Boerderij van Alie werd 24 jaar geleden getroffen door mond-en-klauwzeer: 'Moet er niet aan denken dat mijn kinderen het weer meemaken'
Oud-veehouder Alie Spronk uit Oldebroek beleeft opnieuw de pijn die mond-en-klauwzeer (MKZ) in 2001 veroorzaakte. Nu het ziekmakende virus is vastgesteld in Duitsland, komen de herinneringen boven. "Ik werd direct emotioneel toen ik las over de uitbraak."
In 2001 stortte de wereld van Alie en haar man uit Oosterwolde in. "We hadden zelf geen MKZ op de boerderij, maar onze buren wel."
Alle 100 dieren geruimd
Omdat hun boerderij binnen de door het Rijk vastgestelde 2-kilometerzone viel, werd al het vee geruimd. Het ging om 100 dieren. "We konden opnieuw beginnen", herinnert de oud-boerin zich. "Toen we het nieuws kregen dat we moesten ruimen, kon mijn man de koeien niet meer melken. Het lukte hem niet om het op te brengen om dat nog een dag te doen, met in het achterhoofd dat ze daarna naar de slacht zouden moeten."
De impact op het gezin was dus enorm, vertelt Alie. "Onze jongste was nog maar 8 jaar oud en moest naar een maatschappelijk werker om het een plekje te geven. Mijn man kreeg hartproblemen. Het heeft er echt flink ingehakt." Voor boeren als Alie is MKZ niet zomaar een virus. Het is een herinnering aan een tijd van verlies en onzekerheid.
'Liever nu te streng'
24 jaar later is de boerderij in handen van hun zoon. Maar Alie en haar man zijn nog altijd erg betrokken. "Mijn man is elke dag op het bedrijf."
Ze hoopt dat er snel en adequaat gehandeld wordt, nu bekend is geworden dat er kalveren vanuit de Duitse regio waar onlangs drie waterbuffels aan MKZ overleden, naar Nederland zijn vervoerd. "Liever dat we nu te streng handelen dan dat we grotere problemen krijgen. We weten uit ervaring dat het snel kan gaan."
Wat is mond-en-klauwzeer?
MKZ is een zeer besmettelijke virusziekte die evenhoevige dieren, zoals koeien, schapen en varkens, treft. Voor volwassen dieren is het vaak niet dodelijk, maar jonge dieren kunnen er wel aan overlijden. De ziekte heeft geen gevolgen voor mensen, al kunnen wij het virus wel overdragen.
'Ik bid dat het overwaait'
Sinds de nieuwe uitbraak in Duitsland nemen boeren zo weinig mogelijk risico. De overheid heeft een transportverbod voor kalveren ingesteld en bezoekers zijn slechts beperkt welkom bij bedrijven waar vee staat. Landbouworganisaties roepen veehouders op tot strikte hygiënemaatregelen en waakzaamheid.
Oud-boerin Alie vindt de huidige maatregelen hoopgevend. "Kalveren worden niet meer opgehaald en dat is goed. Niet slepen met dieren, dat is de enige manier om dit te voorkomen. Iedereen moet zich eraan houden. Ik bid en hoop dat het overwaait."
Jongeren zijn bang dat treinreis te duur wordt, nu goedkope dagkaart wordt afgeschaft: 'Middelvinger naar ons'
De NS stopt met de speciale dagkaart voor jongeren. Nu kunnen tieners nog voor 8,50 euro buiten de spits reizen, maar vanaf morgen kan dat niet meer. En zo wordt een treinreis onbetaalbaar, vinden veel jonge mensen. "Ik heb hem echt nodig."
Een van die jongeren is de 17-jarige Isabel Verwaal uit het Gelderse Overasselt. Voor haar vooropleiding dans pakt ze iedere week in de daluren de trein van Nijmegen naar Tilburg, en weer terug. Nu kost haar dat dus 8,50 euro, maar vanaf deze week is ze 17,88 euro kwijt aan een retourtje. En dat is voor een scholier een groot verschil, schrijft ze in een lezersbrief in de Volkskrant.
3 uur werken
Isabel zegt dat het voor haar straks 'dus al ruim 3 uur werken voor één treinreisje' is. En dat klopt: voor 17-jarigen is het minimumjeugdloon vanaf 1 juli - morgen dus - 5,69 euro per uur. Andere opties hebben haar leeftijdsgenoten niet, benadruk de brievenschrijver: "Alleen autorijden onder de 18 mag namelijk nog niet."
Ook voorzitter Casper Cornelisse van vakbond CNV Jongeren is bang dat reizen voor jongeren een stuk moeilijker wordt als de speciale jongerenkaart wordt afgeschaft. "Zolang jongeren geen goed inkomen hebben moeten ze het juist hebben van tussenoplossingen als de Jongerendagkaart. Dit is een middelvinger richting jongeren."
Niet genoeg verdienen
Terwijl op reis kunnen gaan belangrijk is op die leeftijd, vindt hij. "Als je 16 of 17 bent, kom je aan het einde van je kindertijd. Dan ben je nog niet volledig volwassen, maar leid je wel een zelfstandiger leven. Dan wil je de kans krijgen om zelfvoorzienend te zijn", legt Cornelisse uit. Dat hoort de vakbondsleider ook van jonge leden van CNV.
"Het is gewoon belangrijk dat jongeren hun leven kunnen betalen", gaat hij verder. "Op dit moment verdien je best weinig als je een baantje hebt." Veel jongeren verdienen rond het minimumjeugdloon, wat begint met 4,32 euro per uur voor 15-jarigen en oploopt naar 5,69 euro per uur op 17-jarige leeftijd. Cornelisse: "Maar daar kun je je leven niet van betalen."
Info
Wat je als jongere vanaf morgen moet betalen
Jongeren betalen nu nog 8,50 euro en kunnen dan een hele dag reizen in de daluren. Een paar voorbeelden van wat zij straks met 40 procent korting moeten betalen, in de tweede klas:
- Retour Nijmegen-Tilburg: 17,88 euro
- Retour Eindhoven-Maastricht: 25,22 euro
- Retour Den Haag-Den Helder: 29,04 euro
- Retour Rotterdam-Zwolle: 31,68 euro
- Retour Amsterdam-Groningen: 37,44 euro
'Te populair geworden'
Waarom stoppen de spoorwegen eigenlijk met de dagkaart voor jongeren? Het ticket, waarmee tieners tussen de 12 en 18 jaar buiten de spits voor een vaste prijs kunnen reizen, werd in 2020 geïntroduceerd en is in korte tijd enorm populair geworden, vertelt NS-woordvoerder Anita Middelkoop. "En daarmee kost die nu veel meer dan we oorspronkelijk hadden beoogd."
Hoeveel jongeren er precies gebruik van maken kan ze niet zeggen, maar het gaat volgens haar in ieder geval om honderdduizenden. En daar hangt een prijskaartje aan: vorig jaar liep de NS zo'n 26 miljoen euro aan inkomsten mis omdat het ticket onder de kostprijs wordt aangeboden, vertelt de woordvoerder. "Je zou kunnen zeggen dat 'ie ten onder is gegaan aan z'n eigen succes."
Vrienden opzoeken
Kortom, de jongerendagkaart werd te duur voor NS. Maar daar hebben veel jongeren geen boodschap aan. Zoals de 17-jarige Luka Maas, die een petitie startte om het kaartje te behouden. "Ik zag het nieuwsbericht dat de NS de Jongerendagkaart wil afschaffen en ik was in shock."
Zelf reist Luka, die in een dorp in de buurt van Eindhoven woont, drie of vier keer per maand per trein met de speciale dagkaart. "Op het platteland is niet veel te doen. Als ik iets leuks wil doen, zoals een concert bezoeken, vrienden in de Randstad opzoeken of naar een pretpark gaan, dan heb ik echt een dagkaart nodig", vertelt hij.
Al 50.000 keer ondertekend
Ook in zijn vriendengroep maakte het nieuws veel los, merkte Luka. "Ik wilde daar iets mee, maar een mail of telefoontje naar de klantenservice voelde te klein." Daarom besloot de tiener het grootser aan te pakken en een petitie te starten, die inmiddels meer dan 50.000 keer is ondertekend. "Ik heb in elk geval een signaal afgegeven en dat heeft de NS ook gezien. Daar ben ik blij mee."
Dat jongeren hun onvrede laten horen, begrijpt NS-woordvoerder Middelkoop. "Maar deze keuze wil niet zeggen dat we geen kortingen meer willen aanbieden aan jongeren." Tieners kunnen vanaf morgen een gratis voordeelkaart voor daluren - die normaal 5,95 euro per maand kost - aanvragen. "We hopen dat we in elk geval een deel van de jongeren daarmee helpen."
Toch niet afschaffen?
Toch is het volgens CNV Jongeren-voorzitter Cornelisse niet genoeg dat jongeren straks met 40 procent korting kunnen reizen buiten de spits. Hij vindt dat de financiële lasten eerder bij ouderen dan bij jongeren moeten worden gelegd, omdat die eerste groep over het algemeen meer te besteden heeft. Voor 65-plussers gelden verschillende kortingen bij de NS.
Maar de NS laat daarop weten 'dat ze in financieel lastige tijden keuzes moeten maken en dat de Jongerendagkaart veel meer kostte dan van tevoren beoogd was'. Overigens lijkt een meerderheid in de Tweede Kamer tegen de afschaffing te zijn. Volgens RTL Nieuws willen GroenLinks-PvdA, VVD, NSC en BBB - samen goed voor 76 zetels - het goedkope dagretourtje voor jongeren behouden.