Hoewel de meeste Nederlandse gemeenten géén limiet stellen aan het aantal arbeidsmigranten dat binnen hun grenzen mag gaan wonen, groeit het aantal gemeenten dat wél regels invoert of dat overweegt te doen. Dat blijkt uit een inventarisatie.
Uit een inventarisatie van EenVandaag onder 157 gemeenten blijkt dat dertien gemeenten een maximum hebben vastgesteld voor het aantal arbeidsmigranten. In elf andere gemeenten is het overwegen van een dergelijke grens onderwerp van gesprek.
Leefbaarheid, sociale cohesie en woningmarkt
De gemeenten die grenzen stellen, doen dat meestal uit zorgen over leefbaarheid, sociale cohesie en de druk op de woningmarkt. Zij hanteren daarbij doorgaans óf een maximaal percentage arbeidsmigranten ten opzichte van het aantal inwoners, óf een limiet op het aantal beschikbare huisvestingsplekken speciaal bedoeld voor deze groep.
Zo wil de gemeente Peel en Maas, waar 4.500 arbeidsmigranten wonen, dat maximaal 10 procent van het totale aantal inwoners uit arbeidsmigranten bestaat. Die grens is bereikt en daarom verleent de gemeente geen vergunningen meer voor huisvesting voor deze groep.
Grens op huisvesting
Zaltbommel heeft een limiet van 2.000 internationale werknemers in de gemeente. Die grens is in de gemeente, met op dit moment 852 arbeidsmigranten, nog niet bereikt. De Noord-Brabantse gemeente Altena kiest ervoor om te werken met een grens voor het aantal huisvestingsplekken voor arbeidsmigranten. Dat maximum is bereikt en daarom worden momenteel geen vergunningen meer verleend voor grootschalige huisvesting.
In Hengelo, waar volgens de gemeente 1.000 tot 2.500 arbeidsmigranten verblijven, kiezen ze voor een pilot waarbij er woonruimte is voor maximaal 750 arbeidsmigranten. De woonruimte die er nu al voor arbeidsmigranten is, telt niet bij dat maximum.
'Pakt echte probleem niet aan'
Monique Kremer, voorzitter van de Adviesraad Migratie, begrijpt dat sommige gemeenten een limiet stellen aan het aantal arbeidsmigranten. "In sommige dorpen wonen veel arbeidsmigranten bij elkaar", zegt ze. "Maar daarmee pakken we het echte probleem niet aan. De kern is dat veel gemeenten bedrijven aantrekken die veel arbeidsmigranten nodig hebben. Die mensen moeten natuurlijk ergens wonen."
De Adviesraad Migratie adviseerde eerder dat Nederland een landelijk maximum moet vaststellen voor het aantal arbeidsmigranten dat elk jaar wordt toegelaten. Volgens de raad moet hun komst bijdragen aan de samenleving als geheel, en niet alleen aan de winst van werkgevers.
Vrij verkeer belangrijk argument
Het overgrote merendeel, 142 gemeenten, heeft geen beleid waarin een maximum wordt gehanteerd. Veel bestuurders verwijzen naar het vrije verkeer van personen binnen de Europese Unie. "Arbeidsmigratie is onderdeel van Europese afspraken, daar kun je lokaal maar beperkt op sturen", klinkt de redenering
Ook veel gemeenten zeggen dat zij juist blij zijn met de arbeidsmigranten voor de economie in de gemeenten, en dat ze geen overlast hebben. Andere gemeenten hebben überhaupt weinig arbeidsmigranten, dus is daar het maken van beleid om grip te houden ook niet nodig.
Van 3 naar 13 gemeenten
De groei van incidenteel beleid naar een bredere beleidsmatige aanpak laat zien dat het onderwerp leeft, ook al blijft het aantal gemeenten dat daadwerkelijk ingrijpt voorlopig beperkt.
In 2020 meldde de NOS dat maar drie gemeenten (Maasdriel, Deurne en Zaltbommel) een grens hadden gesteld aan het aantal arbeidsmigranten. 5 jaar later zijn dat er dertien, tien meer.
Nadenken over grens
Twaalf gemeenten, waaronder Soest, Oldenzaal en Noordwijk, voeren gesprekken over beleid dat het aantal arbeidsmigranten in de gemeente reguleert. "De verwachting is dat de vraag naar arbeidsmigranten in de toekomst zal toenemen vanwege onder andere het personeelstekort en de vergrijzing. Dit maakt dat er relatief veel arbeidsmigranten naar onze gemeente en de regio komen om te wonen en te werken", laat de gemeente Noordwijk weten.
Volgens de gemeente Soest wordt er onderzocht of regionale spreiding van arbeidsmigranten wenselijk is. Ook in Oldenzaal is het stellen van een grens aan het aantal arbeidsmigranten dat verblijft in de gemeente onderwerp van gesprek.
'Ze wijken alleen maar uit'
Veel gemeenten geven aan dat ze geen grens stellen omdat er simpelweg weinig tot geen arbeidsmigranten in de gemeente wonen. In Venray wonen wél veel arbeidsmigranten - tussen de 6.000 en 13.000 - maar kiest de gemeente niet voor een maximum.
Volgens wethouder Wim de Schryver is het aantal arbeidsmigranten niet te sturen met lokale regels. Hij legt uit: "Dergelijke grenzen zorgen er alleen maar voor dat arbeidsmigranten uitwijken naar andere plekken. Ze gaan dan bijvoorbeeld wonen in gewone huizen, op plekken zonder vergunning of zelfs in illegale situaties. Ook kan het leiden tot een waterbedeffect: ze verhuizen naar gemeenten waar minder weerstand is."
'Verdienmodel eerste klas'
Toch is er een groep van veertig omwonenden in Venray die wél graag zouden zien dat de gemeente Venray een grens stelt aan het aantal huisvestingen voor arbeidsmigranten. De groep ervaart overlast van de vele arbeidsmigranten die in hun buurt wonen. Er was een norm dat er maximaal 400 arbeidsmigranten gehuisvest mogen worden in een straal van 2,5 kilometer. Vandaag stemt de gemeenteraad over de wenst van B&W om die norm te schappen.
"Als die eraf zou gaan, dan is dat een vrijbrief voor grootschalige huisvesting hier in de regio", zegt omwonende Toon Heldens. Hij maakt zich zorgen dat er dan veel ondernemers zijn die, waar ze nu 100 arbeidsmigranten huisvesten vanwege die regel, dan veel meer arbeidsmigranten gaan huisvesten. "Het is een verdienmodel eerste klas, dat wil je niet weten, en over de rug van arbeidsmigranten", zegt hij.