Wel of geen racisme in ministerraad? Roep om notulen openbaar te maken: 'Mogelijk strafbare uitspraken'

Wat is maandag gezegd in de ministerraad? Het was voor Nora Achahbar reden om op te stappen als staatssecretaris, maar premier Dick Schoof bezweert dat er geen racisme is in het kabinet. De roep om de gesprekken openbaar te maken wordt ondertussen groter.

Zowel premier Schoof als Achahbar (NSC) willen niets kwijt over welke uitspraken tijdens de ministerraad zijn gedaan. En daarmee is een dag later nog steeds onduidelijk wat de directe aanleiding was voor een staatssecretaris om het kabinet te verlaten, in een politiek turbulente week die draaide om het geweld in Amsterdam.

Tijdens de ministerraad

Volgens Haagse bronnen zouden vooral uitspraken van minister Eelco Heinen van Financiën (VVD) en asielminister Marjolein Faber (PVV) voor haar reden zijn geweest om op te stappen. Ook andere NSC-bewindslieden zouden aanstoot hebben genomen aan uitlatingen van deze twee collega-ministers.

Zo zou Heinen na het geweld in Amsterdam hebben gesproken over 'pus' en leek hij volgens critici daarmee te wijzen naar migranten of mensen in de islamitische gemeenschap. Maar dat was volgens medestanders van Heinen niet het geval. Faber zou hebben gezegd dat antisemitisme 'in de genen' van moslims zit.

'Geen racisme in kabinet'

Of de 'racistische' uitspraken daadwerkelijk zijn gedaan en welke woorden er dan precies zijn uitgesproken, weten alleen de ministers en staatssecretarissen die in het Catshuis aanwezig waren. Premier Schoof liet gisteravond na de bezworen kabinetscrisis op een persconferentie weten dat er 'geen racisme is' in het kabinet of de fracties van de vier coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB.

Verder wilde hij niet ingaan op wat er precies is gezegd in de ministerraad. De notulen van de ministerraad worden pas na 20 jaar vrijgegeven. De inhoud van de gesprekken blijft dus nog wel even geheim, tenzij ander besloten wordt.

Kan Achahbar iets zeggen?

Toch kan een van de betrokkenen, bijvoorbeeld Achahbar, ervoor kiezen om in het openbaar alsnog zijn of haar kant van het verhaal te doen, vertelt strafrechtadvocaat Spong, die met 'stijgende verbazing' naar het kabinet kijkt. "En vooral naar de fratsen die het uithaalt'.

"Als premier Schoof geen openbaarheid geeft over wat er nu echt gezegd is, dan zou Achahbar die zelf kunnen geven", gaat hij verder. Angst dat ze daarmee haar geheimhoudingsplicht schendt, hoeft ze volgens hem niet te hebben.

'Zwaarwegend algemeen belang'

Er kan namelijk sprake zijn van een rechtvaardigingsgrond om te vertellen wat er is gezegd, legt de strafrechtadvocaat uit. Dat houdt in dat als het algemeen belang van haar vergt dat ze zich uitspreekt, ze vrijuit gaat.

"En het is goed te verdedigen dat dit 'zwaarwegend algemeen belang' er nu is", zegt Spong. "Want we kunnen toch geen discriminerende regering hebben?", voegt hij daaraan toe.

'Racisme' in brief vermeden

In de brief die Achabar aan de voorzitter van de Tweede Kamer heeft gestuurd gebruikt ze het woord racisme niet, merkt Spong op. "In deze brief heeft ze het over polariserende omgangsvormen. Ze vermijdt de term racisme."

Dat is volgens hem 'opvallend' en 'heel listig van haar bedacht'. "Want als Achahbar wel het woord racisme zou gebruiken om te omschrijven wat er volgens haar allemaal in de ministerraad is gezegd, zou ze van het kabinet een criminele organisatie maken."

Wel of niet strafbaar?

De strafrechtadvocaat legt uit hoe dit juridisch zit. "Allereerst is het belangrijk te weten dat het woord racisme geen juridische term is en daarom niet in de Nederlandse wet staat. Racisme valt onder discriminatie, en daarover zegt de wet dat je personen niet mag discrimineren wegens religie of ras. Maar dit is alleen strafbaar als het in het openbaar gebeurt."

En dat is hier niet het geval, want de ministerraad is vertrouwelijk, stelt hij vast. "Wat dan overblijft is de zogenoemde 'beroepsmatige discriminatie'. Je mag in de uitoefening van een beroep personen niet discrimineren wegens religie of ras. Dus de uitspraak, als deze echt gedaan is, dat antisemitisme in de genen van bepaalde mensen zit, is zonder enige twijfel strafbaar."

'Discriminerend kabinet crimineel'

En dan komt er volgens Spong nog iets bij: "Als er sprake is van beroepsmatige discriminatie in groepsverband, dus als je beroepsmatig voortdurend misdrijven pleegt, dan hebben we te maken met een criminele organisatie. Dan is het hele kabinet een criminele organisatie."

Hij denkt dat Achabar daarom in haar brief aan de Kamervoorzitter spreekt over 'polariserende omgangsvormen' en niet over 'racisme'. "Omdat ze dit niet voor haar rekening wil nemen", zegt de strafrechtadvocaat tot slot.

'Hartekreet' aan Schoof

Ook Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme Rabin Baldewsingh wil dat Schoof het stilzwijgen doorbreekt. "Ik maak me grote zorgen over het Nederland van morgen, vandaar mijn 'hartekreet' aan premier Schoof om openbaar te maken wat er nu precies is gezegd in de ministerraad."

Baldewsingh ziet dat er veel onrust en angst is ontstaan in de samenleving. "Mensen maken zich grote zorgen maken dat onze ministerraad, de hoeder van de rechtsstaat, zich racistisch uitlaat. Ze vragen zich af of institutioneel racisme nu ook is geworteld in de motor van de democratie. Het is ontzettend belangrijk dat we hierover met elkaar spreken. Want als we dit niet doen, dan wordt het chaos. Dat mag echt niet gebeuren. We mogen niet verder verdeeld raken."