Duitse taal is niet populair, maar zou dat wel moeten zijn
Premier Mark Rutte mag zijn beste Duits weer oppoetsen. Morgen verwelkomt hij namelijk de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Met het Duits van de premier zit het wel goed, maar volgens onderzoekers gaat het niet goed met de populariteit van het schoolvak Duits.
Uit onderzoek blijkt dat middelbare scholieren het vak vaak laten vallen. In 2016 deed er nog maar zo'n dertig procent van de scholieren eindexamen in het vak Duits. Alarmerend, zeggen experts, want dit zou op den duur de economie schaden.
Duits komt handel ten goede
Ewout van der Knaap, universitair hoofddocent Duitse letterkunde aan de Universiteit Utrecht, maakt zich ook zorgen. "Duitsland is een ontzettend belangrijke handelspartner. Als we echt in het Duits met zo'n partner kunnen spreken, kom je over als een welwillend persoon wat uiteindelijk die handel ten goede komt. Het zou zonde zijn als dat zou verdwijnen."
Dat 'het Duits' niet populair is, ziet de hoogleraar terug in zijn collegebanken. "We hebben hier ontzettend veel actie voor gevoerd zonder al te veel resultaat. We dachten dat we eindelijk een beetje de weg terug omhoog hadden gevonden, maar inmiddels zitten we ook landelijk weer in een dip qua inschrijvingen. Dat is zorgelijk", aldus Van der Knaap. Behalve economische aspecten speelt volgens hem ook nog de toegang tot het Duitse MKB mee. "Die bedrijven zijn vaak vanuit traditionele families ontstaan. Die bedrijven zijn best gesloten. Als je dan goed de Duitse taal spreekt krijg je toch toegang", zegt Van der Knaap.
'Geen idee hoe belangrijk Duitsland is'
Sanne Maris werkt bij het Havenbedrijf Rotterdam en is namens de haven medeverantwoordelijk voor het contact met Duitse handelspartner. Daarnaast is ze voormalig student Duitslandstudies aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ze vertelt dat meer dan een kwart van het Nederlands goederenvervoer over het water gaat, richting onze Oosterburen. "Mensen hebben vaak geen idee hoe belangrijk Duitsland eigenlijk voor ons is", zegt Maris.
De oorzaak van het probleem ligt volgens Sanne Maris voor een deel op de middelbare school: "Ik heb bij de Radboud Universiteit Duitslandstudies gestudeerd en al mijn vriendinnen van toen hebben allemaal op school een leuke leraar gehad. Ik denk dat je echt affiniteit met zo'n taal moet hebben. Dat heeft niet iedereen."
Daarnaast vindt zij dat ook op de middelbare school al meer aandacht komen voor de economische aspecten en onze banden met Duitsland. Ewout van der Knaap is het met Maris eens. "De inhoud moet weer naar voren gebracht worden. Je moet niet alleen over grammatica praten. Duitsland is veel meer. Helene Fischer is bijvoorbeeld erg populair in Nederland. Daarnaast is Berlijn bij Nederlandse jeugd 'je van het'. Het zou mooi zijn als dat voor nieuwe aanwas zorgt op de universiteit."
Hoe twee smeltende gletsjers op Antarctica 'onvermijdelijke' zeespiegelstijging veroorzaken, ook hier
Nieuw onderzoek van de Universiteit Utrecht naar smeltende gletsjers op Antarctica baart onderzoekers zorgen. Ook als de opwarming van de aarde nu direct stopt, gaat de zeespiegel flink stijgen. Langs de Nederlandse kust zelfs met zo'n 1,25 meter.
Een van de onderzoekers is Roderik van de Wal. Hij is hoogleraar Sea level change and coastal impacts aan de Universiteit Utrecht. Het onderzoek richt zich op twee gletsjers op het westelijke deel van Antarctica: de Thwaites-gletsjer en de Pine Island-gletsjer. Hij licht het onderzoek toe.
Toekomstvoorspelling
"In bepaalde gebieden op Antarctica is het ijs dunner aan het worden", zegt Van de Wal. Hij en andere onderzoekers weten dat door satellietmetingen over de afgelopen 20 à 30 jaar. "Wij hebben een model gemaakt dat de evolutie van Antarctica laat zien." Het model kan die waarnemingen van de afgelopen jaren precies herhalen, ook vooruit in de tijd, en dat maakt het bijzonder.
Want daardoor kunnen de onderzoekers simpel gezegd een soort toekomstvoorspelling maken, legt Van de Wal uit. "We hebben gekeken wat er gebeurt als het model voorwaarts de tijd in draait: naar welk nieuw evenwicht gaat het gebied dan toe?"
'Traag proces'
"Wat je dan ziet is dat de bekkens (een soort diepe kommen in het landschap, red.) van de Thwaites-gletsjer en Pine Island-gletsjer helemaal leegstromen", zegt hij. "Hoeveel ijs daar in zit, is ongeveer gelijk aan 1 meter zeespiegelstijging."
"Het laat wel zien dat het eigenlijk onvermijdelijk is dat dat wat in de afgelopen 30 jaar al is waargenomen, zich zal doorzetten in de toekomst", legt hij uit. Dat betekent dat bevroren delen van Antarctica helemaal leeg gaan lopen. "En dat is dan nog zonder dat er toekomstige klimaatverandering aan het model toegevoegd is."
Veel mensen wonen langs de kust
Die smeltende gletsjers zijn een probleem, omdat niet alleen in Nederland, maar overal op de wereld heel veel mensen heel dicht bij de kust wonen, zegt Van de Wal.
"Daarmee hebben we onszelf heel erg afhankelijk gemaakt van zeespiegelstijging. Een groot deel van de wereld is ingericht op waar de kustlijn nu ligt. En dat is een kwetsbare situatie op het moment dat Antarctica gaat smelten."
Zeespiegelstijging
Als het ijs dat op het land ligt smelt, veroorzaakt dat meteen zeespiegelstijging, zegt Van de Wal. "Het ijs ligt als het ware ergens opgeslagen en vervolgens gaat het naar de oceaan toe. Het gesmolten ijs verdeelt zich daar over het hele oceaanoppervlak. Dat is zeespiegelstijging."
Klimaatverandering, en dus de opwarming van de aarde, vertalen zich in het afsmelten van ijs. "Dat afsmelten van ijs kun je gewoon omrekenen naar hoeveel zeespiegelstijging dat is", zegt Van de Wal. "Dat is een eenvoudig rekensommetje, je hoeft dat alleen maar door de oppervlakte van de oceaan te delen."
Zorgen om de toekomst
De onderzoekers maken zich zorgen om de uitkomsten van het onderzoek. "In de werkelijkheid zal er óók nog klimaatverandering zijn", zegt Van de Wal. Terwijl dat nu dus nog niet meegenomen is in de berekening. "Dan zal het in dit onderzochte gebied sneller gaan en zullen andere gebieden ook leeg gaan lopen, dat tel je er dan bij op."
Kortom, de zeespiegel blijft stijgen. De zeespiegelstijging van ongeveer 1 meter is wel over de lange termijn, benadrukt de onderzoeker. "Dus dat is niet iets wat zich al voor 2100 gemanifesteerd heeft. Dat gaat honderden jaren duren. Maar het laat vooral dus zien dat het onvermijdelijk geworden is dat dit gaat gebeuren."
Klimaatverandering beperken
Het valt hem op dat in Nederland vaak een focus ligt op wat er in het jaar 2100 gebeurt, "en dat we ons geen zorgen maken over wat er daarna gebeurt. Maar dit onderzoek laat dus zien dat de stijging door zal blijven gaan." En dat heeft grote gevolgen, weet Van de Wal.
"Daarom moet je klimaatverandering zoveel mogelijk zien te beperken", zegt hij. "Want als je de klimaatverandering beperkt, dan zal de zeespiegelstijging uiteraard ook kleiner zijn. Dan wordt het probleem dus veel meer behapbaar, want je hebt meer tijd om je aan te passen aan de verandering, aan de stijging van de zeespiegel in dit geval. En dan zijn je risico's veel kleiner."
Klimaattop
Deze week start in Bélem in Brazilië de COP30, een grote klimaatconferentie van de Verenigde Naties over klimaatverandering.
"Ik verwacht niet zoveel rechtstreeks van COP30", zegt Van de Wal daarover. "Maar dat betekent niet dat er niks gaat veranderen de komende tijd."
Duurzaam wordt goedkoper
"Er zijn allerlei technologische ontwikkelingen in zicht", gaat de onderzoeker verder. Zonnepanelen installeren kan steeds sneller en efficiënter bijvoorbeeld, zegt hij, en het wordt steeds goedkoper om van herbruikbare materialen energie op te wekken. "Op die manier worden de fossiele brandstoffen uiteindelijk uitgefaseerd (geleidelijk afgebouwd, red.). Die beweging is denk ik niet meer te stoppen omdat dat gewoon veel goedkoper is."
Er zijn dus allerlei economische prikkels voor de energietransitie en die zullen doorgaan, denkt hij. "Dat moeten we met z'n allen zoveel mogen proberen te bespoedigen."