Toeristen maken lachend en in vrolijke poses selfies tussen en bovenop de grote grijze stenen van het Holocaust-monument in Berlijn. Hoewel het monument, met zijn nauwe gangen en vele hoeken, middenin de Duitse hoofdstad uitnodigt tot speels gedrag, is dat gedrag velen een doorn in het oog.
De Israëlische satiricus Shahak Shapira plakte de selfies van vrolijke jongeren over foto’s van de jodenvernietiging en dat werkt zeer shockerend. De foto’s roepen vragen op over herdenken in het selfie-tijdperk. Is het smakeloos maar noodzakelijk om op deze manier de holocaust weer op de herdenkingsagenda te krijgen? Daar zijn de meningen over verdeeld, want bestaat er zoiets als voorgeschreven ‘herdenkingsgedrag’ dat bovendien afgedwongen dient te worden?
Zeker in het geval van het in 2004 onthulde Holocaust-monument aan de Berlijnse Ebertstrasse, tussen Potsdamer Platz en Brandenburger Tor. De Amerikaanse architect Peter Eisenman wilde dat het monument zou staan voor een nieuwe manier van herinneren, maar dat niet alleen: het moest ook actief gebruikt worden. Als ontmoetingsplaats, als plek om te picknicken, graffiti moest kunnen en over de hoge stenen zuilen lopen zou ook niet verboden moeten zijn volgens de architect.
Dark Tourism
Het toerisme naar herdenkingsplekken en monumenten neemt een steeds grotere vlucht. En dat veroorzaakt allerlei dilemma’s die tot nadenken dwingen. Want hoe moet je bijvoorbeeld denken over busvervoer tussen Auschwitz en vernietigingskamp Birkenau? Dat roept tenslotte direct herinneringen op aan het transport van joden tussen de beide kampen. En wat te denken van de plannen van de Polen om douches te bouwen in Auschwitz om de verhitte toeristen de mogelijkheid te bieden zich even op te frissen…
Over het fenomeen van massatoerisme in het concentratiekamp maakte de Nederlandse fotograaf Roger Cremers een serie waarmee hij in 2009 de World Press Photo-award won in de catagorie Arts and Entertainment.
In Radio EenVandaag een gesprek over het Yolocaust-project met Micha Bruinvels, verantwoordelijk voor wedstrijden bij World Press Photo en Naomi Mestrum van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI).
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.