Plastictaks voor bedrijven verdwijnt, waardoor je mogelijk meer gaat betalen om afval weg te gooien: zo zit dat
Gemeenten gaan volgend jaar de afvalstoffenheffing mogelijk tot 50 euro per huishouden verhogen. Het kabinet heeft namelijk 570 miljoen euro belasting geschrapt die plastic producenten moesten betalen. "Geld wordt nu opgehaald bij de burger."
Het kabinet hoopte door vorig jaar een zogenoemde 'plastictaks' in het regeerakkoord op te nemen, bedrijven te stimuleren om minder plastic in verpakkingen te gebruiken. De jaarlijkse inkomsten uit die taks voor de staatskas werden op ruim een half miljard euro per jaar begroot. Maar afgelopen week sneuvelde dat plan in de klimaatplannen van minister Sophie Hermans, onder druk van de industrie.
50 à 60 euro per huishouden extra
"Het kabinet vindt kennelijk dat de industrie te zwaar wordt aangepakt met die plastictaks. Dus nu gaat dat bedrag opgehaald worden bij burgers, want anders zit het kabinet met een gat in de begroting", schampert directeur van de Nederlandse vereniging voor afval- en reinigingsdiensten (NVRD) Wendy de Wild.
De inkomsten die de overheid met het wegstrepen van de taks misloopt, zullen worden doorberekend aan afvalverwerkers. De belasting op het verbranden van afval wordt verhoogd. Dat gaat ertoe leiden dat de afvalstoffenheffing met mogelijk 50 à 60 euro per huishouden omhoog gaat, voorziet de NVRD.
Verbrandingsbelasting
"En dat is iets waar wij ons wel zorgen over maken", zegt De Wild. "Daar gaat een verkeerd signaal vanuit, inwoners doen erg hun best om afval goed te scheiden. Het kan altijd beter, maar wij horen tot de wereldtop in hoe we met afval omgaan. En nu het kabinet een andere dekking nodig heeft, kiest het voor wat wij noemen de verbrandingsbelasting."
Ze legt uit: "Afvalverbrandingsinstallaties moeten meer belasting betalen en die zullen dat doorbelasten aan gemeenten. En dat komt dus terug in de afvalstoffenheffing in elke gemeente." Daardoor moet de burger dus meer betalen voor het weggooien van afval.
'Verkeerde boodschap'
Het geeft de verkeerde boodschap af, zegt de directeur. "Je zou de consument en de inwoners moeten belonen voor goed gedrag en je zou ook producenten moeten belonen als ze meer gerecyclede grondstoffen gebruiken en geen fossiele plastics importeren uit verre landen."
"De plastictaks was bedoeld om verpakkingsproducenten en retailketens zover te krijgen dat ze duurzamere alternatieven gaan verzinnen dan plastic. En die impuls is nu helemaal weg", zegt De Wild.
Goedkoop plastic uit China
"Van alle plastics wereldwijd is 99 procent nog altijd fossiel plastic, ofwel gemaakt uit gas en olie. En daarvan komt 40 procent terecht in verpakkingen", zegt Rob Buurman, directeur van Fair Resource Foundation, een organisatie die zich inzet voor duurzamer gebruik van grondstoffen. "Ondertussen vallen de plastic recyclingbedrijven in Nederland bij bosjes om." Zeven Nederlandse plastic recyclingbedrijven gingen in 2024 failliet. De oorzaak: het spotgoedkope plastic uit China en de VS.
"Het beleid dat erop gericht was om iets te doen aan meer plasticrecycling, gaat nu zelf bij het afval. Een hogere afvalheffing voor burgers levert geen plasticreductie op. En daar moet het natuurlijk om gaan."
Lobby vanuit verpakkingsindustrie
De verpakkingsindustrie heeft enorm gelobbyd, denkt Buurman, tegen de verplichting om meer gerecycled plastic te verwerken en tegen de plastic-heffing.
"De norm (voor gerecycled plastic, red.) zou een verplichting zijn van het percentage dat uit recycling 'bijgemengd' moet worden bij nieuw, fossiel plastic. De norm zou rond de 20 of 30 procent komen te liggen. Dat is nu losgelaten."
Producenten en retailketens zouden moeten betalen
"Het fossiele plastic komt goedkoop uit China en de VS", vertelt Buurman. "Gerecycled plastic kan wel tot 500 euro per 1.000 kilo duurder zijn dan fossiel plastic. Daar kunnen recyclingbedrijven nu niet rendabel op doordraaien. Dus die verplichting om meer gerecycled plastic te gebruiken, is een belangrijke stimulans voor de producenten en retailketens om hun plastic verpakkingen terug te dringen."
De afvalstoffenheffing, waar het kabinet nu dus mee komt, heeft volgens hem 'geen sturend effect voor producenten om hun plastic gebruik terug te dringen.' "De Jumbo's, AH's en Gamma's zouden eigenlijk de prijs moeten gaan betalen, zij moeten de prijsprikkel voelen om zo min mogelijk fossiel plastic te gebruiken."
'Problematisch'
"Op papier is iedereen altijd vóór plastic recycling maar ik zie geen voorstellen die daarbij helpen", gaat Buurman verder. "En zo blijft er alsmaar nieuw plastic op de markt komen."
"Terwijl we steeds meer weten over hoe schadelijk plastic is voor onze gezondheid en hoe microplastic inmiddels overal in zit, vertaalt dat zich toch niet in beleid. Er is een afnemend gevoel van urgentie, alsof we niets kunnen ondernemen tegen al het plastic dat ons overspoelt. Dat is problematisch", sluit hij af.