President Donald Trump ontsloeg onafhankelijke waakhond: wat dat betekent voor de Amerikaanse democratie
Elon Musk deed grote beloftes toen hij met DOGE begon. Hij wilde een derde van de federale overheidsuitgaven elimineren. Tienduizenden ambtenaren werden ontslagen en overheidsinstanties zijn opgedoekt. En dat is zeker niet het einde.
In een voorstad van Washington DC lopen we mee naar de zolder van Mark Greenblatt. Hij laat de ongeopende dozen uit zijn oude kantoor zien. "Ik heb het nog niet over mijn hart kunnen verkrijgen om erin te kijken." Greenblatt was van de een op de andere dag zijn baan kwijt en stond op straat.
'Dacht dat ik al deed wat Trump en Musk wilden'
Ironisch genoeg maakte hij zich geen enkele zorgen toen Trump eind vorig jaar verkozen werd. Sterker nog, hij dacht dat hij met Elon Musk en zijn Department for Government Efficiency (DOGE) samen zou gaan werken. Want Greenblatt deed al jaren wat Trump en Musk willen. Als inspecteur-generaal spoorde hij fraude op en probeerde hij de overheid efficiënter te maken.
Samen met zijn collega's bespaarde hij de overheid alleen al in 2023 93 miljard dollar. "Je hoeft mij niet te vertellen dat het efficiënter kan. Daar weet ik alles van." Hij was dan ook vastbesloten om samen met het team van Musk, die inmiddels heeft aangegeven te stoppen met zijn werk voor de regering, te kijken of er nog meer geld te besparen zou zijn. Maar hij kwam bedrogen uit.
'Zij willen alles afbreken'
De functie die Greenblatt vervulde was een bijzondere. Hij was onafhankelijk en mocht onderzoeken wat hij wilde. Dat hij op de derde dag van Trumps tweede termijn op straat werd gezet, is dan ook met een reden, denkt hij. "Het gaat ze er niet om de overheid efficiënter te maken. Ze ontslaan iedereen die kritiek heeft en die ze in de weg staat. Het was onze taak om de overheid beter te maken. Zij willen alles afbreken."
Tussen de dozen komt opeens een poster op A3-formaat tevoorschijn. Wat meteen opvalt, is de markante handtekening van president Trump. Greenblatt werd in zijn eerste termijn door Trump zelf benoemd. Later prees de president hem zelfs uitvoerig op social media. Maar dat mocht niet baten. Het sterkt Greenblatt in zijn vermoeden dat het de president niet om de manier gaat waarop hij altijd zijn werk heeft gedaan, maar dat er meer speelt.
DOGE bespaart maar een fractie
En dan zijn er nog de cijfers. DOGE bespaarde tot nu toe volgens de eigen opgave zo'n 175 miljard dollar. Dat klinkt als een grote besparing, maar het is maar een fractie van de door Musk beloofde 2.000 miljard. En het is maar de vraag of het bedrag klopt. Zo hebben onderzoekers ontdekt dat een besparing die in de boeken staat als 8 miljard in werkelijkheid 8 miljoen is. En zo zijn er meer voorbeelden.
In dat licht is de 93 miljard dollar die Mark Greenblatt en zijn collega's per jaar bespaarden niet eens zo gek. Greenblatt maakt zich geen zorgen om zichzelf, maar wel om mensen met een uitkering of pensioen van de overheid. "Het is makkelijk om mensen te ontslaan, maar de meeste mensen werken niet voor niets bij de overheid. Ze doen zinvol werk en normale Amerikanen merken de gevolgen als dat werk niet meer wordt gedaan."
Geen toeval
Advocaat Donald Sherman doet er alles aan om Trumps beleid terug te draaien. Hij heeft al tientallen rechtszaken tegen de president aangespannen, omdat veel van de beslissingen die hij neemt in strijd zijn met de wet en vaak zelfs de grondwet. Sherman maakt zich grote zorgen. "Trumps aanval op de Amerikaanse democratie is ongeëvenaard."
"Er is een reden dat hij meteen alle onafhankelijke waakhonden binnen de overheid heeft ontslagen", zegt Sherman. Dat heeft hij gedaan omdat hij zijn handen vrij wil hebben om zichzelf en zijn vrienden nog meer te verrijken. "Het is aan ons als burgers, advocaten en rechters om dat niet toe te laten. Hij heeft maar zoveel macht als wij hem geven en wij moeten hem duidelijk maken dat het hier stopt."