Sabina wil erkenning voor vervolgde Sinti en Roma: 'Wij leven nog elke dag met de oorlog'
Het is velen onbekend: de moord op een half miljoen Roma en Sinti tijdens de Tweede Wereldoorlog. "Elke dag leven wij nog met deze verborgen Holocaust."
De huidige generaties Roma en Sinti zijn nu pas bezig met hun eigen oorlogsgeschiedenis. "Wij leven nog allemaal elke dag met de oorlog, tot aan de vierde generatie toe", vertelt Sabina Achterbergh, woordvoerder van de Vereniging Sinti, Roma en Woonwagenbewoners in Nederland. Een van de redenen dat er zo laat en veel minder aandacht was, is volgens Achterbergh de beslotenheid van de eigen gemeenschap, maar ook het wantrouwen tegen de Nederlandse maatschappij speelde een grote rol. Nu is het tijd dat ook hun verhalen gehoord worden.
'Vrijwel iedereen is vergast'
Op 16 mei gaat Sabina met haar familie naar het familiemonument in Oldenzaal. Het monument staat er sinds 2015, en herinnert aan de razzia die daar in 1944 plaatsvond. "Zes leden van de Sinti-familie Weiss zijn 75 jaar geleden uit hun woning in de Poortstraat gehaald en op transport gesteld naar Westerbork. Drie dagen later werden ze afgevoerd naar Auschwitz. Vrijwel iedereen is vergast, vlak voor de bevrijding van het kamp."
Het verhaal van de familie Weiss staat voor de vele verhalen van vele Sinti- en Roma-families die de oorlog niet overleefden. Berucht is het zogenaamde "zigeunertransport" , dat op 19 mei aanstaande precies 75 jaar geleden plaatsvond. 245 Sinti en Roma werden toen vanuit kamp Westerbork op transport gesteld naar vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau. Slechts enkele tientallen overleefden.
'Geen warm welkom voor ons'
De verhalen van weggevoerde Sinti en Roma zijn in tegenstelling tot verhalen over de jodenvervolging weinig bekend. Een reden is de terughoudendheid binnen de gemeenschap hierover. "Onze ouders spraken niet eens met hun eigen kinderen over de oorlog, laat staan met de buitenwereld. Dit vanwege het taboe binnen onze cultuur op praten over de dood."
Zo werden foto's of filmpjes van overledenen niet in het openbaar getoond. "We laten die foto's alleen zien in een persoonlijke sfeer en aan mensen die interesse tonen en respect hebben", vertelt Sabina.
En dan was daar nog het wantrouwen tegen de Nederlandse maatschappij. "Na de oorlog bestond er een afwijzende houding van overheid en burgers jegens de Roma en Sinti. Er was geen warm welkom voor ons."
Onze ouders spraken niet eens met ons kinderen over de oorlog, laat staan met de buitenwereld. Dit vanwege het taboe binnen onze cultuur op praten over de dood.Sabina Achterbergh, woordvoerder Vereniging Sinti, Roma en Woonwagenbewoners in Nederland
Meer begrip voor de gemeenschap
Reden voor Achterbergh om kennis en verhalen over de oorlog door te geven, om het belang hiervan te benadrukken. "75 jaar na de oorlog worden we nog steeds niet geaccepteerd. Er bestaan nog veel vooroordelen en discriminatie. We moeten onze groep een gezicht geven om zo meer begrip voor onze gemeenschap te krijgen en vooroordelen weg te nemen."
Overlevende Zoni Weisz over de herdenking in kamp Westerbork.
Bij de Nationale Herdenking Vervolging Sinti en Roma wordt 19 mei in voormalig kamp Westerbork stilgestaan bij de massamoord op Sinti en Roma, de Porajmos, ofwel de verslinding. Op deze dag staan de familiegeschiedenissen van de vervolgde Sinti en Roma centraal.
In het museum dat onderdeel is van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork wordt dan de tentoonstelling Opgejaagd geopend, waarin met behulp van filmfragmenten, nooit eerder tentoongestelde voorwerpen en unieke afbeeldingen de verhalen van vermoorde Sinti en Roma worden verteld.
Waarom de slotpeiling er niet per se 'naast zit' als de definitieve verkiezingsuitslag anders is
Ook deze keer publiceert EenVandaag vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen een laatste zetelpeiling. Vanmiddag rond 16.00 uur brengen we samen met Verian de zogenoemde 'slotpeiling'. En één ding is zeker: de verkiezingsuitslag zal morgen anders zijn.
Als de verkiezingsuitslag anders is dan de slotpeiling wordt al snel geconcludeerd dat peilers 'iets hebben gemist', 'ernaast zaten' of 'het fout hadden'. Niet terecht, want een peiling is geen voorspelling. Ook de slotpeiling niet. Want zelfs in die laatste paar uur kan er van alles gebeuren.
Tot het laatst zweven
Veel mensen beslissen namelijk pas op het allerlaatste moment wat ze gaan stemmen. Vorige week zweefde bijna de helft (47 procent) van de mensen die wilden stemmen nog. Veel mensen geven bij de peiling wel een voorkeur, maar hebben daarnaast ook nog een of meer andere partijen in hun hoofd.
Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen besliste 1 op de 5 kiezers (18 procent) pas op verkiezingsdag of de dag ervoor. 4 procent maakte de keuze zelfs pas in het stemhokje.
PVV vorige keer flink hoger
Een deel van de mensen kiest op het laatste moment alsnog voor een andere partij dan die in de slotpeiling nog hun voorkeur had. In 2023 zag je het effect hiervan bijvoorbeeld bij de PVV.
Die partij kreeg er in 1 week 10 zetels bij in de peiling, en scoorde een dag later bij de verkiezingen vervolgens nog hoger. Een kwart van de PVV-stemmers besliste toen pas in de laatste week.
Strategische keuze
Een van de redenen dat mensen laat beslissen, is omdat ze overwegen strategisch te stemmen. Bijna 3 op de 10 (28 procent) kiezers zeggen dat deze verkiezingen te willen doen. Zij stemmen niet op hun favoriete partij, maar op een andere, bijvoorbeeld om een coalitie mogelijk te maken, of om te voorkomen dat een bepaalde partij de grootste wordt.
Het kan zo zijn dat mensen in de peiling zeggen wat ze het liefst zouden stemmen, maar op het laatste moment toch nog een andere, tactische keuze maken.
Opkomst blijft onvoorspelbaar
Wíe uiteindelijk gaat stemmen, is minstens zo belangrijk als wát mensen zeggen te gaan stemmen. Niet iedereen die meedoet aan een peiling komt op verkiezingsdag ook echt opdagen. En andersom: sommige mensen die eerder zeiden niet te gaan, besluiten tóch te stemmen.
Om het nog lastiger te maken: het kan ook nog uitmaken welke groepen dat zijn. Jongeren, ouderen, teleurgestelde kiezers of juist trouwe partijaanhangers kunnen de uitslag allemaal op hun eigen manier beïnvloeden. Uit de laatste zetelpeiling van EenVandaag en Verian blijkt dat de PVV, net als in 2023, het meest kan profiteren van een hogere opkomst.
Peiling is schatting
Bovenop de veranderingen die op het laatste moment nog kunnen plaatsvinden, komt ook nog dat een peiling sowieso geen echte verkiezing is. Mensen die meedoen vormen een zo goed mogelijke afspiegeling van de Nederlandse bevolking. Als bepaalde groepen over- of ondervertegenwoordigd zijn, worden die groepen gecorrigeerd.
En het proces van de zetelverdeling wordt zo goed mogelijk nagebootst: percentages worden vertaald in zetels, inclusief de verdeling van restzetels. Maar omdat we niet alle stemgerechtigden ondervragen, blijft een peiling altijd een schatting.
Marges en restzetels
Daardoor zit er altijd wat onzekerheid in een peiling. Het CDA staat in de laatste peiling bijvoorbeeld op 23 zetels, maar dat kunnen er 'in het echt' zomaar ook 21 zijn, of 24. En 50PLUS staat op 1, maar het kunnen er ook 0 of 2 zijn.
En dan speelt ook nog mee dat percentages in het onderzoek worden verrekend tot zetels. Als een partij iets hoger of lager wordt ingeschat, kan dat ook effect hebben op de verdeling van restzetels.
Wat je er wél aan hebt
Je zou bijna denken, wat heb je dan aan peilingen? Veel, ondanks dat het geen voorspelling is. Peilingen geven een beeld van de verhoudingen op het moment van onderzoek, en geven inzicht in de trends. Zo leek de overwinning van de PVV in 2023 een verrassing, maar was de stijgende trend al goed te zien in de peilingen.
Ook geven ze een goed beeld van het grotere geheel. Zo was bij de vorige verkiezingen duidelijk dat NSC uit het niets groot zou worden. Nu staat NSC er juist helemaal niet goed voor en is het CDA juist een stuk populairder dan toen.
Waardevol hulpmiddel
De slotpeiling is dus, zelfs vlak voor de verkiezingen, niet bedoeld om te voorspellen wie wint. Een combinatie van opkomst, onzekerheid en actuele gebeurtenissen in de campagne maken dat de verkiezingsuitslag zomaar anders kan zijn dan de slotpeiling.
Zetelpeilingen geven inzicht in trends en het grote plaatje, en controleren zo aannames en meningen van opiniemakers. Zo kan een slotpeiling voor media en kiezers toch heel waardevol zijn, zolang je er maar op de juiste manier naar kijkt.
Twijfel je nog over op welke partij je morgen gaat stemmen? Kijk dan hieronder het EenVandaag Verkiezingsdebat terug