Dronken mensen in de middeleeuwen alleen bier en geen water? Volgens experts valt dat mee

'In de middeleeuwen werd meer bier dan water gedronken.' Je hebt de uitspraak misschien weleens gehoord, verwijzend naar de slechte waterkwaliteit in de middeleeuwen. Maar dat laatste blijkt erg mee te vallen, zeggen experts. En dat staat ook in de nieuwe biercanon die vandaag is gepresenteerd.

Goede waterkwaliteit

Het drinkwater was namelijk helemaal niet zo slecht in de late middeleeuwen, de periode van ongeveer 1.000 tot en met 1.500 na Christus. Hoogleraar water- en milieugeschiedenis aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, Petra van Dam, vertelt dat de kwaliteit van het drinkwater goed was. "Er bestonden goede putten en men haalde ook drinkwater uit oppervlaktewater, zoals rivieren en meren", vertelt Van Dam.

Toentertijd waren er ook niet veel dingen die het water konden vervuilen. Dat kwam pas na de middeleeuwen, vertelt Van Dam. "Toen werd er veel afval in de gracht gegooid waardoor het water verziltte. Vanaf 1.580 werden ook veel waterkelders gebouwd in huizen, om regenwater op te slaan."

Hogere status

Hoogleraar Van Dam weet dat bier en water naast elkaar werden gedronken in de middeleeuwen. "Daar hebben we veel aanwijzingen voor. Men dronk veel bier omdat het een hogere status had. Vooral mannen deden dat, vrouwen en kinderen dronken water."

Bierhistoricus Roel Mulder vertelt dat in de steden zo'n 300 liter per persoon per jaar werd gedronken. "Ter vergelijking: tegenwoordig drinken we jaarlijks 70 tot 80 liter bier per persoon." Hoeveel water er werd gedronken in de middeleeuwen, weten we niet, in tegenstelling tot hoeveel bier. "Dat komt doordat op bier accijns werd geheven. Dus er werd vastgelegd hoeveel er werd gebrouwen en hoeveel er werd geïmporteerd en geëxporteerd", vertelt Mulder.

Wetten voor schoon water

'Ze dronken bier, omdat water vies was', gaat volgens Mulder ook niet op, omdat schoon water nodig was voor het brouwen van bier. "Je had in bepaalde steden en dorpen bepaalde wetten voor het schoonhouden van het water, omdat er bier gebrouwen moest worden."

"Je krijgt vaak het idee dat mensen in de middeleeuwen poep en plas gewoon in de gracht gooiden, maar dat klopt niet. Het mocht niet, maar het was ook bestemd voor het land van de boeren. Mensen deden dat achterop het land in de beerput, en dat werd dan opgehaald."