Arbeidsinspectie pakt 3 verdachten op voor uitbuiting van buitenlandse vrouwen in 24-uurszorg

Het gaat om twee mensen van een groot bureau in Gelderland en de eigenaar van een zorgbemiddelingsbureau. "De medewerkers die aan het werk waren in de 24-uurszorg waren zodanig onderdrukt dat ze niet meer de vrijheid hadden die ze hadden moeten hebben", zegt Mirjam Mol, directeur van de Opsporingdienst.

'Misbruik gemaakt van kwetsbare positie'

Er is door de inspectie ook beslag gelegd op vastgoed van het detacheringsbureau. Dat heeft een waarde van meer dan 3 miljoen euro. Er zullen volgens de inspectie nog meerdere aanhoudingen volgen.

Op basis van verschillende meldingen en aangiften startte de Arbeidsinspectie in 2024 een onderzoek in samenwerking met politie en de marechaussee. Het strafrechtelijke onderzoek staat onder leiding van het OM. Er werd vermoedt dat werknemers uit Zuid-Afrika illegaal werkten in 24-uurszorg. "Er is echt misbruik gemaakt van hun kwetsbare positie", zegt Mol.

Vanaf het vliegveld gebracht

De Zuid-Afrikanen werden via een tussenpersoon naar Nederland gehaald en vervolgens bij particulieren met een zorgbehoefte geplaatst. "Ze werden geworven en vaak al vanaf het vliegveld naar het adres gebracht waar ze 24 uur voor mensen moesten zorgen."

"De vrouwen kregen een contract voor 40 uur per week", legt de directeur van de Opsporingsdienst uit. "Eenmaal in Nederland kwamen ze erachter dat er geen vergunning voor hen was aangevraagd en dat ze 24 uur per dag beschikbaar moesten zijn."

'Ze staan voortdurend aan'

Het gaat in totaal om 30 vrouwen uit Zuid-Afrika die illegaal in Nederland aan het werk waren, vaak dus 24 uur per dag, 7 dagen in de week. Daardoor maakten ze te lange dagen.

Ook deden ze zwaar werk en werden ze ernstig beperkt in hun bewegingsvrijheid. "We hebben verhalen van medewerkers die niet eens 40 minuten per dag rust hadden. Ze staan voortdurend aan", zegt Mol.

Mogelijk meer aanhoudingen

"We zijn naar aanleiding van meldingen extra alert op de 24-uurszorg." Het is de eerste aanhouding op verdenking van mensenhandel in de vorm van arbeidsuitbuiting die de arbeidsinspectie doet in de 24-uurszorg. Maar Mol sluit nieuwe aanhoudingen niet uit.

Ze zegt dat 24-uurszorg met deze kwetsbare groep niet kan. "Je kan niet 24/7 een werknemer thuis hebben. Je hebt minimaal drie verzorgenden nodig om deze zorg te kunnen verlenen."

24 uur werken voor 900 euro per maand

Eerder sprak EenVandaag met verschillende buitenlandse vrouwen die werken in de 24-uurszorg. Wat op papier een 40-urige werkweek leek, bleek in werkelijkheid dag en nacht beschikbaar zijn voor cliënten.

Ana uit Brazillië werkte 2 jaar in Nederland en woonde bij de mensen die ze verzorgde. Ze mocht alleen korte wandelingen maken en kreeg daarvoor slechts 900 euro per maand. "Je kon alleen het huis uit voor boodschappen," vertelde ze. "Het bedrijf geeft de families het idee dat ze mij 24 uur per dag bezitten."

Afhankelijk en kwetsbaar

De werknemers woonde altijd bij hun cliënten. Daardoor waren ze meteen afhankelijk van de client voor huisvesting.

Ook waren ze illegaal aan het werk, spraken ze de taal niet goed en kenden ze de regels in Nederland niet. Daardoor was hun positie enorm kwetsbaar.

Rond de klok werken

Naast meldingen van uitbuiting via zorgbureaus, kreeg EenVandaag ook signalen over individuele families die buitenlandse zorgverleners misbruiken binnen het persoonsgebonden budget (pgb). Zo waren er zes vrouwen uit Portugal en Brazilië die in verschillende perioden werkten voor één familie in Den Haag.

Zij woonden bij de cliënten in huis en moesten dag en nacht beschikbaar zijn. Op papier verzorgden ze slechts één persoon, voor een beperkt aantal uren. Maar eigenlijk verzorgden ze drie mensen, werkten ze rond de klok en kregen ze ver onder het minimumloon betaald. Er loopt vanuit de Arbeidsinspectie ook daarvoor een onderzoek.

'Topje van de ijsberg'

Ana is inmiddels gestopt met het werk. Het onderzoek wat de arbeidsinspectie is gestart naar haar bureau, 24-uurszorgloket, is gestaakt.

Het feit dat er nu een aanhouding is, zelfs bij een ander bureau, is daarom een doorbraak, zegt Fairwork. Een organisatie die opkomt voor arbeidsmigranten. Zij krijgen veel meldingen binnen van uitbuiting achter de voordeur. "Het is een verdienmodel geworden, wij zien slechts het topje van de ijsberg", zegt Franny Parren van Fairwork.

Weten wanneer je fout zit

Mol ziet bij de aanhoudingen van vandaag dat er veel geld wordt verdient in de 24-uurszorg. "Het grootste deel van de pgb dat is aangevraagd verdween in de zakken van het detacheringsbureau", vertelt ze. "De verpleegkundige kregen slechts 1.700 euro, en de 24-uurszorg is zo'n 7.000 euro per maand. Dan kan je wel uitrekenen wat er over bleef."

Mol wil met de aanhouding ook een signaal geven voor mensen die 24-uurszorg in huis halen. "Als je kan zien dat degene die jou verzorgt nooit rusttijden heeft, dan weet je al dat je fout zit."