Wat je beloofd hebt moet je doen

Eerder dit jaar zeiden we het al; het is voor peilers enorm lastig de opinie van allochtonen te meten. Ze zijn zwaar ondervertegenwoordigd in opiniepeilingen.

We beloofden toen dat we, samen met onze collega's van onderzoeksbureau GfK, zouden doen wat we kunnen om de mening van deze lastig te peilen doelgroep in te schatten. En wat je beloofd hebt moet je doen.

Dat Nederlanders van allochtone afkomst zwaar ondervertegenwoordigd zijn in veel panels, is lastig bij peilingen over onderwerpen waar zij met een afwijkende mening de uitslag kunnen beïnvloeden. Denk aan thema's als Zwarte Piet. 

Problematischer wordt het als het uitsluitend gaat om het gedrag of de mening van die specifieke groep. Waar wij de afgelopen maanden dus geregeld wakker van lagen was de potentiële steun voor de beweging DENK. Hoewel de beweging zelf zegt er voor alle Nederlanders te zijn, zien we onder autochtonen vooralsnog weinig intentie op de partij te stemmen.

Ze stonden de afgelopen maanden steevast op nul zetels in De Stemming, onze politieke peiling die wordt uitgevoerd door onderzoeksbureau GfK. Waarschijnlijk bestaat de meerderheid van DENKs potentiële electoraat uit mensen met een oorspronkelijk buitenlandse afkomst. Maar of dat zo is, konden we dus niet zien.

Konden, want samen met onze collega's van GfK hebben we er de afgelopen maanden hard aan gewerkt om allochtonen te peilen op een manier die zo betrouwbaar en valide mogelijk is. Niet omdat we willen dat DENK virtuele zetels krijgt, maar opdat onze zetelpeiling zo goed mogelijk recht doet aan de politieke verhoudingen in Nederland.

Je moet ze wel hebben

En dat was niet makkelijk. Obstakel één: allochtone respondenten vinden. Ongeveer 12 procent van de Nederlanders is een niet-westerse allochtoon. Onder panelleden gaat het om enkele procenten. Bovendien, zo berekende GfK voor ons, reageert ongeveer 60 procent van de autochtone leden van het GfK online panel op een onderzoeksuitnodiging, onder allochtone leden is dat slechts 30 procent.

Nu is het zo dat het GfK online panel ongeveer 100.000 leden heeft, onder wie ongeveer 12.000 mensen die meedoen aan De Stemming. Omdat die steekproef willekeurig is getrokken, hebben we last van dezelfde ondervertegenwoordiging als in het hele panel. Maar, hoewel relatief weinig, onder de overgebleven 90.000 leden van het Panel bevinden zich wel degelijk allochtonen.

Als we die handmatig toevoegen aan onze steekproef voor De Stemming zijn dat er genoeg om tot de verhouding 88-12 te komen. Zelfs als we er rekening mee houden dat ze minder vaak meedoen.

De ene allochtoon is de andere niet

Waarom hebben we dat niet eerder gedaan dan? Vanwege obstakel twee: de ene allochtoon is de andere niet. Laten we het zo zeggen, een laagopgeleide Marokkaanse Nederlander is anders dan een hoogopgeleide van Chinese afkomst. 

Idealiter heeft de groep allochtonen die wij hebben dezelfde samenstelling als alle allochtonen in Nederland. Dat is niet helemaal zo; net als andere deelnemers aan opiniepeilingen zijn er bijvoorbeeld relatief veel hoogopgeleid.

Om de groep deelnemers zo representatief mogelijk te maken voor alle allochtonen in Nederland moeten we daarom enkele correcties uitvoeren. Dat is niets nieuws, elke peiler weegt z'n deelnemers naar de samenstelling van de Nederlandse bevolking. Voor de Stemming corrigeren we op geslacht, leeftijd, opleiding, spreiding over het land, stemgedrag in 2012 en religieuze overtuiging. Hoogopgeleiden tellen bijvoorbeeld minder zwaar mee omdat we er daar relatief veel van hebben, vrouwen wegen juist zwaarder.

De huidige weging is echter niet zonder meer toepasbaar op de nieuwe deelnemers. We hebben niet alle bovenstaande gegevens van de nieuwe deelnemers. Maar belangrijker: allochtonen hebben op sommige kenmerken een andere samenstelling dan autochtone Nederlanders.

Op maat gemaakt

Om zo correct mogelijk te zijn maakten we met GfK daarom een speciale weging voor niet-westerse allochtonen, op basis van CBS-cijfers voor die specifieke groep. In die weging nemen we de variabelen geslacht, opleiding, leeftijd en etniciteit mee. 

Bij die laatste variabele, die we niet in onze 'gewone' weging hebben, houden we rekening met de onderlinge verhouding tussen mensen van Marokkaanse (19%), Turkse (20%), Surinaamse (17%), Antilliaanse/Arubaanse (7%), en overig niet-westerse afkomst (37%).

We kunnen de nieuwe deelnemers dus op vier variabelen wegen. Daarmee is die weging weliswaar iets grover dan de ‘gewone’ weging, maar met de middelen die we hebben, proberen we zo volledig mogelijk te zijn. Allochtone deelnemers die we al hadden (ja, we hadden er heus wel een paar) wegen we vanaf nu middels de voor hen op maat gemaakte weging.

We corrigeren de oude en nieuwe deelnemers aan de Stemming vanaf nu gelijktijdig, maar los van elkaar. Uiteindelijk passen we op de hele groep nog een eindcorrectie toe om ervoor te zorgen dat de verhouding tussen allochtone en autochtone deelnemers 88/12 is. Maar, zoals eerder gezegd, die correctie is eigenlijk niet eens nodig omdat we genoeg Nederlanders met een buitenlandse afkomst uit het GfK online panel kunnen uitnodigen.

Uit het niets

Met onze nieuwe deelnemers haalt DENK voor het eerst ruim de kiesdrempel, de partij komt op 1 zetel. Omdat de nieuwe deelnemers eigenlijk uit het niets komen, kunnen we niet precies zien van welke partij ze weglopen. We nodigen ze vanaf nu structureel uit, dus over een tijdje wordt in de verlooptabel in onze app ook DENK meegenomen. Wat we met de methode van de Stemming wel al kunnen zien is welke andere partijen DENK-stemmers nog meer overwegen. GL, D66, PvdA en de SP maken ook kans op hun stem. Bij diezelfde partijen kan DENK andersom ook nog stemmen winnen.

Opiniepanel

U vraagt zich vast af waarom we deze methode niet ook op het Opiniepanel toepassen. Daar hebben we immers ook problemen met het peilen van allochtonen. Helaas hebben we daar niet de mogelijkheid om makkelijk extra 'nieuwe Nederlanders' uit te nodigen. En wat je niet hebt, kun je niet corrigeren. Maar we beloven opnieuw, ook daar doen we ons stinkende best om tot een oplossing te komen. We onderzoeken de mogelijkheden om voor bepaalde onderzoeken samen te werken met een andere externe partij, om toch de mening van Nederlanders met migratieachtergrond te kunnen peilen.

Mensen met een migratieachtergrond, het blijft een lastig te bevragen groep. En we zullen nooit weten of we het echt goed doen. Maar we zijn ervan overtuigd dat dit het beste is dat we met de beperkte middelen kunnen. Vooralsnog staat DENK bij ons dus op 1 zetel. We zullen de komende maanden zien of dat zo blijft.