Kan Europa goedkope Chinese spullen van de markt weren? 'Blij met regels, maar meer tempo nodig'
Spotgoedkope fatbikes, elektronica en kleding uit China. Het lijkt voordelig, maar de producten zijn vaak onveilig en voldoen niet aan Europese regels. Zijn betere douaneregels de oplossing? "We zijn veel te lang, veel te naïef geweest."
Naast dat gevaarlijke spullen op de Europese markt komen, hebben bedrijven te maken met oneerlijke concurrentie. Door heel Europa roepen politici, douane-experts en juristen op de regelgeving aan te scherpen. Ze willen dat Europa meer grip krijgt op Chinese producten die hier worden 'gedumpt'.
700 miljoen euro schade
Soms lukt dat Europa al. Vorige maand nog werd na onderzoek van het Europees Openbaar Ministerie (EOM) een crimineel netwerk opgerold dat de markt overspoelde met illegale goederen uit China. Onder de schuilnaam 'Calypso' werden in verschillende Europese landen tegelijk meer dan honderd invallen gedaan. Duizenden e-bikes en containers vol kleding werden in beslag genomen. Daarnaast werden miljoenen euro's aan contanten en cryptomunten afgepakt.
De containers kwamen binnen via de Griekse haven van Piraeus, die grotendeels eigendom is van Chinezen. Ze belandden op de zwarte markt. De schade voor Europa: 700 miljoen euro aan gemiste invoerrechten en btw. Maar voorbeelden als deze zijn zeldzaam, zeggen experts.
'China omzeilt wetten'
"We zijn veel te lang, veel te naïef geweest. Europa moet een inhaalslag maken", zegt Tweede Kamerlid voor D66 Jan Paternotte. Hij maakt zich al langer druk over de Chinese expansiedrift. "Structureel omzeilt China Europese wetten bij het exporteren of dumpen van goederen."
Het valt Paternotte op dat de goederen via de Griekse haven Europa binnenkomen. "Dit zou een stuk moeilijker zijn in Rotterdam. Havens en andere cruciale infrastructuur moeten in Europa niet meer in Chinese, Russische of Iraanse handen komen", benadrukt het Kamerlid.
Problemen met internetplatforms
"Je ziet continu problemen met Chinese internetplatforms", gaat Paternotte verder. "AliBaba is formeel aangeklaagd omdat ze illegale producten niet van hun platforms halen. Dat gaat soms om hartstikke gevaarlijke spullen. En nu is TEMU onderwerp van Europees onderzoek."
"Dat zou veel sneller consequenties moeten hebben: Europa is de allergrootste exportmarkt voor Chinese internetplatforms. Dan moeten we niet accepteren dat ze hun billen afvegen met de Europese kwaliteitsregels."
1.200 pakketjes per minuut naar Nederland
Gelijk speelveld
Ook fatbikeproducenten willen dat Europa ze beter beschermt. "Als wij geen bescherming krijgen, worden Chinese producten zo goedkoop dat een industrie van zo'n 170.000 mensen zal verdwijnen", zegt oprichter en commercieel directeur Niels Willems van de Nederlandse fatbikeproducent Brekr. "Ik zie prijzen in de winkel met btw waar wij een fiets nog niet voor kunnen maken."
De arbeidskosten in China zijn lager, maar de Chinezen omzeilen ook invoerrechten en leveren in op kwaliteit en veiligheid. Zo vliegen accu's van deze fietsen vaak in brand en ze zijn makkelijker op te voeren. "Als we in Europa een fietsindustrie willen behouden met de focus op duurzaamheid, innovatie en design, dan zullen we die een gelijk speelveld moeten geven."
Nieuwe douaneregels
Europa werkt aan nieuwe douaneregels om de stroom goedkope, vaak onveilige producten uit landen als China beter te kunnen controleren. Hoofdonderhandelaar en Europarlementariër Dirk Gotink van NSC wil strengere eisen en meer handhaving.
"Binnen niet al te lange tijd moeten voor alle pakketjes, maakt niet uit hoe klein, invoerrechten betaald worden", zegt Gotink. "We hopen dat dat de instroom beperkt." Daarnaast zijn de onderhandelingen voor nieuwe douanewetgeving gestart.
Digitaal loket
Een belangrijk onderdeel van de nieuwe wet is de komst van één digitaal loket voor alle douanezaken in Europa. Nu heeft elk land nog zijn eigen systeem, wat fraude plegen makkelijk maakt. Straks komt er één gezamenlijke Europese datahub, waar alle informatie samenkomt. Voor bedrijven wordt het overzichtelijker, en voor de EU wordt controleren veel makkelijker.
"Het idee is dat meer met AI te gaan sturen, zodat producten die we hier niet willen hebben een halt toegeroepen wordt", vertelt Jikke Biermasz, die als advocaat gespecialiseerd is in douanerecht. Volgens Biermasz moet de Europese douane anders georganiseerd worden. "De douaneautoriteiten van de lidstaten, die verantwoordelijk zijn voor handhaving, staan onder enorme druk vanwege de enorme volumes. Zij kunnen niet adequaat controleren."
Sceptisch over regelgeving
Toch is Biermasz sceptisch over de nieuwe regelgeving. De belangen zijn zo groot, dat kwaadwillende partijen manieren blijven zoeken om producten op de Europese markt te krijgen. "Ik denk dat we nog strenger moeten zijn. We zouden een keuze kunnen maken op kwaliteit. Met het oog op het milieu en bedrijven die investeren in de reputatie van hun merk."
Biermasz wijst erop dat consumenten zich ook eens achter de oren moeten gaan krabben. "Als consumenten moeten we ons realiseren dat het niet zo realistisch is om een jurkje van 2,50 euro via een luchtvracht hierheen te laten komen."
Hand op de rug
Kamerlid Paternotte verwacht veel van de nieuwe wetgeving, maar wil meer tempo. "Ik denk dat het nadeel is dat het nog 2,5 jaar gaat duren voordat Europa die nieuwe wetgeving echt invoert. Tot die tijd staan douanebeambten met een hand op de rug te controleren."
"Ik denk dat Europa meer tempo moet maken, want vanwege de handelsoorlog met Trump zal China alleen maar meer producten op de Europese markt willen dumpen."