Wat verklaart het succes van Extinction Rebellion? 'Combinatie van een goede vorm en wanhoop'

Morgen zitten ze weer op de A12 in Den Haag: de demonstranten van Extinction Rebellion. Een paar jaar geleden waren het er een handjevol, nu worden er zo'n 10.000 mensen verwacht. Wat verklaart hun succes? "Ze hebben een duidelijke vorm van protesteren."

We vroegen aan Greenpeace-directeur Andy Palmen en hoogleraar sociale psychologie aan de Universiteit Utrecht Kees van den Bos wat volgens hen het geheim van de snelgroeiende klimaatbeweging is.

Concurrent van Greenpeace?

Palmen volgt Extinction Rebellion al jaren op de voet en kijkt naar eigen zeggen met genoegen naar hun groei. Ondanks dat de twee organisaties in dezelfde vijver vissen, ziet hij de nieuwe actiegroep niet als concurrentie. "Dat laat ik aan bedrijven, om alles te denken in termen van competitie en concurrentie."

Palmen benadrukt dat de twee organisaties 'precies dezelfde missie' hebben. "Het zijn bondgenoten, het zijn vrienden", zegt hij over de overeenkomsten tussen Greenpeace (opgericht in 1971) en Extinction Rebellion, dat pas 5 jaar bestaat. "We werken heel veel samen."

'Kip met de gouden eieren'

Wat volgens hem het geheim van Extinction Rebellion is? "Ze gaan maar door rondom die A12, blijven maar doordrammen. Ik vind dat ze dat heel goed doen. Ik denk dat ze daar echt wel de kip met de gouden eieren hebben."

Ook hoogleraar Van den Bos ziet dat de klimaatactiegroep een 'heel duidelijke vorm van protesteren' heeft. En dat trekt volgens hem aan: "Ze laten duidelijk zien: wij willen op een hele vreedzame wijze demonstreren tegen dingen die echt nu moeten worden geregeld."

Geweldloos verzet

Dat de protesten zonder geweld verlopen trekt inderdaad mensen aan, is ook te horen op een trainingsavond van Extinction Rebellion in Amsterdam. Pepijn de Reus zit sinds januari bij de actiegroep en geeft inmiddels training aan potentiële demonstranten.

Dat er klimaatactivisten gearresteerd werden omdat ze opriepen tot een snelwegblokkade, was voor hem reden om zich aan te sluiten: "Daar kwamen eigenlijk mijn zorgen voor het klimaat samen met mijn zorgen om de democratie. En toen dacht ik: dit kan ik niet meer pikken, ik moet zorgen dat ik hier volgende keer bij ben."

Gandhi, Parks en Mandela

De Reus vertelt dat geweldloos demonstreren een belangrijke pijler is onder de acties van Extinction Rebellion. "De beweging heeft eigenlijk heel erg geleerd uit het verleden." Hij verwijst daarbij onder meer naar Mahatma Gandhi, Rosa Parks en Nelson Mandela. "Die hebben allemaal geweldloos verzet gepleegd."

De activist erkent dat die protesten 'misschien een beetje vervelend, maar wel nog netjes' waren. "En wat je eigenlijk ziet, is dat die bewegingen altijd winnen. Die krijgen die sociale verandering voor mekaar. Dus die geweldloosheid is echt belangrijk om het doel te bereiken."

'We worden steeds wanhopiger'

Tegelijkertijd is wanhoop ook een reden waardoor mensen naar Extinction Rebellion trekken, merkt hij. Ook Palmen ziet dat als een verklaring voor het succes: "We worden eigenlijk met z'n allen steeds wanhopiger, steeds bozer op het beleid van het kabinet dat te weinig doet tegen klimaatverandering."

"En die combinatie van een goede vorm en de wanhoop, dat is denk ik het succes", zegt de Greenpeace-directeur. "Ze strijden voor het goede", voegt hoogleraar Van den Bos daaraan toe. Bovendien zijn de activisten van Extinction Rebellion volgens hem de new kid on the block: "Een fris, nieuw geluid."

Decentraal georganiseerd

Het feit dat Extinction Rebellion zich anders organiseert, namelijk decentraal en in kleine groepen zonder duidelijke leider, maakt de club volgens Van den Bos anders dan gevestigde milieuorganisaties. "Ze letten er heel erg op dat er niet bepaalde autoriteiten ontstaan die zeggen van: 'We moeten hier rechts of links af.'"

Op de trainingsavond vertellen twee jonge vrouwen dat ze zijn gekomen omdat Extinction Rebellion 'geweldloos en inclusief is'. "Ik vind het fijn dat er laagdrempelige bijeenkomsten zijn waar je kan kijken of het iets is waar je je prettig bij voelt", legt een van hen uit.

'Ik voel me nu dapper genoeg'

Beiden overwegen om morgen naar de A12-blokkade in Den Haag te gaan. Wat is hun reden om nu in actie te komen? "Ik maak me ernstig zorgen om het klimaat en wil daar actief een bijdrage in leveren", vervolgt de jonge vrouw. "En op deze manier heb ik het idee dat ik iets kan doen en dat ik er niet alleen voor sta."

"Ik weet niet of het één moment was", zegt de ander. "Ik denk meer dat het een optelsom was en dat ik op een gegeven moment dacht: nu voel ik me genoeg gesteund, dapper genoeg om gewoon een keer actie te ondernemen."

'Mensen doen dit niet zomaar'

Trainer De Reus vindt dat er niet te lichtzinnig moet worden gedacht over de mensen die straks op de snelweg gaan liggen: "Het is niet zomaar iets, mensen doen dit niet zomaar. Je gaat daar met je lichaam op de weg liggen, mogelijk om gearresteerd te worden. Dat is geen beslissing die iemand licht neemt."

"Er zit al een bepaalde emotie bij die mensen, een bepaalde moedeloosheid", benadrukt hij. En toch kiezen ze er dus voor om op dat asfalt te gaan liggen. "Dat is omdat we willen dat er gestopt wordt met fossiele subsidies", zegt De Reus tot slot.