Een stevige beschuldiging van de AIVD en MIVD: volgens de inlichtingendiensten gebruikt Rusland steeds meer en steeds zwaardere chemische wapens in Oekraïne. Dat soort middelen zijn verboden in oorlogen. "Ze kijken hoe ver ze kunnen gaan."
Voor onderzoeker Julia Soldatiuk-Westerveld van Clingendael komt het nieuws niet als een verrassing. "Al in 2023 gingen er berichten rond dat het Russische leger chemische wapens inzette aan het front in Oekraïne. Soldaten vertelden toen dat ze bijna dagelijks werden aangevallen door kleine drones die traangas en andere chemische stoffen dropten."
Ingezet om te verdrijven
Dit soort drone-aanvallen zijn alleen maar verder toegenomen, vertelt ze. Daarmee overtreedt Rusland het Verdrag chemische wapens, dat ze in 1993 ondertekenden. Naast traangas gebruiken ze onder andere ook het zwaardere chloorpicrine: een giftige stof die ooit werd gebruikt als pesticide. Maar waarom precies?
"Chemische wapens worden vooral ingezet om Oekraïense soldaten te verdrijven van bepaalde plaatsen," zegt Soldatiuk-Westerveld, "waardoor ze daarna makkelijk getarget kunnen worden door conventionele wapens. Daarnaast probeert Rusland het gewoon uit. Waar reageren de bondgenoten van Oekraïne op?"
'Dagelijkse praktijk'
Voor die bondgenoten is het vaak lastig om direct met een stevige reactie te komen, vertelt de onderzoeker. "Omdat het in eerste instantie gaat om kleine incidenten. Maar op een gegeven moment lopen die steeds verder op, totdat het zoals nu een dagelijkse praktijk wordt met aanzienlijke impact."
"2 jaar geleden gingen de incidenten die gemeld werden over lichte chemische wapens, die bijvoorbeeld zorgen voor jeuk in je ogen of een bepaalde reactie op je huid. Nu gaat het om steeds grotere hoeveelheden en een hogere intensiteit van chemische stoffen, waardoor er ook slachtoffers door kunnen vallen."
'Afschuwelijk'
Demissionair minister van Defensie Ruben Brekelmans noemt het gebruik van chemische wapens 'afschuwelijk' en roept op tot zwaardere sancties tegen Rusland. Is dat inderdaad een manier om het gebruik van dit soort wapens tegen te gaan? Soldatiuk-Westerveld zegt van wel: "Economische sancties werken, dat zien we."
"In bijvoorbeeld de gesprekken tussen president Trump en president Poetin is de eis om sancties op te heffen één van de prioriteiten. Dus dat heeft echt impact. Het werkt langzaam, maar is wel een effectief en efficiënt middel."
Blijven steunen
Dat Nederland juist nu met bewijs komt over het gebruik van chemische wapens, is waarschijnlijk geen toeval. De Amerikaanse president Trump en Oekraïense president Zelensky spreken elkaar over het Amerikaanse luchtafweersysteem dat Oekraïne gebruikt. De VS twijfelt of het daar nog munitie voor wil leveren. Mogelijk kan het nieuws over chemische wapens zijn besluit nog beïnvloeden.
Een duidelijke reactie van de bondgenoten van Oekraïne is volgens Soldatiuk-Westerveld in elk geval belangrijk. "Dat zal natuurlijk helpen, het blijven steunen van het Oekraïense leger met leveringen van militaire steun en luchtverdediging. Dat stelt ook het Oekraïense leger zelf in staat om te reageren op de inzet van chemische wapens en andere aanvallen."