27 jaar vochten Iem en Corrie voor deze dag: ze weten eindelijk wat er gebeurde toen hun 14-jarige dochter omkwam bij de Faro-vliegramp
Op 21 december 1992 stapten Iem en Corrie Vroombout aan boord van een vlucht die de rest van hun leven zal bepalen. Tijdens de landing op Faro ging het mis. Het echtpaar overleefde ternauwernood, hun enige dochter Brenda kwam om het leven.
"Je durft haast niet te juichen want het is geen moment om te juichen. Maar je denkt wel bij jezelf, we hebben het niet voor niks gedaan. We hebben ervoor geknokt. Wij hebben het gedaan en Brenda is trots op ons," vertelt het echtpaar geëmotioneerd. Sinds de ramp strijden Iem en Corrie voor gerechtigheid voor de dood van hun dochter. Vandaag - na een strijd van 27 jaar - is het eindelijk zo ver. Na een lang juridisch gevecht stelt de rechter dat de Nederlandse staat deels aansprakelijk is voor de Faro-vliegramp.
Piloten maakten fouten
Iem en Corrie Vroombout waren jarenlang de motor achter de juridische strijd om er achter te komen wat er die dag precies is gebeurd. Ondanks hun verdriet gaven ze niet op. Jarenlang werd hen voorgehouden dat alleen het weer de oorzaak was van de noodlottige crash. "Ik zeg weleens: die hoge heren verloochenen Brenda altijd. Zij was zogenaamd omgekomen door de wind. Wij kregen het niet over onze strot, dat bestaat niet", vertelt Corrie.
Na de ramp concludeerde een Portugese onderzoekscommissie dat het toestel tegen de grond was gesmeten door de harde wind en het zo mis ging vanwege een natte, gladde landingsbaan. Volgens de rechtbank in Den Haag zijn er aanvankelijk 'te stellige' conclusies getrokken over de oorzaak van de ramp en hebben de piloten verkeerd gehandeld. De overlevenden en nabestaanden van de rampvlucht hebben die conclusie altijd in twijfel getrokken.
Terug naar de rampplek
Bij de ramp met het MartinAir toestel in 1992 kwamen in totaal 54 passagiers en 2 bemanningsleden om. Ruim 100 mensen raakten zwaargewond. Het toestel had 340 mensen aan boord, waaronder voornamelijk Nederlanders. Dossier Eenvandaag maakte een aantal jaren geleden een bijzondere documentaire met de ouders van Brenda. In deze documentaire reist het echtpaar Iem en Corrie Vroombout 23 jaar later met de auto naar de plek des onheils in Portugal, waar ze sinds de ramp nooit meer zijn geweest.
Schadevergoeding
Het blijft voor de ouders van Brenda een pijnlijk punt. "Altijd maar blijven ontkennen, ontkennen, ontkennen. Ik snap dat niet. Waarom? Wij stellen een normale vraag: wij hebben nooit gezegd er moet iemand een gevangenis in of een straf krijgen. Maar vertel ons gewoon eerlijk, wat gebeurde er precies op die dag?" zegt Corrie.
De staat is volgens de rechter nu aansprakelijk omdat de overheidsinstantie Raad voor de Luchtvaart de nabestaanden destijds onvolledig heeft geïnformeerd. In de rapporten en conclusies van de Raad voor de Luchtvaart is nooit gesproken over menselijke fouten. Dit zou kunnen betekenen dat de schadevergoeding die de nabestaanden eerder hebben gekregen veel te laag is geweest.
Amerikanen Tracy en Lee wonen in Nederland en zien hoe hun geboorteland onder Donald Trump afglijdt: 'Voelt niet meer als thuis'
Bijna 50.000 Amerikanen wonen in Nederland. Terwijl ze in ons land een nieuw bestaan opbouwen, verandert het land waar ze vandaan komen in razend tempo. Hoe kijken zij naar het leven hier en naar Amerika onder Donald Trump? "Ik voel me soms verloren."
We spreken Lee Kaplan en Tracy Metz. Ondanks dat de een al wat langer in Nederland woont dan de ander, gaat de toestand van hun 'home country' beiden aan het hart. "Het Amerika van mijn jeugd lijkt verder weg dan ooit."
De liefde achterna
Lee verruilde 5 jaar geleden het drukke New York voor het rustige Nederlandse platteland. Tijdens de eerste 'coronazomer' in 2020 verhuisde hij voor de liefde naar ons land. Zijn vrouw Sofie is Nederlands en samen wonen ze nu onder de rook van Utrecht.
In een garage aan huis bouwde hij zijn eigen studio, waar hij podcasts opneemt van andere migranten. "Op een bepaalde manier breng ik hiermee een deel van mezelf van mijn identiteit naar hier", vertelt hij. Zijn stem is zijn werk: met voice-overs, theater en podcasts geeft hij vorm aan zijn ervaringen en die van anderen.
'Je bent die Amerikaan'
Het leven in Nederland is niet altijd makkelijk, zegt hij. "Er zijn momenten waarop ik echt voel alsof ik er niet bij hoor. Kleine dingen herinneren me eraan dat ik niet van hier ben." Lee herinnert zich een moment waarop hij per ongeluk weigerde iemand een biertje aan te geven, omdat hij de sociale hint niet begreep. "Iedereen lachte erom en ging door, maar ik vergat het niet."
Zijn vrouw ziet hoe zwaar zulke momenten hem vallen: "Je karakter speelt ook een rol. Lee is heel gevoelig en vindt dit gewoon heel erg ingewikkeld. Je bent gewend een bepaald iemand te zijn in je eigen land. Maar dat lukt hier niet, want je bent hier eerst 'die Amerikaan', dan 'die vriend van Sofie' en pas daarna Lee."
Je bent hier eerst 'die Amerikaan', dan 'die vriend van Sofie' en pas daarna LeeLee Kaplan over zijn ervaringen als Amerikaan in Nederland
Als buitenlander interessant
Tracy woont inmiddels al tientallen jaren in Nederland. Ze kwam ooit met een goedkope vlucht naar Europa en bleef hangen in Amsterdam. "Ik kom uit Los Angeles, waar alles groots is en ver uit elkaar ligt. Hier was alles compact: je liep bekenden tegen het lijf, je kon naar school wandelen. Ik vond het fantastisch."
Toch merkte ze dat je je ergens pas echt kan wortelen als de nieuwigheid van je nieuwe plek ervan af is. "Het begin is altijd makkelijk, want dan ben je die buitenlander en ben je interessant en leuk", vertelt ze. "Het wordt moeilijker als je hier wil blijven. Dan worden mensen iets terughoudender."
Taal is vaak barrière
Het niet spreken van de taal is vaak een barrière, heeft de geboren Amerikaanse hier gemerkt. "Gaandeweg ontdek je dat je toch aan de buitenkant blijft zitten omdat je geen Nederlands spreekt. Maar tegen de tijd dat je dat ontdekt, is het eigenlijk al te laat."
Toch voelt Tracy zich inmiddels meer dan alleen een gast. Ze is getrouwd met een Nederlander, heeft een Nederlands paspoort en noemt zichzelf 'volledig ingeburgerd'. Tegelijkertijd blijft ze verbonden met de Verenigde Staten en ziet ze met pijn aan hoe haar geboorteland nu verandert.
Vervreemd van Amerika
Beiden maken zich zorgen over de koers van de VS. Tracy merkt hoe vaak mensen haar ernaar vragen. "Wat is er in hemelsnaam aan de hand in jouw land?", krijgt ze dan te horen. Het beleid van president Trump en zijn blijvende invloed maken haar bezorgd. "Alles waarmee ik ben opgegroeid wordt nu op de mesthoop gegooid."
Lee herkent die pijn: "De klap die Amerika's reputatie heeft opgelopen is enorm. En als buitenlander in Europa voel ik dat." Hij merkt dat mensen in Nederland soms twijfelend naar hem kijken. "Dan denk ik: ik wil opkomen voor het Amerika dat ik ken. Maar ik zie mensen denken: o, hij is Amerikaan, zou hij zo'n MAGA-type zijn? En dan moet ik uitleggen dat ik niet zo ben."
'Het is verschrikkelijk'
Wat hem extra raakt, is dat volgens hem de armste Amerikanen de dupe worden van Trumps beleid. "Ze openen nu detentiecentra, en onlangs is er een wet aangenomen die miljoenen mensen hun zorgverzekering zal kosten", geeft hij als voorbeeld.
"En het erge is: dit zijn niet eens de progressieve tegenstanders. Het zijn zíjn mensen, zíjn eigen kiezers, vaak op het platteland van Amerika, die straks hun zorg verliezen", benadrukt Lee. "Dat is verschrikkelijk. En toch blijven ze op hem stemmen, omdat ze niet begrijpen wat de impact van dit beleid is."
Waar hoor je nog thuis?
Voor beiden is het lastig dat ze zich in Nederland soms niet volledig thuis voelen, terwijl ook het Amerika van hun jeugd verder weg lijkt dan ooit. "Migranten hebben dat land groot gemaakt en nu worden hardwerkende belastingbetalende mensen in het verdachtenbankje gezet", zucht Tracy, die zelf ook migrant is, nu ze een nieuw thuis heeft gevonden in ons land.
Lee, die naar eigen zeggen de Verenigde Staten nog steeds liefheeft, vertelt tot slot dat hij zich soms verloren voelt tussen twee werelden. "In de momenten waarin ik me hier niet thuis voel maar daar ook niet meer, denk ik: waar is mijn thuis dan?"