Een van de onderzoekers is Roderik van de Wal. Hij is hoogleraar Sea level change and coastal impacts aan de Universiteit Utrecht. Het onderzoek richt zich op twee gletsjers op het westelijke deel van Antarctica: de Thwaites-gletsjer en de Pine Island-gletsjer. Hij licht het onderzoek toe.

Toekomstvoorspelling

"In bepaalde gebieden op Antarctica is het ijs dunner aan het worden", zegt Van de Wal. Hij en andere onderzoekers weten dat door satellietmetingen over de afgelopen 20 à 30 jaar. "Wij hebben een model gemaakt dat de evolutie van Antarctica laat zien." Het model kan die waarnemingen van de afgelopen jaren precies herhalen, ook vooruit in de tijd, en dat maakt het bijzonder.

Want daardoor kunnen de onderzoekers simpel gezegd een soort toekomstvoorspelling maken, legt Van de Wal uit. "We hebben gekeken wat er gebeurt als het model voorwaarts de tijd in draait: naar welk nieuw evenwicht gaat het gebied dan toe?"

'Traag proces'

"Wat je dan ziet is dat de bekkens (een soort diepe kommen in het landschap, red.) van de Thwaites-gletsjer en Pine Island-gletsjer helemaal leegstromen", zegt hij. "Hoeveel ijs daar in zit, is ongeveer gelijk aan 1 meter zeespiegelstijging."

"Het laat wel zien dat het eigenlijk onvermijdelijk is dat dat wat in de afgelopen 30 jaar al is waargenomen, zich zal doorzetten in de toekomst", legt hij uit. Dat betekent dat bevroren delen van Antarctica helemaal leeg gaan lopen. "En dat is dan nog zonder dat er toekomstige klimaatverandering aan het model toegevoegd is."

Veel mensen wonen langs de kust

Die smeltende gletsjers zijn een probleem, omdat niet alleen in Nederland, maar overal op de wereld heel veel mensen heel dicht bij de kust wonen, zegt Van de Wal.

"Daarmee hebben we onszelf heel erg afhankelijk gemaakt van zeespiegelstijging. Een groot deel van de wereld is ingericht op waar de kustlijn nu ligt. En dat is een kwetsbare situatie op het moment dat Antarctica gaat smelten."

Zeespiegelstijging

Als het ijs dat op het land ligt smelt, veroorzaakt dat meteen zeespiegelstijging, zegt Van de Wal. "Het ijs ligt als het ware ergens opgeslagen en vervolgens gaat het naar de oceaan toe. Het gesmolten ijs verdeelt zich daar over het hele oceaanoppervlak. Dat is zeespiegelstijging."

Klimaatverandering, en dus de opwarming van de aarde, vertalen zich in het afsmelten van ijs. "Dat afsmelten van ijs kun je gewoon omrekenen naar hoeveel zeespiegelstijging dat is", zegt Van de Wal. "Dat is een eenvoudig rekensommetje, je hoeft dat alleen maar door de oppervlakte van de oceaan te delen."

Zorgen om de toekomst

De onderzoekers maken zich zorgen om de uitkomsten van het onderzoek. "In de werkelijkheid zal er óók nog klimaatverandering zijn", zegt Van de Wal. Terwijl dat nu dus nog niet meegenomen is in de berekening. "Dan zal het in dit onderzochte gebied sneller gaan en zullen andere gebieden ook leeg gaan lopen, dat tel je er dan bij op."

Kortom, de zeespiegel blijft stijgen. De zeespiegelstijging van ongeveer 1 meter is wel over de lange termijn, benadrukt de onderzoeker. "Dus dat is niet iets wat zich al voor 2100 gemanifesteerd heeft. Dat gaat honderden jaren duren. Maar het laat vooral dus zien dat het onvermijdelijk geworden is dat dit gaat gebeuren."

Klimaatverandering beperken

Het valt hem op dat in Nederland vaak een focus ligt op wat er in het jaar 2100 gebeurt, "en dat we ons geen zorgen maken over wat er daarna gebeurt. Maar dit onderzoek laat dus zien dat de stijging door zal blijven gaan." En dat heeft grote gevolgen, weet Van de Wal.

"Daarom moet je klimaatverandering zoveel mogelijk zien te beperken", zegt hij. "Want als je de klimaatverandering beperkt, dan zal de zeespiegelstijging uiteraard ook kleiner zijn. Dan wordt het probleem dus veel meer behapbaar, want je hebt meer tijd om je aan te passen aan de verandering, aan de stijging van de zeespiegel in dit geval. En dan zijn je risico's veel kleiner."

Klimaattop

Deze week start in Bélem in Brazilië de COP30, een grote klimaatconferentie van de Verenigde Naties over klimaatverandering.

"Ik verwacht niet zoveel rechtstreeks van COP30", zegt Van de Wal daarover. "Maar dat betekent niet dat er niks gaat veranderen de komende tijd."

Duurzaam wordt goedkoper

"Er zijn allerlei technologische ontwikkelingen in zicht", gaat de onderzoeker verder. Zonnepanelen installeren kan steeds sneller en efficiënter bijvoorbeeld, zegt hij, en het wordt steeds goedkoper om van herbruikbare materialen energie op te wekken. "Op die manier worden de fossiele brandstoffen uiteindelijk uitgefaseerd (geleidelijk afgebouwd, red.). Die beweging is denk ik niet meer te stoppen omdat dat gewoon veel goedkoper is."

Er zijn dus allerlei economische prikkels voor de energietransitie en die zullen doorgaan, denkt hij. "Dat moeten we met z'n allen zoveel mogen proberen te bespoedigen."