginnen, was een echt familiemens. Het is bizar om dan 36 jaar helemaal niks meer van iemand te vernemen."

'Te weinig aandacht voor cold cases'

Cold case-zaken leiden niet per se minder vaak tot een veroordeling, maar een duidelijk overzicht van het aantal zaken is er niet, zegt criminoloog Jasper van der Kemp. "Er is weinig gerichte aandacht voor cold cases, terwijl we juist weten dat aandacht voor die zaken belangrijk is."

"Zo mist er een goed landelijk overzicht bij de politie met alle cold case-zaken. Dat is al jarenlang een probleem, dat er geen officiële lijst is waarvan ze zeggen: dit zijn de cold cases van Nederland."

Moord of verdwijning?

De zaak van Duncan is dus nog niet ten einde. Het Openbaar Ministerie gaat in hoger beroep. Krijgt Zutphen straks duidelijkheid: is er nu sprake van moord of een verdwijning? "Ik denk een verdwijning", zegt de advocaat van Van T. "En dan is het de vraag of het vrijwillig is geweest. Dat is heel triest, want de familie heeft daarop nooit een antwoord gekregen en ik vrees dat dat ook nooit gaat komen."

Ook Van der Kemp wacht het hoger beroep in deze zaak in spanning af. "In zaken met complexe scenario's, zoals deze cold case, kan het ook zomaar een andere kant op gaan in hoger beroep. Zo kan er in theorie nog nieuw bewijs komen, al lijkt dat in deze zaak wel onwaarschijnlijk. Feit is wel dat het nog langer duurt voordat er afsluiting komt voor de nabestaanden."