'Gek genoeg veel beweging bij kleine partijen', ziet politiek commentator Joost Vullings in nieuwe zetelpeiling

Zo zakt VVD in de peiling steeds verder, staat PVV weer aan top en blijft CDA na een tijd van flinke groei stabiel. We stelden Vullings hier 5 vragen over.

1. VVD verliest veel zetels in deze peiling. Zouden ze die nog terug kunnen krijgen?

"Dat is heel lastig", begint Vullings. "Over het algemeen is mijn ervaring: als je als partij eenmaal in een negatieve spiraal terechtkomt, dan is het ontzettend moeilijk om daar snel weer uit te komen."

"In theorie is 29 oktober (de dag van de verkiezingen, red.) nog best ver weg", gaat hij verder. "Dan heb je als VVD nog 9, 10 weken om het goed te maken. Dus in die zin is het mogelijk. Maar als partijen negatief aan een campagne beginnen, met zowel intern als extern veel kritiek, dan is het heel lastig om dat nog om te buigen."

2. In de peiling komt naar voren dat het vertrouwen in VVD-leider Yesilgöz laag is. Zou een andere lijsttrekker nog verschil maken?

Uit de zetelpeiling blijkt opnieuw dat het vertrouwen in VVD-leider Yesilgöz laag is onder de mensen die VVD hebben gestemd. Maar kiezen voor een andere leider zou volgens de politiek commentator niet veel uitmaken voor de partij, op gebied van zetels. Hij maakt de vergelijking met CDA. "Je zag toen Bontebal in een keer naar voren werd geschoven, iedereen zei: 'Sympathieke kerel, maar wel hebben het wel even gehad met CDA.'"

"In feite heeft de VVD deze eeuw fantastisch gedaan bij alle verkiezingen en als dan het moment van de afrekening komt - dat hebben we ook gezien bij PvdA en CDA - dan is er geen stoppen aan, wat je ook verzint. Dan is het sentiment negatief en alles wat je verzint wordt negatief geïnterpreteerd."

Vullings denkt dus ook niet dat er een kans is dat de partij wisselt van leider. "Als ze dat hadden willen doen, hadden ze dat van de zomer moeten doen. Iedere dag telt nu. En bij de VVD weten ze ook dat ze het hiermee moeten doen nu: hoop van zegen."

3. Tegelijkertijd staat PVV bovenaan, met 3 zetels erbij. Hoe komt dit?

Waar PVV in de peilingen steeds ongeveer een zetel per keer verloor, 'springt de partij nu weer wat op'. Volgens Vullings zou die stijging best te koppelen kunnen zijn aan de gebeurtenissen van vorige week. "De moord op Lisa en die verkrachting, met een asielzoeker als hoofdverdachte. Ik denk dat een verklaring van die opleving wel in die richting te zoeken is."

"Als asiel negatief in de media is, is dat eigenlijk altijd goed voor Wilders", gaat hij verder. "Hij profileert het allemaal heel cynisch, heeft natuurlijk meteen op X van alles gezet over asielzoekers en asielzoekerscentra die dicht moeten." Vullings denkt dat dat een verklaring kan zijn voor waarom de PVV er ineens weer bovenuit steekt.

4. CDA steeg een tijd in de peiling en is nu stabiel. Hoe denk je dat de partij daar naar kijkt?

"De stemming is goed bij de partij", ziet Vullings. Hij denkt dat de partij er wel blij mee is dat het aantal zetels stabiel blijft. "Want je wil ook niet te vroeg aan kop komen. Het is net als met wielrennen: als je te vroeg op kop komt en er is tegenwind, word je toch nog op de meet ingehaald. En dan gaat ook iedereen zich op jou richten, wat logisch is." Hij denkt dan ook dat de CDA het helemaal niet erg vindt om een beetje te stabiliseren.

"Mijn gevoel is dat er op rechts ook nog wel iets moet gaan gebeuren." Hij legt uit: "Stel dat dit de verkiezingsuitslag gaat zijn dan is Wilders in principe de premier, maar die is uitgesloten dus dat wordt 'm niet. De volgende is Timmermans, dat vinden veel rechtse mensen een scenario waar je niet aan moet gaan denken."

"Dus het zou heel goed kunnen dat rechts zich toch nog gaat concentreren op iemand van wie ze denken: die wordt niet uitgesloten." Vullings denkt dat VVD hoopt dat zij dat zijn, "maar ik acht de kans groter dat CDA dat is."

5. Wat viel je verder op in deze zetelpeiling?

"Gek genoeg is er relatief veel beweging bij de klein partijen", begint Vullings. "Partijen met 1 of 2 zetels ongeveer. En je ziet bijvoorbeeld dat mensen Jan Struijs, dus 50PLUS, weer noemen. Niet genoeg voor een zetel, maar het heeft blijkbaar toch een zekere aantrekkingskracht."

Verder heeft NSC voor het eerst 0 zetels in de zetelpeiling. Of de partij daar nog uit gaat komen voor de verkiezingen? "Laat ik het zo zeggen: ik zie het niet zo snel. Er hangt zoveel negatief sentiment omheen. Het wordt echt een campagne vanuit de 'underdog'. Je weet het nooit", voegt hij eraan toe, "maar het lijkt me onwaarschijnlijk. Het is niet leuk voor ze om te horen, maar het is de realiteit."