Wat het betekent nu 8 Oekraïense gedeporteerde kinderen zijn opgespoord door internationale politie

Acht Oekraiense kinderen die vermoedelijk zijn ontvoerd door Rusland, zijn op Nederlands initiatief opgespoord door Internationale politiediensten. De rechercheurs hebben via open bronnen hun exacte locatie gevonden.

60 rechercheurs en onderzoekers uit 23 landen speurden in online open bronnen naar informatie over kinderen die tot nu toe spoorloos waren. De verblijfplaats van acht van hen werden achterhaald. Hoogleraar internationaal recht aan de Universiteit van Amsterdam en advocaat bij het Internationaal Strafhof in Den Haag, Geert-Jan Knoops vertelt wat dit betekent.

'Heel belangrijk'

Knoops is verrast door het nieuws. "Het is denk ik wel illustratief hoe snel de forensische technologie gaat in ons vak. Want het was natuurlijk 10, 15 jaar geleden onmogelijk om kinderen te lokaliseren die gedeporteerd of ontvoerd zouden zijn."

"Ik denk dat dit voor de bewijsvoering vanuit het Oekraïense Openbaar Ministerie bekeken, maar ook de strafprocedure bij het Internationaal Strafhof, heel belangrijk is", zegt de advocaat.

Aantonen dat kinderen met dwang zijn gedeporteerd

In maart vorig jaar heeft het Internationaal Stafhof in Den Haag een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen de Russische president Poetin vanwege oorlogsmisdaden in Oekraïne. Het ICC noemt de deportatie van kinderen uit Oekraïne naar Rusland als hoofdreden. Het is lastig om aan te tonen dat de kinderen onder dwang - dus tegen hun wil - naar Russische gebieden zijn gedeporteerd. Al wordt dat wel makkelijker met dit nieuwe bewijs.

"Je kunt denk ik nu met deze lokalisering van die kinderen in ieder geval aantonen dat ze dus echt uit Oekraïne zijn weggehaald", zegt Knoops. "Het is zeker een aanwijzing dat het tegen hun wil is gebeurd, omdat die ouders, als ze nog ouders hebben, dat ook kunnen verklaren. Dus het is wel een belangrijke eerste stap in de verdere bewijsvoering."

Hoe nu verder?

Volgens Knoops heeft het Team Internationale Bedrijven de informatie overgedragen aan de Oekraïense autoriteiten. "Die gaan kijken of ze nu daadwerkelijk strafzaken kunnen gaan starten tegen Russische autoriteiten. Maar ik denk dat deze informatie ook zal worden verstrekt door Europol aan het Openbaar Ministerie bij Internationaal Strafhof."

Volgens de advocaat is het belangrijk dat er meer kinderen via deze techniek worden gelokaliseerd: "Als het om een paar incidentele gebeurtenissen gaat, dan kan het Strafhof zeggen dat de zaak niet omvangrijk genoeg is om in behandeling te nemen bij dit hof. Dus als zij straks met deze techniek kunnen aantonen dat zij honderden kinderen hebben kunnen lokaliseren binnen Rusland, dan zou het strafhof vanwege de ernst de zaak wel degelijk in behandeling kunnen nemen. Want dan is het misschien niet langer meer een Oekraïense nationale strafzaak, maar raakt het ook de bevoegdheid van het Internationaal Strafhof."

Kinderen terugkrijgen

De kinderen terugkrijgen uit Rusland is volgens Knoops erg lastig. "Het Strafhof heeft geen eigen politieorganisatie of politiemacht die bevoegd zijn om Rusland binnen te treden. Oekraïne kan dat ook niet en je kunt niet zomaar Rusland binnenvallen en die kinderen met geweld terughalen met een operatie."

"Dat het zou alleen kunnen met met veel diplomatieke druk. Maar ook dat zal waarschijnlijk niets helpen vanwege het feit dat Rusland in de Veiligheidsraad een veto heeft. Dus via de VN Veiligheidsraad zal het ook niet gaan. Dat blijft dus voor de ouders heel moeilijk. Dat je weet waar je kind zit, maar op dit moment heb je geen juridisch machtsmiddel om die kinderen uit Rusland terug te halen."

Strafzaak tegen Poetin

Bijna een jaar geleden vaardigde het Internationaal Strafhof een arrestatiebevel uit. Sindsdien is het stil. "Er zijn sindsdien geen nieuwe aanklachten officieel bijgekomen, maar het zou dus kunnen zijn dat het onderzoek met deze nieuwe ontwikkeling een nieuwe invalshoek krijgt."

"Het is volstrekt onduidelijk hoe dat verder gaat want het probleem zal blijven bestaan dat het Strafhof pas echt tot een strafproces kan overgaan op het moment dat de verdachten fysiek in Den Haag zitten. Op dit moment blijft het beperkt tot vooronderzoek. Dus dat blijft het grootste obstakel voor het Strafhof om deze zaak in behandeling te nemen."