Als Nederlandse Jood tegen oorlog in Gaza zijn; maar ook Israël als 'veilige haven' verliezen: 'Enorm intern conflict'

De drie Joodse Nederlanders hebben altijd een sterke band gehad met Israël. Het is toch ook de plek waar Joden naartoe kunnen 'voor het geval dat'. Maar de aanslag van Hamas op Israël en de daaropvolgende oorlog in Gaza hebben alles veranderd.

Onderdeel van Joodse identiteit

De 28-jarige Ronit* ziet zichzelf als een progressieve Jood en voelt zich 'in conflict met zichzelf'. De Nederlandse heeft een half jaar in Israël gewoond en een band met het land. "Maar hoe Israël nu is, kan dat wel een onderdeel zijn van mijn Joodse identiteit?", vraagt ze zich af.

Met het huidige kabinet van premier Benjamin Netanyahu, waar ook extreemrechtse ministers in zitten, kan dat volgens haar niet. "Maar het idee van een Joodse staat en de waarde daarvan, staat los van deze regering", voegt ze daaraan toe. "Dat is een ontzettend intern conflict."

'Israël niet wat het moet zijn'

Itay (31) heeft naast de Nederlandse ook de Israëlische nationaliteit. "Het is mijn tweede thuisland", vertelt hij. "Ik heb er gewoond, ik kom er vaak, ik spreek de taal en ik heb er familie en vrienden. Ik hou van het land en het maakt onlosmakelijk deel uit van wie ik ben."

Het beleid van de regering-Netanyahu en het voortdurende geweld tegen de Palestijnen in Gaza vallen ook hem zwaar. "Juist omdat Israël belangrijk voor mij is, doet het pijn om te zien dat het vandaag niet het land is dat het zou moeten zijn."

'Voelt als mijn plicht'

Terwijl Israël volgens hem steeds belangrijker wordt voor Joden wereldwijd, omdat het antisemitisme toeneemt, ook door de oorlog in Gaza. "Dat betekent ook dat het de verantwoordelijkheid is van ons allemaal om ervoor te zorgen dat Israël een democratisch en veilig land is."

"Een land waar iedereen, Joods en niet-Joods, zichzelf kan zijn. Een samenleving waarin vrijheid en gelijkheid gekoesterd worden", gaat Itay verder. Dat ideaal staat op het spel door de oorlog en de behandeling van Palestijnen door Israël, vindt hij. "Daarom voel ik de plicht om kritisch te zijn, omdat ik geloof dat Israël beter kan én moet zijn."

Verdeeldheid in families

Ook Chantal (45) spreekt zich uit tegen het Israëlische geweld in Gaza. Ze is lid van de Liberaal Joodse gemeente en ondertekende de petitie 'Joden zeggen nee'. Chantal ziet dat de oorlog ook voor verdeeldheid zorgt binnen de Joodse gemeenschap in Nederland.

"Het is niet alleen: hoe verhoud je je tot het Israëlische regeringsbeleid? Maar ook: hoe verhoud je je tot de oorlog?", legt ze de pijnpunten uit. "En daar lopen scheidslijnen tussen families en vrienden."

'Moeilijk om je uit te spreken'

"Binnen Joodse families zie je zussen waarvan de ene meeloopt in een 'rode lijn'-demonstratie en de andere zegt: 'Hoe haal je het in je hoofd?'", noemt Chantal als voorbeeld. Het is voor progressieve Joden moeilijk zich uit te spreken tegen de oorlog, merkt ze ook persoonlijk.

"Laatst heb ik op Facebook gepost: 'Ik wil dat de oorlog stopt, dat de honger stopt, dat de inname van Gaza en de bezetting van de Westbank wordt beëindigd.' En dan krijg ik van kennissen uit Israël te horen: 'Hoe durf je, je woont hier niet eens.' Nee, maar ik betaal er hier in Nederland wel een prijs voor'", legt ze uit.

Gevolgen hier merkbaar

Het handelen van de Israëlische regering, volgens haar de 'meest racistische regering van dat land ooit', heeft namelijk ook gevolgen voor Joden hier. Tot hun eigen frustratie, wil Chantal duidelijk maken. "Mensen hebben in hun dagelijks leven te maken met een halsoverkop toenemend antisemitisme."

"Heel veel Joden in de Nederlandse samenleving voelen zich extreem onveilig", benadrukt ze. "Ze zien dat een oorlog die niet in hun naam wordt gevoerd toch op hen afstraalt. Terwijl ze niks te maken hebben met de Israëlische regering."

Mensen denken in hokjes

Ronit merkt persoonlijk niet zo veel van het toegenomen antisemitisme, al kent ze wel verhalen van andere Joodse Nederlanders. Het komt volgens haar doordat mensen geneigd zijn in hokjes te denken en dus ook als het om de oorlog in Gaza gaat.

"Er zijn mensen die denken: Ronit gelooft in een Joodse staat, dus dan vindt ze het extreme geweld van de Israëlische regering oké." Het is volgens haar soms ingewikkeld de nuance hierin uit te leggen. "Mensen in mijn directe omgeving weten dat dit niet zo is en snappen die nuance wél."

Uitleggen aan collega

Wel werd ze laatst op werk geconfronteerd met de gevolgen van de oorlog in Gaza. "Een collega maakte de koppeling tussen de gevoeligheid van het vieren van een Joodse feestdag vanwege het geweld door Israël. Daar heb ik flink een punt van gemaakt."

In dat soort situaties is het belangrijk om met elkaar in gesprek te gaan, weet Ronit. "Ik heb uitgelegd waarom dat pijn doet: 'Ja, Israël is een deel van mijn Joodse identiteit, maar de huidige regering van Israël is dat niet.' Dat begreep die collega wel."

Berichtgeving over Gaza

Onbekend maakt misschien ook wel onbemind, denkt ze. Want ook in Israël zijn er mensen tegen het geweld en de oorlog in Gaza. "Wat ik wel mis in de berichtgeving hier is dat er ook mensen zijn zoals ik die geloven dat mensen in Israël en Palestina naast elkaar kunnen leven."

"Als je een foto in krant plaatst van de plek waar mensen kijken naar de aanval op Gaza, met de tekst erbij 'Israëli's kijken toe hoe de bommen vallen', dan mis je dat het gaat om een deel van de Israëli's", legt ze uit.

'Te kritisch en dan weer niet'

Er zijn in Israël demonstraties, weet ook Itay. Hij is bij vredesmarsen geweest voor 'een einde aan de verschrikkingen in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever'. Maar ook bij protesten voor de vrijlating van gijzelaars door Hamas. "Daar post ik regelmatig over en dat levert kritiek op."

"Sommigen vinden dat ik te kritisch ben en zeggen dat ik daarmee antisemitisme in de hand werk, anderen vinden juist dat ik niet kritisch genoeg ben en dat ik de onderdrukking van Palestijnen te weinig benoem", vertelt hij daarover. "Vaak komt dat door gebrek aan kennis of door de frames die mensen op je plakken, omdat ze bepaalde standpunten niet naast elkaar kunnen plaatsen."

Joden en moslims

Daarom is het belangrijk om elkaars standpunten te kennen én snappen. Chantal organiseert dialoogsessies tussen Joden en moslims, iets waar ze al 20 jaar voor '7 oktober' mee begonnen is. Die groepen hebben volgens haar soms meer gemeen dan mensen denken: "Verdachtmakingen puur op basis van afkomst, wat moslims na 9/11 hadden, daar zitten wij nu in."

Een goede reden, denkt Chantal, om samen op te trekken voor het gemeenschappelijk verlangen naar een einde aan de oorlog in Gaza en vreedzaam samenleven in Israël en Palestina, en het doel om dat ook hier in Nederland te doen. Binnenkort start ze een initiatief met een Palestijnse vriend en vredesactivist 'om te kijken of we voorbij de polarisatie kunnen gaan'.

'Empathie is onmisbaar'

Ook Itay zette zich al lang voor '7 oktober' in voor meer dialoog en doet dat nog steeds, zowel hier in Nederland als daar in Israël. "Ik zoek naar manieren om mensen bij elkaar te brengen."

"Uiteindelijk moeten mensen beseffen dat meerdere waarheden naast elkaar kunnen bestaan", zegt hij tot slot. "Dat empathie voor de 'andere kant' onmisbaar is en dat je ook kritisch durft te zijn op je 'eigen kant'. Alleen dan kunnen we echt vooruitkomen."

*De achternamen van Ronit, Itay en Chantal zijn bekend bij de redactie.