Leefstijlgeneeskunde moet zorg betaalbaar houden

De gezondheidszorg zit raar in elkaar. Veel ziektes worden behandeld door langdurig medicijnen te geven zonder naar de oorzaken te kijken. De gevolgen? Geen genezing en zorgkosten die de pan uit rijzen.

Het aanpassen van je leefstijl kan dé manier zijn om ziektes te voorkomen: gezonder eten, beter slapen, minder stress en meer bewegen. Het helpt allemaal; tot zover niets nieuws onder de zon. Wel nieuw is dat vanaf 1 januari 2019 ziektekostenverzekeringen een aantal dieet- en beweegprogramma's vergoeden. Minder bekend is dat aanpassing van de levenswijze ook ziektes helpt genezen, als ze er eenmaal zijn.

Weinig bekend over leefstijlgeneeskunde

Maar over deze zogeheten leefstijlgeneeskunde is nog weinig bekend en het wordt maar mondjesmaat in de praktijk gebracht.

Onterecht, want leefstijlgeneeskunde kan concreet bijdragen om de rijzende zorgkosten binnen de perken te houden.

Sporten, voor het eerst

Bij de 78-jarige mevrouw Tijdens werd in mei 2018 darmkanker geconstateerd. Oncologisch chirurg Gerrit Slooter vertelde haar over een onderzoek in het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven waar leefstijlgeneeskunde heel concreet in de praktijk wordt gebracht. Het idee is om patiënten zo fit mogelijk de operatiekamer in te krijgen. "Ik moest veel sporten, met cardio-apparaten maar ook met gewichten en halters, voor het eerst in mijn leven. Ik had het gevoel zo fit als een hoentje op de operatietafel te gaan liggen," aldus mevrouw Tijdens.

Met positief resultaat: binnen een paar dagen was mevrouw Tijdens weer thuis, een stuk eerder dan de meeste darmkanker-patiënten van haar leeftijd. Ook kreeg ze door het sporten het gevoel dat ze iets kon bijdragen aan haar eigen herstel. "Ik was actief betrokken om de operatie goed te laten verlopen. Dat voelde erg fijn."

Ik lag gevoel zo fit als een hoentje op de operatietafel.

Mevrouw Tijdens (78), darmkanker-patiënt

Totaal achterhaalde gezondheidszorg

Hanno Pijl is hoogleraar diabetologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Hij pleit ervoor ons zorgstelsel grondig op de schop te gooien: "Onze gezondheidszorg is eigenlijk totaal achterhaald, het is een ouderwets model uit negentiende eeuw. Toen had je infecties en ongevallen. Wat doe je bij een infectie? Dan ga je naar de dokter, die geeft je een pil en dan gaat de infectie weg. Een relatief simpele ziekte dus, die wordt veroorzaakt door één factor van buiten. Als je die factor eruit haalt, dan is het probleem opgelost."

Pijl legt uit dat dit prima werkt voor infectieziekten. "Maar in de afgelopen honderd jaar is de ziektelast totaal anders geworden. We hebben nu te maken met diabetes, met kanker, met reuma, hart- en vaatziektes en depressies. En dat zijn allemaal ziektes met veel ingewikkeldere oorzaken en een veel minder voorspelbaar verloop."

Addertje

Bij de behandeling van diabetes type 2 bleek leefstijlgeneeskunde al zeer succesvol. Patiënten die gezonder eten en meer sporten, kunnen vaak helemaal stoppen met het toedienen van insuline. Pijl is ervan overtuigd dat ook bij veel andere chronische ziektes soortgelijke successen geboekt kunnen worden: "Wat we nu nodig hebben is meer onderzoek: welke leefstijlaanpassingen werken voor wie het best?"

Wel zit er een addertje onder het gras: "Veranderingen in je leefstijl zijn erg moeilijk door te zetten. We zijn al honderdduizend jaar geprogrammeerd om zo lui mogelijk te zijn wanneer dat mogelijk is, en zo veel mogelijk te eten als er voedsel in de buurt is. En opeens zitten we in een omgeving waar ons dat wel heel erg makkelijk wordt gemaakt. Geen wonder dat het misgaat. Je hebt een steuntje in de rug nodig om weerstand te kunnen bieden aan alle ongezonde verleidingen."