Wie krijgt de megaorder om vier onderzeeërs te bouwen voor Defensie? 'Moet echt Nederlands product zijn'

De provincie Zeeland maakt zich zorgen nu het gerucht rondgaat dat niet het Nederlandse Damen Shipyards vier onderzeeërs mag bouwen voor Defensie, maar de Franse scheepsbouwer Naval Group. "Je zou moeten kiezen voor een echt Nederlands product."

Er wordt al 10 jaar over gesproken; het vervangen van de 4 oude Walrus-onderzeeboten. Over 2 weken wordt bekend gemaakt welke scheepswerf de mega-order van 4 tot 6 miljard euro krijgt. Er zijn nog 3 partijen in de race; de Zweeds-Nederlandse combinatie Saab Damen, het Duitse ThyssenKrupp en Naval uit Frankrijk, dat samenwerkt met de Nederlandse scheepswerf IHC uit Kinderdijk.

Onderzeeërs al 40 jaar oud

De Walrus-onderzeeboten van de Koninklijke Marine zijn inmiddels al bijna 40 jaar oud maar door de speciale capaciteiten, worden de boten nu nog steeds internationaal ingezet voor bijvoorbeeld het uitschakelen van schepen.

De onderzeeërs zijn in elke zee inzetbaar en kunnen heel diep duiken zodat ze niet zichtbaar zijn voor vijandelijke schepen. Maar het is hoog tijd om ze te vervangen.

Scherpste offerte van Naval Group

De staatssecretaris van Defensie heeft gevraagd of alle partijen de Nederlandse bouw willen betrekken bij de ontwikkeling van de Nederlandse onderzeeërs, maar hoe groot die betrokkenheid moet zijn, is nergens vastgelegd.

Vanochtend kwam De Telegraaf met het nieuws naar buiten dat de Franse scheepsbouwer Naval Group verreweg de scherpste offerte heeft aangeleverd. Voor een aantal Nederlandse provincies de aanleiding om een brandbrief te sturen aan het kabinet.

'Investeren in kennis'

Vooral provincie Zeeland maakt zich zorgen, waar de Nederlandse scheepsbouwer Damen een grote werf heeft. "Onze oproep is om toch echt heel veel beter naar het Nederlands belang te kijken. Het is niet alleen een geldkwestie, het is ook echt een kwestie van investeren in het kennisklimaat."

Maar volgens Zeeuwse gedeputeerde Jo-Annes de Bat, profiteert niet alleen zijn eigen provincie. "Als je ziet dat de bouw bij Damen van fregatten voor Duitsland al 400 ingenieurs oplevert die nu in Vlissingen werken, dan is dat natuurlijk de eerste stap. Namelijk heel veel mensen die in Vlissingen gaan werken aan het ontwerp van dergelijke boten, maar ook bedrijven in Hengelo, Zuid-Holland en op de werf in Den Helder. Echt heel Nederland gaat profiteren van de bouw van de onderzeeboten."

Afhankelijk van kabinet

Volgens de Telegraaf kan Naval 'de beste boot voor de beste prijs' leveren. Omdat de werf deels in Franse staatshanden is, kan het grotere risico's nemen en leveren tegen prijzen waar een commerciële werf nauwelijks tegenop kan. "Het mag nooit alleen om de laagste prijs gaan", zegt De Bat.

"Maar dat is nu wel afhankelijk van het kabinet. In hoeverre wegen zij dat mee? In hoeverre hebben zij oog voor die kennisontwikkeling, maar ook voor innovatie in die heel brede maritieme militaire sector?"

Frans staatsbedrijf

Het is volgens De Bat een risico als de Naval Group de boten gaan ontwikkelen, ook al geven ze aan dat zij een Nederlands bedrijf betrekken.

"We weten één ding zeker als het Saab/Damen is, dan is het per definitie minimaal voor de helft Nederlands en waarschijnlijk zelfs heel veel meer. Als de Fransen het gaan doen, kunnen ze aan de voorkant beloftes doen. Maar hoe het aan de achterkant uitpakt weet je niet, want het is een Frans staatsbedrijf."

Voorkeur voor Damen

De Nederlandse marine is gewend om met Damen samen te werken, vertelt EenVandaag-verslaggever Remko Theulings. Hij maakt al jaren verhalen over de onderzeeboten.

"Een aantal jaren geleden, toen dit proces al liep, merkte je al dat er bij de marine, maar ook bij het delen van de Nederlandse politiek, een voorkeur was voor Damen. "Maar Naval Group in Frankrijk is ook een zeer ervaren onderzeebouwer", zegt Theulings.

Spionage-activiteiten

Nederland is de enige met dit soort onderzeeboten, zegt Theulings. Mede daarom wordt de knoop ook op hoog niveau doorgehakt. "Ook de NAVO wil heel graag dat we ze vervangen", vertelt Theulings.

"Het zijn kleine onderzeeërs, die wereldwijd kunnen opereren. Die hebben als voordeel dat ze ook heel dicht onder de kust kunnen komen. Ze worden met name gebruikt voor spionage-activiteiten, dus afluisteren en voor het droppen en het oppikken van special forces."